نفوذ و نفوذی ها در تحليل قرآنی

نويسنده: علی جواهردهی

جريان نفوذ، جرياني نرم و آرام است که در قالب جنگ نرم براي رسيدن به اهداف سلطه و غلبه و تغيير حکومت و حاکميت و آئين و فلسفه و سبک زندگي، در همه عرصه ها و حوزه هاي گوناگون اجتماع وارد شده و با استفاده از همه سازوکارها بر اساس توجيه وسيله با هدف، فعاليت مي کند. نويسنده در اين مطلب با استفاده از آموزه هاي قرآني به چيستي نفوذ، انواع، اهداف و سازوکارهاي آن پرداخته است.

چيستی نفوذ

نفوذ در لغت به معناي رخنه، داخل شدن، راه يافتن نهاني، اثر کردن، سرايت، راهيابي، جاري شدن، تحقق يافتن، اعتبار، قدرت و توانايي آمده است. (نگاه کنيد: فرهنگ نامه هاي فارسي، دهخدا، معين، عميد) البته معاني اخير معاني مجازي واژه و به عنوان لوازم و آثار سرايت و نفوذ به کار برده مي شود؛ زيرا شخصي که در قلوب مردم نفوذ کرده است، داراي اعتبار و سپس قدرت و توانايي مي شود. در عربي واژه نفوذ به معناي رخنه کردن، رسوخ کردن، اجرا شدن، گذشت و گذر کردن، تمام شدن و به پايان رسيدن آمده است. (المنجد و لسان العرب ذيل واژه نفذ) همچنين «نفذ الامر» به معناي اجراي کاري است و تنفيذ به معناي اجرايي کردن، هدف زني و انجام کاري آمده است.

در قرآن اين واژه به کار رفته است. خداوند مي فرمايد: يا معشر الجن والانس ان استطعتم ان تنفذوا من اقطار السماوات و الارض فانفذوا لاتنفذون الابسلطان؛ اي گروه جنيان و انسيان، اگر مي توانيد از کرانه هاي آسمانها و زمين به بيرون رخنه کنيد و گذر کنيد، پس رخنه و گذر کنيد، ولي جز با به دست آوردن تسلطي، رخنه و گذر نمي کنيد. (الرحمن، آيه 33)

علامه طباطبايي اين نفوذ را با توجه به سياق مربوط به زمان آخرت و قيامت گرفته و گفته است: مراد از استطاعت، قدرت است و مراد از نفوذ از اقطار، فرار از کرانه هاي محشر است؛ زيرا کلمه اقطار جمع قطر به معناي ناحيه است؛ و معناي آيه اين است که: اين گروه جن و انس، اگر توانستيد از حساب و کتاب قيامت بگريزيد، اين شما و اين نواحي آسمانها و زمين، ولي به هر طرف بگريزيد بالاخره به ملک خدا گريخته ايد و شما نمي توانيد از ملک خدا درآئيد و از مواخذه او رها شويد. گفتني است اينکه خداوند جن را در آيه جلوتر از انس آورده، براي اين است که طايفه جن در حرکات سريع، تواناتر از انسان است. اينکه فرمود: «لاتنفذون الابسلطان»؛ يعني قادر بر نفوذ نخواهيد بود، مگر با نوعي سلطه که شما فاقد آن هستيد؛ و منظور از سلطان، قدرت وجودي است. البته در قرآن سلطان به معناي برهان و يا مطلق حجت است و نيز سلطان به معناي ملک نيز آمده است.

بعضي از مفسرين (روح المعاني، ج 27، ص 112) گفته اند: مراد از نفوذي که در اين آيه نفي شده، نفوذ علمي در آسمانها و زمين و دستيابي به اقطار آن دو است و نتيجه گرفته اند که آيه شريفه پيشگويي از اين آينده است که روزي بشر قدرت نفوذ علمي پيدا مي کند و به اقطار آسمانها دست مي يابد، ليکن همانطور که ملاحظه فرموديد: سياق آيه با اين معنا سازگار نيست؛ چون در آيات گفت وگو درباره قيامت است و در وسط چنين گفت وگويي، ناگهان به مسئله اي از مسائل دنيا پرداختن درست به نظر نمي رسد (نگاه کنيد: الميزان، ذيل آيه 33 سوره الرحمن)

اما نفوذ در اصطلاح علوم نظامي به معناي ورود به مکاني به وسيله چيرگي و غلبه و پيشروي آشکار و نهان است. قرآن بيان مي کند که ذوالقرنين براي دفاع در برابر حملات ياجوج و ماجوج، يک ديوار دفاعي از آلياژ آهن و مس گداخته در ميان دره اي از دو کوه ساخت که قابل نفوذ نبود.

خداوند مي فرمايد: فما اسطاعوا ان يظهروه و ما استطاعوا له نقبا؛ پس نه توانستند بر آنها بالاروند و نه آن را سوراخ کنند و رخنه اي ايجاد نمايند. (کهف، آيه 97)

اما در اصطلاح سياسي و اجتماعي، نفوذ به معناي «راه يافتن پنهاني در گروهي يا جايي به منظور «هدفي» است. (نگاه کنيد: فرهنگ عميد، ذيل واژه) اين هدف شامل تأثير گذاشتن، ضربه زدن، قدرت يابي، اعتباريابي، اطلاعات گيري و مانند آن انجام مي گيرد.

اصطلاح نفوذ در کاربرد قرآن

چنانکه دانسته شد، در قرآن نفوذ به معناي مصطلح سياسي، اجتماعي و نظامي آن نيامده است، بلکه به معناي لغوي آن به کار رفته است، اما با توجه به مفهوم اصطلاحي پيش گفته در چارچوب تفسير قرآن به قرآن و بهره گيري از مفاهيم قرآني مي توان دريافت که اين اصطلاح در قرآن با الفاظ و جملات ديگري بيان شده است. به عنوان نمونه از همين آيه 97 سوره کهف، مي توان مفهوم اصطلاحي نفوذ در حوزه نظامي را به دست آورد. بدين معني که مردم يا دولتي براي جلوگيري از تجاوز ديگران، استحکاماتي را بنا کنند که ديگران نتوانند به هيچ شکلي از آن عبور کرده و به مقاصد و اهداف خود دست يابند.

انواع نفوذ و نفوذی ها

از نظر قرآن نفوذی ها به چند گروه تقسيم مي شوند:

1. نفوذی های نظامی: اين گروه با نفوذ در جامعه اسلامي درصدد خرابکاري نظامي و جاسوسي نظامي و مانند آن هستند. خداوند مي فرمايد: لو خرجوا فيکم ما زادوکم الاخبالاو لاوضعوا خلالکم يبغونکم الفتنه و فيکم سماعون لهم والله عليم بالظالمين؛ اگر با شما بيرون آمده بودند جز فساد براي شما نمي افزودند و به سرعت خود را ميان شما مي انداختند و در حق شما فتنه جويي مي کردند و در ميان شما جاسوساني دارند که به نفع آنان اقدام مي کنند و خدا به حال ستمکاران داناست. (توبه، آيه 47) واژه سماع به معناي شنودکننده است. شنودکنندگان کساني هستند که در ميان افراد جامعه به عنوان يک شهروند زندگي مي کنند و در همه نقاط حساس اجتماعي از مراکز نظامي و اقتصادي و مديريتي، حضور مي يابند و به کسب اطلاعات و فتنه انگيزي مشغول مي شوند و براي دشمنان کار مي کنند و نقاط ضعف و قوت جامعه را در اختيار دشمنان قرار مي دهند.

2- نفوذی های اقتصادی: سماعون للکذب اکالون للسحت فان جاووک فاحکم بينهم او اعرض عنهم و ان تعرض عنهم فلن يضروک شيئا و ان حکمت فاحکم بينهم بالقسط ان الله يحب المقسطين؛ پذيرا و شنواي دروغ هستند ]و[ بسيار مال حرام مي خورند. پس اگر نزد تو آمدند، ]يا[ ميان آنان داوري کن، يا از ايشان روي برتاب و اگر از آنان روي برتابي هرگز زياني به تو نخواهند رسانيد و اگر داوري مي کني، پس به عدالت در ميانشان حکم کن که خداوند دادگران را دوست مي دارد. (مائده، آيه 42) از اين آيه به دست مي آيد که گروهي از افراد اجتماع به عنوان جاسوس اقتصادي عمل مي کنند و بر آن هستند تا با نفوذ در مراکز قدرت و تصميم گيري اجتماع چون مجلس و قوه اجرايي و نظامي و قضايي، مال حرام کسب کرده و به قدرت اقتصادي خويش بيفزايند. اينان به ظاهر دنبال عدالت هستند، ولي از آن گريزان بوده و به هر شکلي بر آن هستند تا مسئولان و رهبران را دور بزنند و با کسب اطلاعات از مراکز گوناگون، مالي را به ظلم به دست آورند. واژه سحت که در اين آيه به کار رفته در اصل به معناي واماندگي و استيصال است، و چون از نظر قرآن مال حرام موجب استيصال و ريشه کني حرام خوار مي شود، سحت به معناي مال حرام به کار رفته است؛ (مجمع البيان، ذيل آيه) در حقيقت با اشاره به ملزوم يعني مال حرام، لازم آن يعني نابودي و ريشه کني به عذاب الهي قصد مي شود.

3- نفوذی های فرهنگی: از همين آيه 42 سوره مائده مي توان نقش و کارکرد نفوذي هاي فرهنگي را به دست آورد. خداوند در آيه به پيامبرش مي فرمايد: آنان که به سخنان تو خوب گوش مي سپارند تا بهانه و دستاويزي براي حق ستيزي و دروغ انگاشتن پيام خدا و پيامبرش بيابند و برآنند که از زبان تو دروغ بسازند و پخش کنند. پس يکي از کارهاي نفوذي ها، کسب همه گونه اطلاعات به شکل بسيار دقيق و کامل است تا بتوانند با تحليل آن، عناوين و يا مطالبي را بيابند که براي شبهه افکني و ايجاد تشويش در جامعه مفيد باشد. آنان درصدد هستند تا نقص و تضاد و اختلافي را درپيام هاي رهبر جامعه يافته و آن را برجسته ساخته و با دروغ همراه سازند و عليه فرهنگ ديني مردم به کار گيرند. تحريفگري بويژه تحريف معنوي با حذف ظاهر کلمه و جمله از مهم ترين راه هايي است که نفوذي ها از آن سود مي برند. هدف نفوذي ها در اين حوزه آن است که فرهنگ جامعه را متاثر ساخته و آن را به سمت و سويي که دوست دارند هدايت کنند. تهاجم فرهنگي دشمن نيازمند بهره مندي و تحليل دقيق از فضاي فرهنگي و افکار و انديشه هاي رهبري و مسئولان جامعه و استفاده ناروا از آن براي تغيير فرهنگ است.

4- نفوذی های سياسی: نفوذي هاي سياسي به هدف ضربه زدن به موقعيت رهبر جامعه فعاليت مي کنند. از اين رو، اتهام زني و دروغ بستن به رهبري و مسئولان در حوزه هاي مختلف چون اقتصادي، جنسي، سوء مديريت، عدم کارآمدي و مانند آن مدنظر قرار مي گيرد. در ادامه بحث به آيات آن اشاره مي شود.

5- نفوذی های اعتقادی: گروه هاي نفوذ اعتقادي به هدف تغيير اعتقاد و فلسفه زندگي يک فرد يا گروه و يا ملت عمل مي کنند. خداوند در اين باره فرموده است: اي پيامبر! کساني که در کفر شتاب مي ورزند، تو را غمگين نسازند چه از آنان که با زبان خود گفتند: «ايمان آورديم»، و حال آنکه دلهايشان ايمان نياورده بود، و چه از يهوديان: آنان که به سخنان تو گوش مي سپارند تا بهانه اي براي تکذيب تو بيابند و براي گروهي ديگر که خود نزد تو نيامده اند، خبرچيني و جاسوسي مي کنند، کلمات را از جاهاي خود دگرگون مي کنند و مي گويند: «اگر اين حکم به شما داده شد، آنا را بپذيريد و اگر آن به شما داده نشد، پس دوري کنيد.» و هر که را خدا بخواهد به فتنه درافکند، هرگز در برابر خدا براي او از دست تو چيزي برنمي آيد. اينانند که خدا نخواسته دلهايشان را پاک گرداند. در دنيا براي آنان رسوايي و در آخرت عذابي بزرگ خواهد بود. (مائده، آيه 41)

از نظر قرآن، نفوذي ها يک جريان عليه حق و در خدمت شياطين استکباري هستند. نفوذي ها همان راه و روشي را در پيش مي گيرند که ابليس مستکبر در پيش گرفت و بر آن است تا انسان را از مسير حق و عدالت بيرون برد. ابليس مستکبر سوگند خورده و گفته است: قال رب بما اغويتني لازينن لهم في الارض و لاغوينهم اجمعين؛ گفت: «پروردگارا، به سبب آنکه مرا گمراه ساختي، من ]هم گناهانشان را[ در زمين برايشان مي آرايم و همه را گمراه خواهم ساخت. (حجر، آيه 39)

اهداف نفوذ

در آيات قرآن اهداف چندي براي نفوذي ها بيان شده است. اين اهداف در راستاي تغييرات اساسي در حوزه عقايد و رفتارها است تا جامعه در همان مسيري قرار گيرد که آنان مدنظر قرار داده اند. دو هدف اصلي که قرآن براي نفوذ و نفوذي ها بيان کرده است عبارتند از:

1- تغيير حاکميت و حکومت: جريان نفوذ همه تلاش خود را مي کند تا حاکميت و حکومت را تغيير دهد. اين تغيير گاه همراه با حذف و گاه با تغيير عقايد و افکار و گاه با تغيير در مسئولان و رهبران همراه است. به اين معنا که گاه با ترور فيزيکي شخص رهبر، بر آن هستند تا حکومت و حاکميت تغيير يابد، چنانکه با ترور حضرت موسي(ع) و نيز پيامبر(ص) بر آن بودند تا اين تغيير حاکميت و حکومت رخ دهد؛ و گاه با حفظ رهبري با استفاده از انواع حربه تزوير و تهديد و تشويق و اغواگري درصدد برمي آيند تا اصول اساسي فکري و رفتاري رهبري يا رهبران تغيير يابد. خداوند به پيامبر(ص) هشدار مي دهد که نبايد گوش به حرف هاي کساني دهد که به عنوان دلسوزي خواستار تغيير مواضع رهبري هستند. خداوند مي فرمايد: و ميان آنان به موجب آنچه خدا نازل کرده، داوري کن و از هواهايشان پيروي مکن و از آنان بر حذر باش مبادا تو را در بخشي از آنچه خدا بر تو نازل کرده به فتنه دراندازند. پس اگر پشت کردند، بدان که خدا مي خواهد آنان را فقط به [سزاي] پاره اي از گناهانشان برساند و در حقيقت بسياري از مردم نافرمانند. (مائده، آيه49) پس دشمن بر آن است تا با تغيير برخي از مواضع رهبر جامعه که حق و براساس آموزه هاي وحي است، زمينه را براي اهداف نفساني خويش و رسيدن به مقاصد دنيوي خود فراهم آورد. همين مطلب نيز در آيه 3 سوره اعراف مورد تأکيد است.

خداوند بيان مي کند که چگونه سامري به عنوان يک نفوذي بر آن شد تا حکومت و حاکميت را از دست حضرت هارون به عنوان خليفه موسي(ع) بيرون برد و مردم را تحت حکومت خود درآورد. چنانکه مي فرمايد: و چون موسي، خشمناک و اندوهگين به سوي قوم خود بازگشت، گفت: «پس از من چه بد جانشيني براي من بوديد! آيا بر فرمان پروردگارتان پيشي گرفتيد؟ و الواح را افکند و [موي] سر برادرش را گرفت و او را به طرف خود کشيد. [هارون] گفت: «اي فرزند مادرم، اين قوم، مرا ناتوان يافتند و چيزي نمانده بود که مرا بکشند پس مرا دشمن شاد مکن و مرا در شمار گروه ستمکاران قرار مده.» (اعراف، آيه150)

از نظر قرآن سامري يک نفوذي از جرگه شيطان و تحت ولايت او بود، که به جاي خداپرستي، گوساله پرستي را نهادينه کرد و جامعه توحيدي موسوي را به بيراهه کشاند. هدف او سلطه بر مردم بود و از همين رو حکومت و حاکميت خليفه واقعي را از وي مي گيرد و حتي تلاش مي شود که در صورت عدم حذف حکومت و حاکميت، حذف فيزيکي انجام شود و او را به طور کامل از صحنه خارج سازد. خداوند در آيه 67 سوره مائده بيان مي کند چگونه جريان نفوذ بر آن است تا براي رسيدن به مقاصد خود حتي به حذف فيزيکي رهبر و ترور وي رو آورد. خداوند مي فرمايد: اي پيامبر! آنچه از جانب پروردگارت به سوي تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر اين کار را نکني پيامش را نرسانده اي و خدا تو را از [گزند] مردم نگاه مي دارد. آري، خدا گروه کافران را هدايت نمي کند.

در منابع تفسيري و تاريخي و سيره ها آمده است که گروهي از منافقان به عنوان جريان نفوذ بر آن بودند که حکومت و حاکميت را از خاندان پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) بيرون برند از همين رو، دست به ترور پيامبر(ص) زدند تا نگذارند پيامبر(ص) به ابلاغ پيام الهي درباره جانشيني و خلافت اقدام کند. (نگاه کنيد: مجمع البيان، شان نزول آيه و ديگر منابع تفسيري)

2- تغيير فلسفه و سبک زندگی: از ديگر اهداف نفوذي ها، تغيير فلسفه و سبک زندگي اسلامي و قرآني است. آنان بر آن هستند تا گفتمان خود را بر فرد و گروه و يا جامعه تحميل کنند و گفتمان اسلامي را از دايره رقابت بيرون نمايند. خداوند به پيامبر(ص) درباره تلاش نفوذي ها در اين باره مي فرمايد: و هرگز يهوديان و مسيحيان از تو راضي نمي شوند، مگر آنکه از کيش و آئين آنان پيروي کني. بگو: «در حقيقت، تنها هدايت خداست که هدايت [واقعي] است.» و اگر پس از آن عملي که تو را حاصل شد، باز از هوس هاي آنان پيروي کني، در برابر خدا سرور و ياوري نخواهي داشت. (بقره، آيه120)

ساز و کارهای نفوذ

دشمن براي نفوذ در مراکز تصميم سازي، تصميم گيري و سياست گزاري و مانند آن، از همه افراد و توان خود بهره مي برد. براساس آموزه هاي قرآني، آنجا که از نظر آنان هدف وسيله را توجيه مي کند، به بدترين روش ها تلاش مي کنند تا مقاصد و اهداف خود را برآورده سازند. از جمله ساز و کارهاي دشمن و نفوذي ها براي رسيدن به اهداف عبارتند از:

1- شبهه افکنی: نفوذي ها در جامعه سعي مي کنند تا انواع شبهات را در جامعه رواج دهند. آنان با رصد دقيق اطلاعات و اخبار و مواضع رهبري بر آن هستند تا متشابهات را انتخاب کرده و زمينه را براي تحريف محکمات و تضعيف آن فراهم آورند. اين گونه است که شبهه افکني و بهره گيري از متشابهات کلامي به عنوان يک ساز و کار در دستور کار آنان قرار مي گيرد. (آل عمران، آيه7) گاه اين شبهه افکني نسبت به نوع عملکرد رهبري اتفاق مي افتد و مثلاً او را به قوميت گرايي، هواداري از خويشان و اقوام، غل و غش در مسايل اقتصادي (آل عمران، آيه161)، قدرت طلبي و سلطه جويي (يونس، آيه78)، مسايل جنسي و انحرافات جنسي خود يا خانواده (نور، آيات 11 تا19) و مانند آنها متهم مي کنند.

2- ايجاد اختلاف: مهم ترين شيوه دشمن، بهره گيري از ابزار تفرقه بينداز و حکومت کن است. از همين رو خداوند به پيامبر(ص) فرمان مي دهد که دشمن با نفوذ در جرگه نظاميان و مجاهدان بر آن است تا اختلاف انگيزي کند و زمينه سستي در جبهه حق را براي سلطه دشمنان فراهم آورد. خداوند نتيجه اختلاف ميان سطوح مختلف جامعه را از دست رفتن حکومت و حاکميت و اجتماعي ايماني دانسته و مي فرمايد: و اطيعوا الله و رسوله ولاتنازعوا فتفشلوا و تذهب ريحکم و اصبروا ان الله مع الصابرين؛ و از خدا و پيامبرش اطاعت کنيد و با هم نزاع مکنيد که سست شويد و مهابت شما از بين برود، و صبر کنيد که خدا با شکيبايان است. (انفال، آيه46) و از مسلمانان مي خواهد در صورت بروز هر گونه عامل اختلافي چون شايعات درباره رهبري و مانند آن به رهبر مراجعه کنند: اي کساني که ايمان آورده ايد، خدا را اطاعت کنيد و پيامبر و اولياي امر خود را [نيز] اطاعت کنيد، پس هرگاه در امري [ديني] اختلاف نظر يافتيد، اگر به خدا و روز بازپسين ايمان داريد، آن را به [کتاب] خدا و [سنت] پيامبر [او] عرضه بداريد، اين بهتر و نيک فرجام تر است. (نساء، آيه59)

3- بهره گيری از نقاط ضعف: يکي از مهم ترين ساز و کارهاي نفوذ، بهره گيري از اطلاعات کامل براي رسيدن به مقاصد شوم است. از اين رو نفوذي ها با اصطلاح سماعون شناخته مي شوند که شنودکنندگان مطالب به قصد جاسوسي و ضرررساني هستند. سامري به عنوان يک نفوذي با بهره گيري از اطلاعات و نقاط ضعف امت موسوي دانست که آنان گرايش شديد به بت پرستي دارند و با آنکه خداوند همه معجزات بصيرت آفرين و بصيرت بخش را به آنان نشان داده بود اما آنان حتي پس از معجزه شکاف دريا و نجات امت و غرق فرعونيان، از رهبرشان خواستند که بتي براي آنان فراهم آورد، از اين رو، سامري از اين اطلاعات و زمينه هاي ضعف آنان سود جست و براي رسيدن به مقام رهبري و تغيير حکومت و حاکميت تلاش کرد و گوساله زرين را به عنوان خداوند جايگزين خداي رب العالمين کرد. ن.ک: (سوره اعراف آيه 138 و طه آيه88).

4- بهره گيری از ابزارهای جنگ نرم: دشمن از همه ابزارهاي تغيير فکر و فرهنگ و سبک زندگي استفاده مي کند. از اين رو بهره گيري از محافل نجوا و توطئه چيني با استفاده از مراکز مقدسي چون مسجد در دستور کار قرار مي گيرد تا با استفاده از اطلاعات و اخبار دروني جامعه، شرايط و موقعيت ها تحليل و براساس آن فعاليت انجام گيرد. (توبه، آيه107) جالب اينکه در اين مراکز و محافل به نيروهاي نفوذي آموزش داده مي شود چگونه براي رسيدن به مقاصد شوم خود از سادگي افراد و يا افراد سست ايمان استفاده کنند و آنان را همراه خويش سازند. بخش اعظم از شايعاتي که در جامعه منتشر مي شود به وسيله همين سست ايمان ها و افراد ساده لوح است که به عنوان طنز و جوک و لطيفه و مانند آن به پخش شايعات در جهت اهداف فکري و فرهنگي و نظامي و سياسي دشمن اقدام مي کنند. (نور، آيات11 تا 19) خداوند در آياتي به يکي از ترفندهاي دشمن که در محافل نجوا ساماندهي و طرح ريزي شده اشاره مي کند و پرده از جريان نفوذي اين چنين برمي دارد: و اذا لقوا الذين آمنوا قالوا آمنا و اذا خلوا الي شياطينهم قالوا انا معکم انما نحن مستهزوون؛ و چون با کساني که ايمان آورده اند برخورد کنند، مي گويند: «ايمان آورديم»، و چون با شيطانهاي خود خلوت کنند، مي گويند: «در حقيقت ما با شمائيم، ما فقط [آنان را] ريشخند مي کنيم.» (بقره، آيه14) و نيز مي فرمايد: و [همين يهوديان] چون با کساني که ايمان آورده اند برخورد کنند، مي گويند: «ما ايمان آورده ايم.» و وقتي با همديگر خلوت مي کنند، مي گويند: «چرا از آنچه خداوند بر شما گشوده است، براي آنان حکايت مي کنيد تا آنان به [استناد] آن، پيش پروردگارتان بر ضد شما استدلال کنند؟ آيا فکر نمي کنيد؟» (بقره، آيه76)

5- تحريف گری: ازآيات قرآن از جمله 41 سوره مائده به دست مي آيد که تحريف در سخنان و آموزه هاي وحياني قرآن و اسلام از جمله ساز و کارهاي نفوذي ها براي رسيدن به مقاصد خودشان است. البته دشمن بر آن است تا تحريف معنوي کند و مفهوم آن را جابه جا کرده و مفهومي ديگر از سخن و آموزه ها به شنونده و مخاطب خود برساند. از اين رو در آيه «يحرفون الکلم من بعد مواضعه» به عنوان يک ساز و کار نفوذي ها تاکيد شده است.

6- شايعه سازی و شايعه پراکنی: از ديگر ابزارها و ساز و کارهاي دشمن بهره گيري از شايعه سازي و شايعه پراکني است که لرزه بر امت و امنيت روحي و رواني جامعه مي افکند. (احزاب، آيات60 و 61)

در آيات قرآن مباحث و مسايل ديگري درباره جريان نفوذ و نفوذي ها و اهداف و مقاصد و آثار و سازو کارها و روش هاي آنان توجه داده شده که بيان همه آنها بيرون از حوصله اين مقال است و به همين ميزان در اينجا بسنده مي شود.

روزنامه كيهان، شماره 21296 به تاريخ 13/12/94، صفحه 6 (معارف)