معيارهای انتخاب مسئولين

پرسش و پاسخ

پرسش:

قرآن کريم چه معيارها و شاخص هايي را براي گزينش دولتمردان و دست اندرکاران حکومت اسلامي معرفي مي کند؟

پاسخ:

در قرآن کريم در سه سوره به سه گونه معيار و شاخص براي سه گونه مسئوليت اشاره شده است:

1- قدرت فکری و جسمانی براي پيکار با دشمن سرسخت

خداي متعال در سوره بقره در داستان طالوت و جالوت و انتخاب طالوت به عنوان فرماندهي بني اسرائيل به وسيله پيامبر آن زمان «اشموئيل» براي پيکار با «جالوت» که سلطان جبار آن زمان بود، روي دو ويژگي مهم يعني گستردگي علم و جسم (قدرت فکري و جسماني) تأکيد فرموده است. آنجا که مي فرمايد: «ان الله اصطفاه عليکم و زاده بسطه في العلم و الجسم و الله يوتي ملکه من يشاء و الله واسع عليم» خداوند او را بر شما برگزيده و به او توانايي جسماني و علمي بخشيده و خداوند حکومت را به هر کس بخواهد (و شايسته ببيند مي بخشد و احسان خداوند وسيع است (و از لياقت افراد براي منصب ها) آگاه است (بقره - 247)

روشن است که قدرت فکري و جسماني دو شرط اساسي براي پيکار با دشمن سرسخت و عنود است، و به طور طبيعي اگر فرمانده اي اين دو شرط عمده را نداشته باشد در مواجهه با دشمن نمي تواند کارآيي لازم را داشته باشد و با شکست مواجه مي شود.

2- نگهدارندگی و آگاهی برای دولتمردان و کارکنان به ويژه حوزه مالی

خداي متعال در سوره يوسف آيه 55 هنگامي که پيشنهاد سرپرستي خزانه داري مصر از سوي يوسف مطرح شد، آن حضرت روي امانت داري و آگاهي خويش تأکيد کرده و مي فرمايد: اجعلني علي خزائن الارض اني حفيظ عليم» مرا سرپرست خزائن سرزمين (مصر) قرار ده که من نگهدارنده و آگاهم.

نکته قابل توجه اينکه در معيارهاي قرآني در هر موردي روي صفاتي متناسب با همان پست و مقام تکيه شده است. در مورد فرماندهان روي عنوان «زاده بسطه في العلم و الجسم» و در مورد کارکنان و دولتمردان و حافظان بيت المال روي عنوان «حفيظ عليم» تأکيد شده است.

3- قوی بودن و امانت دار بودن در جايگاه مديريت و سرپرستی

خداي متعال در داستان موسي(ع) و شعيب(ع) به هنگامي که يکي از دختران شعيب پيشنهاد انتخاب موسي(ع) را براي سرپرستي اموال خانواده شعيب و چوپاني گوسفندان می‌دهد، روي «قوت» و «امانت داري» تأکيد فرموده و مي فرمايد: «يا ابت استاجره ان خير من استاجرت القوي الامين»

پدرم! او را استخدام کن، زيرا بهترين کسي را که مي تواني استخدام کني آن کس است که قوي و امين باشد (و او همين مرد است. (قصص - 36)

بنابراين مديران و سرپرستان بايد «القوي الامين» باشند، تا اهداف مورد نظر محقق گردد.

در هر صورت اين سه دسته معيارها و شاخص ها براي کارگزاران حکومت اسلامي معيارهاي حداقلي است که مانعه الجمع با يکديگر نيز نيستند. بنابراين هر چقدر دست اندرکاران حکومت اسلامي از جامعيت بيشتري در معيارها و شاخص هاي مديريتي و کارآمدي قوي تري برخوردار باشند، به طور طبيعي در راه رسيدن به اهداف مورد نظر حکومت اسلامي موفق تر و کارآمدتر خواهند بود.

روزنامه كيهان، شماره 21724 به تاريخ 26/6/96، صفحه 6 (معارف)