چهار عمل طلایی برای ماه شعبان

زينب مجلسی راد

در ميان ماه‌های قمری؛ ماه رجب، ماه شعبان و ماه رمضان جايگاهي ويژه دارند. احاديث در باب اهميت اين سه ماه بسيار است و سخن‌ها درباره آنها بسيار. ماه رجب به پايان خود رسيده و ماه شعبان آغاز شده است. بسياري از ما شايد نتوانسته‌ايم آنطور كه بايد از ماه رجب توشه برگيريم. پس چه خوب است قدر ماه شعبان را دانسته و از اعمال و اذكار اين ماه آگاهي كسب كنيم. باشد مقدمه‌اي شود براي درك هرچه بهتر ماه مبارك رمضان.

1- تقرب جستن به پيامبر اكرم(ص)

بر اساس روايت اسلامي ماه شعبان، ماه حضرت محمد (ص) است و در نتيجه توسل و تقرب جستن به آن نور الهي، بسيار مفيد و راهگشا خواهد بود. كسي كه مي‌خواهد از اين ماه بهترين بهره‌ها را نصيب خويش سازد، توسل به صاحب اين ماه را بايد در رأس امور قرار دهد. از اين‌رو از جمله اعمال مشترك اين ماه صلوات بر حضرت محمد مصطفي (ص) دانسته شده و مردمان را به مداومت بر اين ذكر در ماه شعبان توصيه كرده‌اند. در كنار ذكر ‌اللهم صلي علي محمد و آل محمد، از امام سجاد (ع) روايت شده است كه پيش از زوال و در شب نيمه شعبان اين صلوات خاصه خوانده شود: خدايا درود فرست بر محمد و آل محمد درخت نبوت و جايگاه رسالت و محل رفت و آمد فرشتگان... (ر. ك: مفاتيج‌الجنان، اعمال مشترك ماه شعبان).

2- روزه گرفتن

روزه‌داري در ماه شعبان، در شمار اعمالي است كه بسيار مورد توجه ائمه (عليهم‌السلام) قرار داشته است. روايات فراواني در باب روزه ماه شعبان از پيشوايان ديني به دست ما رسيده است كه اهميت والاي آن را مي‌رساند. در روايتي از امام رضا (ع) آمده است كه اگر كسي يك روز از ماه شعبان را روزه بدارد خداوند بهشت را بر او واجب مي‌سازد. (الخصال، ج ‌2، ص 582) از جمله روزهايي كه در اين ماه براي روزه گرفتن بسيار مورد توجه قرار گرفته است سه روز آخر ماه است به‌گونه‌اي كه فرد روزه ماه شعبان را به ماه رمضان متصل سازد. بر اساس روايات اسلامي براي چنين كسي پاداش دو ماه روزه متوالي نوشته خواهد شد. (فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 44)

3- استغفار

توبه و بازگشت به سوي خدا روز و ساعت خاصي ندارد. هر زمان كه انسان در جان خويش احساس ندامت كرده و ابراز پشيماني خويش را به سوي پروردگارش برد توبه صورت گرفته است. اما در برخي ايام زمينه‌هاي مساعد‌تري براي پذيرش توبه وجود دارد و يكي از آنها ماه شعبان است. گفتن اذكار مربوط به استغفار در ماه شعبان، از ديگر اعمالي است كه در اين ماه شريف سفارش شده است. در حديثي از امام رضا (ع) منقول است: بالاترين دعا در ماه شعبان استغفار است و اگر كسي در اين ماه هر روز هفتاد مرتبه استغفار نمايد همانند كسي است كه در غير اين ماه هفتادهزار بار استغفار كرده است. كيفيت استغفار نيز چنين است كه بگويد: أستغفر‌الله و أسأله التوبه. (فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 56) عجيب‌تر آنكه در روايت ديگري از پيشواي هشتم شيعيان آمده است كه اگر كسي در كل اين ماه هفتاد مرتبه استغفار نمايد خداوند تمامي گناهان وي را مي‌بخشايد ولو آنكه به اندازه ستارگان آسمان باشد.(فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 44)

4- صدقه دادن

صدقه دادن و كمك به نيازمندان از ديگر اعمال مورد توجه در ماه شعبان است. رسيدگي به حال مساكين و ياري رساندن به ديگران اجري عظيم در پيشگاه حضرت حق خواهد داشت به گونه‌اي كه امام رضا (ع) مي‌فرمايند: اگر كسي در ماه شعبان صدقه‌اي ولو به اندازه نيمي از خرما دهد، خداوند جسم او را از آتش جهنم دور خواهد ساخت. (الخصال، ج ‌2، ص 582) با در نظر گرفتن اين روايت، حتي افراد كم بضاعت نيز مي‌توانند نام خويش را در زمره صدقه‌دهندگان در اين ماه قرار داده و از اجر عظيم آن بهره‌مند شوند.

نتيجه

شعبان ماه نبي مكرم اسلام حضرت محمد مصطفي(ص) است. اين ماه بزرگ مقدمه‌اي است براي درك هرچه بهتر ماه رمضان و دست يافتن به آمادگي براي حضور هرچه بهتر و بايسته‌تر در ماه ‌ميهماني خدا. بررسي روايات اسلامي فضائل و اعمال فراواني را براي درك هرچه بهتر ماه شعبان نشان مي‌دهد كه ذكر تمامي آنها در اين مجال ممكن نيست. در شمار اعمال مشترك اين ماه مي‌توان به توسل جستن به ساحت مقدس پيامبر اكرم (ص) به وسيله ذكر صلوات، روزه گرفتن، استغفار و صدقه دادن اشاره نمود. براي آگاهي از ديگر اعمال اين ماه مي‌توان از كتاب مفاتيح‌الجنان و فضائل الأشهر الثلاثه شيخ صدوق استفاده نمود.