25 آبان 1396, 3:41
محمدرضا پهلوی، خانواده و اطرافیانش، از زمان فرار تا زمان مرگ وی در 5 مرداد 1359، یعنی در مدت 568 روز، به ترتیب در مصر، مراکش، باهاماس، مکزیک، آمریکا، پاناما و مجدداً مصر اقامت کردند؛ بنابراین، اولین و آخرین محل اقامت شاه فراری ایران کشور مصر بود. آیا این انتخاب صرفاً از سر اجبار بود یا عوامل دیگری هم در این گزینش مداخله داشتند؟ به نظر میرسد عوامل و زمینههای متعدد و متنوعی را میتوان به عنوان دلایل اقامت اولیه پهلوی دوم در مصر و در نهایت تعیین آن کشور به عنوان محل دفن وی در نظر گرفت. این عوامل عبارتاند از: 1-رویگردانی کشورهای دیگر از پذیرش شاه: شاه بعد از فرار از ایران، به مصر رفت. او تمایل داشت از آن جا به کشور دیگری مانند ایالات متحده آمریکا برود، اما به گفته احمدعلی مسعود انصاری «مقامات آمریکایی روی خوشی به این سفر نشان ندادند». غیر از آمریکا، واکنش مراکش نیز این گونه بود و پادشاه این کشور به محمدرضاپهلوی که مدتی در این کشور اقامت داشت، گفت: «کنفرانس اسلامی در پیش است و شما باید بروید». 2- روابط گسترده و تاریخی ایران و مصر در دوره پهلوی: رژیم پهلوی با حکومت پادشاهی ملک فاروق در مصر، روابط گسترده تاریخی داشت و حتی در مقطعی، از ایجاد یک پیمان امنیتی و الحاق مصر به پیمان سعدآباد صحبت شد. رژیمهای حاکم بر این دو کشور، غربگرا و ضد کمونیست قلمداد میشدند. 3- تمایلات غربگرایانه انور سادات و نقش محمدرضاپهلوی در نزدیکی مصر و آمریکا: با حضور انور سادات در رأس هرم سیاسی مصر، این کشور به سمت بلوک غرب و آمریکا متمایل شد. عامل متصلکننده مصر به بلوک غرب و میانجی افزایش تعاملات مصر و آمریکا، محمدرضاپهلوی بود. همین مسئله باعث نزدیکی شاه و خانواده اش به خانواده سادات و نظام سیاسی مصر شد. 4- تاریخچه روابط خانوادگی پهلوی و خاندان سلطنتی سابق مصر: اولین همسر محمدرضا پهلوی، دختری از خاندان سلطنتی سابق مصر به نام فوزیه بود. هرچند این ازدواج آیندهای نداشت و بعد از مدت کوتاهی با طلاق پایان یافت؛ اما این مسئله باعث احساس نزدیکی محمدرضا پهلوی به این کشور، حکام و زمامداران آن شد. 5- سیاست ها و ترفندهای آمریکا: با وقوع انقلاب اسلامی در ایران حکومت آمریکا، یکی از مهمترین متحدان خود را در منطقه استراتژیک و ژئوپلتیک خاورمیانه از دست داد. درون هیئت حاکمه آمریکا نیز، درباره نحوه مقابله با این مسئله، اختلاف نظر جدی وجود داشت و آن ها در این زمینه سردرگم بودند؛ به همین دلیل در این دوران، شاهد اقدامات متناقضی از سوی آمریکا در مواجهه با انقلاب اسلامی ایران هستیم. از یک سو این کشور تمایل نداشت رژیم پهلوی در ایران از بین برود و میخواست از هر طریقی که میتواند ــ مثلاً از طریق کودتا ــ اسباب بازگردانی آن را فراهم کند و از طرف دیگر نیز، میکوشید با انقلابیون و حکومت جدید ایران ارتباط برقرار کند؛ از اینرو یکی از سیاستهای آمریکا در این دوره، کمک به استقرار شاه در یک کشور دوست و متحد بود. ویلیام شوکراس نیز در کتاب «آخرین سفر شاه» به این موضوع و کمک آمریکاییان به اقامت شاه در مصر اشاره کرده است.
روزنامه خراسان
تاریخ: سه شنبه 18 مهر ماه 1396
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان