سالروز جنگ ماراتن

چهارشنبه 22 شهریور ماه 1396

13 سپتامبر سالروز نبرد یک روزه ماراتن است که در سال 490 پیش از میلاد روی داد و نیروی دریابرد ایران در آن موفق نبود و با تحمل تلفات عقب‌نشینی کرد. داریوش بزرگ، تنها با هدف گوشمالی آتنی‌ها - نه تصرف آتن - که یونانی زبان‌های آسیای صغیر قلمرو ایران را تحریک به شورش و نافرمانی می‌کردند یک سپاه پیاده و سوار را با کشتی روانه سرزمین اصلی یونان کرد.

این نیرو که بزرگترین لشکرکشی آمفی بیاس از آغاز تاریخ تا اواخر قرن 19میلادی است پس از تصرف شهر ارتریا و جزیره ایوبویی (اوبوآ)، در ساحل شرقی اتیکا پیاده شد. به نوشته مورخان یونانی، آتن و متحدان آن جز اسپارت برای دفاع، موفق به گردآوری ده‌هزار نظامی شده بودند و در انتظار نیروی اعزامی اسپارت بسر می‌بردند که میلتیادس فرمانده دفاع از آتن شنید که فرمانده نیروهای دریابرد ایران بیش از نیمی از سربازان خود و عمدتاً سواره نظام را به کشتی‌ها بازگردانده و قصد حمله مستقیم به شهر آتن را دارد و واحدهایی که در شرق اتیکا باقی مانده‌اند در حال برپا کردن اردوگاه هستند، ولی زمینی که در آنجا پیاده شده‌اند گود و نیمه باتلاق و سست است.

وی پس از مشورت با هشت ژنرال دیگر تصمیم گرفت پیش از آن که نیروی باقیمانده ایران در شرق اتیکا بتواند زمین بهتری بیابد و از اردو زدن فارغ شود به آن شبیخون زند. سربازان آتنی که در زمین‌های با ارتفاع بیشتر و خشک موضع گرفته بودند با سرعت به سوی نیروی ایران به حرکت درآمدند. واحدهای ایرانی که در مرکز صحنه بودند حمله آتنی‌ها را دفع کردند، ولی دو جناح راست و چپ تاب مقاومت نیاوردند و کل نیرو به محاصره درآمد. همزمان، کشتی‌های آتنی به کشتی‌های حامل تدارکات نیروهای ایرانی که بدون دفاع مانده بودند حمله بردند و نیز آنها را از دسترس نیروهای در حال جنگ دور ساختند. در این عملیات، به نوشته مورخان یونانی نیروی دریابرد ایران با تحمل شش هزار و چهارصد تن تلفات دست به عقب‌نشینی زد و آتنی‌ها به پاس نجات شهرشان در دلفی خزانه‌ای ساختند و به آپولو خدای خود هدیه کردند. سپس میلتیادس که پیش‌بینی کرده بود ایران درصدد گرفتن انتقام برخواهد آمد دستور ساختن 200 کشتی جنگی را داد که این بار ایران از راه خشکی به یونان حمله برد. منابع ایران تنها از پیروزمند نبودن این لشکرکشی و خشم داریوش بزرگ از این پیشآمد و سوگند او که از آتنی‌ها انتقام خواهد گرفت یاد کرده‌اند. داریوش گفته بودکه پسر پدرش نخواهد بود اگر انتقام نگیرد و تا هفت پشت نام پدر و نیاکانش را ذکر کرده بود که اصطلاح هفت پشت از همان زمان باقی مانده است و ایرانیان می‌کوشیدند که نام پدر، پدربزرگ و... خود را تا هفت پشت به یاد داشته باشند و تاریخ کارهای خوب و بد آنان را به خاطر بسپارند.

درپاره‌ای از تاریخ‌ها به ویژه کتاب‌های مورخان امریکایی روز 12 سپتامبر سالروز جنگ ماراتن ذکر شده است که احتمالاً به دلیل 6 تا 9 ساعت عقب‌تر بودن زمان در آمریکا از آتن باشد. مورخان متفق‌القول نوشته‌اند که از آغاز تاریخ بشر تا به امروز، جهان امپراتوری با عظمتی چون امپراتوری پارس‌ها در دوران هخامنشیان را به خود ندیده است که بر پایه نظم اداری، قانون، توجه خاص به ارتباطات (راهها، بنادر، پستخانه و...) و تحمل ادیان و عقاید به وجود آمده بود.