«اخلاق انقلابی» هو شی مین عامل نجات کشوری مستعمره

تاریخ: 11/6/1396

در سالمرگ بانی استقلال ویتنام بررسی شد

علیرضا صدقی

۱۹ ماه می زادروز دکتر هوشی مین رهبر شهیر مردم ویتنام در قرن ۲۰ است که به سال ۱۸۹۰ به دنیا آمد و در ۷۹ سالگی در دوم سپتامبر ۱۹۶۹ درگذشت. فوت این مرد بزرگ در سالروز استقلال ویتنام که خود او آن را در دوم سپتامبر ۱۹۴۵ اعلام داشت همزمان است.

هو شی مین از مردان بزرگ قرن ۲۰ در ۱۹ سالگی به فرانسه رفت و پس از انجام تحصیلات دانشگاهی، در سی سالگی کمونیست شد به طوری که یکی از اعضای موسس حزب کمونیست فرانسه بشمار می‌آید. وی در سال ۱۹۲۵ به شوروی رفت تا به کار پیاده کردن نظام سوسیالیستی این اتحادیه کمک کند و در سال ۱۹۳۰ در زمانی که در چین به سازماندهی کمونیستهای این کشور کمک می‌کرد، حزب کمونیست ویتنام را تأسیس کرد.

آنگاه به فکر پایان دادن به استعمار فرانسه بر ویتنام، وطن خود، افتاد و به این منظور سازمان «ویت مین» مرکب از کمونیستها و ناسیونالیستهای ویتنامی را تشکیل داد.

در جریان جنگ جهانی دوم، شبه جزیره هندوچین از جمله ویتنام به تصرف ژاپن درآمده بود. پس از تسلیم شدن ژاپن در پی بمباران اتمی توسط آمریکا، سازمان ویت مین به سلاحهای نیروهای ژاپنی دست یافت و هوشی مین با تکیه بر این سلاحها و نیروی ملت اعلام استقلال کرد و کوشید که فرانسه نتواند بار دیگر بر ویتنام مسلط شود و برای این منظور «بائودای» امپراتور دست نشانده و اسمی را وادار به کناره‌گیری کرد. جنگ ویت مین با فرانسه ۹ سال طول کشید و فرانسه پس از شکست نیروهایش در «دین بین فو» حاضر به مذاکره شد و طبق قرارداد ژنو سال ۱۹۵۴ ویتنام موقتا به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شد و مدار ۱۷ درجه عرض جغرافیایی خط تقسیم قرار گرفت و قرار شد که از طریق رفراندم، وحدت ویتنام تأمین شود.

دهم اکتبر سال ۱۹۵۴«هوشی مین» رهبر جبهه واحد استقلال طلبان، ملی گرایان و کمونیستهای ویتنام همزمان با پایین کشیده شدن پرچم فرانسه پس از ۷۰سال در شهر هانوی، بدون کوچکترین تشریفاتی و این که اجازه دهد از او استقبال شود وارد این شهر شد و در نطقی از مردم خواست که ضمن ادامه مبارزه، سازندگی را هم فراموش نکنند و تنها تولیدات ویتنام است که می تواند پشتوانه مبارزات باشد. وی گفت که دولتهای بزرگ به منظور حفظ برتری خود نمی خواهند کشورهای دیگر از نظر اقتصاد داخلی خودکفا و نیز دارای سلاحهای پیشرفته باشند و ویتنامی ها باید این دو نکته را از نظر دور ندارند. کشور خودکفا در امور اقتصادی و دفاع برای خود یک قدرت است و کسی در صدد در آویختن با یک قدرت بر نمی آید و بر این دو مورد باید ابزار های بالا بردن سطح آگاهی ها را اضافه کنیم که عبارتند از نشر کتاب، رسانه ها و مدارس که گردانندگان این سه ابزار گرانبها، آموزگاران جامعه بشمار می آیند که باید تشویق شوند، دلگرم باشند و رعایت احوال آنان لازم است. باید بدانیم که انسان آگاه را نمی توان اسثتمار کرد و تحت ستم قرارداد و به او زور گفت.

چون تأمین وحدت ویتنام از طریق رفراندم بارها به تعویق افتاد و هوشی مین پی به سوء نیت غرب در این زمینه برد جنگهای غیر منظم را از سر گرفت که این بار آمریکا مداخله کرد. نخست، مستشار نظامی و سپس سرباز به ویتنام فرستاد و شمار نیروهایش یک زمان از رقم نیم میلیون تن بیشتر شد. هو شی مین که رهبری مبارزه را بر عهده داشت سوم سپتامبر ۱۹۶۹ درگذشت. ولی آرزوی او در سال ۱۹۷۵ به تحقق پیوست و نیروهای کمونیست شهر سایگون را تصرف و آن را به «هوشی مین سیتی» تغییر نام دادند و وحدت ویتنام تأمین شد.

هو شی مین همانند مائو و کاسترو معتقد به این بود که نخست کشور و میهنی باید وجود داشته باشد تا سوسیالیسم در آن پیاده شود. بنابراین، نخست «وطن» بعد ایدئولوژی و یا هر دو به موازات هم (ناسیونالیسم + سوسیالیسم) و به همین دلیل است که سوسیالیسم در هر سه کشور زنده مانده است. هو شی مین بمانند مائو همچنین اعتقاد داشت که یک فرضیه تا با فرهنگ و باور مردم یک سرزمین تطبیق داده نشود نمی شود به آسانی آن را پیاده کرد و استالین که به این حقیقت توجه نکرد مجبور شد با زور سوسیالیسم را تحمیل کند. «هو شی مین» می گفت که نمی توان یک فرضیه را به یک صورت و یک روش میان همه ملل به اجرا درآورد. اصحاب فلسفه بر کمونیسم ویتنام عنوان «سوسیالیسم هوایسم» نهاده اند، به همان گونه که کمونیسم چین را «مائوئیسم» می خواندند.

اخلاق یک انقلابی از دیدگاه هوشی مین

گاهی اوقات خواندن کتاب هایی که سال ها از زمان انتشارشان می گذرد، لذت بخش است. کتاب "اخلاق انقلابی" یکی از همان کتاب های است که با تمام کوچکی اش می تواند پس از 50 تا 60 سالی که از زمان انتشارش گذشته هنوز نکاتی را برای تامل بیشتر به ما بیاموزاند. این کتاب یکی از همان فراوان آثاری است که در دهه 40 تا 50 توسط کمونیست ها در ایران به چاپ رسید؛ این دسته از کتاب ها بدون نام ناشر، مترجم و بدون تاریخ در چاپخانه های زیرزمینی به چاپ می رسید. این قبیل کتب در ایران به صورت جزوه مانند و اغلب به صورت رایگان در اختیار اعضای حزب توده قرار می گرفت. زمان حکومت شاه که قضیه 53 نفر و دستگیری دوستان تقی ارانی رخ داد، یکی از نمونه های بارز ترسیم فضای رعب و وحشت در آن دوران بود که باعث می شد کمونیست ها آثار و فعالیت هایشان را دور از دسترس حکومت تهیه و اجرا کنند. پس از انقلاب نیز در ایران کمونیست ها از وضعیتی مشابه با قبل از انقلاب برخوردار بودند و همین امر باعث می شد که بسیاری از این قبیل کتب سوخته و یا از بین بروند. البته این کتاب دارای ناشر و قیمت 20 ریالی است که باید در صحت نام ناشر با تردید نگریست.

هوشی مینه در این اثر سعی در تبیین منش اخلاقی انقلابیون دارد. «اخلاق انقلابی» جزوه‌ای است که هوشی مین برای روحیه دادن به انقلابیون تنظیم کرده است و در آن انقلابیون را از آفاتی که برای شان در پیش می آید برحذر می کند. هوشی مین همانند مارکس و لنین از ایده‌ی انقلاب مداوم تبعیت می کند و معتقد است که «اخلاق انقلابی» باید دارای این ویژگی‌ها باشد: «فدا نمودن تمام زندگی در مبارزه برای حزب و انقلاب؛ فعالیت خستگی ناپذیر برای حزب؛ منافع حزب و زحمتکشان را در رأس منافع شخصی خود قرار دادن؛ کوشش جدی در جهت آموختن مارکسیسم/ لنینیسم و بکار بردن مداوم انتقاد و انتقاد از خود برای بالا بردن سطح معیارهای ایدئولوژیک؛ درک عمیق از این که حزب ما پیشرو ترین و متشکل ترین سازمان طبقه کارگر است.»

«اخلاق انقلابی» برای هوشی مین «شامل کوشش مجدانه در جهت کسب کردن اهداف و مقاصد حزب، خدمت صادقانه و بی تزلزل به طبقه کارگر و زحمتکشان ستمدیده می باشد.» او در این جزوه سعی در به تهییج درآوردن انقلابیون دارد تا صادقانه در خدمت اهداف مرامنامه ی حزبی باشند. حزب و انقلاب برای او اصلی خدشه ناپذیر و پایدار است که تنها با التزام عملی و آموزشی به تعالیم مارکسیسم/ لنینیسم جاودانه می گردد. جاودانگی انقلاب برای او بدین معنا نیست که آفات های انقلاب را نادیده بگیرد. دشمنان انقلاب برای هوشی مین در سه دسته تقسیم بندی می شوند: «1- سرمایه داری و امپریالیسم خطرناکترین دشمنان ما هستند. 2- عادات و سنن گذشته نیز دشمنان بدی هستند. 3- فردگرایی که خصلت و طرز تفکر خورده بورژوازیست، درکمین تک تک ماست تا از کوچکترین فرصتی استفاده کند. این دشمن همدست دو دشمن اولیه ماست.»

«اخلاق انقلابی» اثری است که به شدت فردگرایی را مورد تهاجم قرار می‌دهد و انقلابیون را متمایل به روحیه جمع پذیری می‌کند تا اهداف حزبی را با قدرت جمعی همسو گرداند. «اخلاق انقلابی» برای یک عضو حزب یعنی در هر شرایطی مقدم قرار دادن منافع حزب بر هر چیز دیگر؛ «اگر منافع حزب با منافع آن فرد در تضاد قرار گیرد، دومی بی شک باید جای خود را به اولی دهد.» از نگاه هوشی مین، فردگرایی مضار بسیاری دارد که از آن جمله به «بوروکراتیسم، فرماندهی، سکنایسم (گروه گرایی)، سوبژکتیویسم (ذهن گرایی)، فساد و ...» اشاره می‌کند.

کتاب «اخلاق انقلابی» نمونه بارزی از متون ایدئولوژیکی است که در آن دوره بیشتر برای عامه کتاب خوان تهیه و تنظیم می‌شد تا آنان را با بینش، منش و اخلاق مارکسیستی آشنا کنند. این کتاب سند زنده‌ای از آن چیزی است که مارکسیست / لنینیسم بشارتش را می‌داد. هرچند که هوشی مین با همین تعالیم توانست خلق ویتنام را از زیر یوغ استعمار فرانسه و آمریکا بیرون آورد و استقلال را برای کشورش به ارمغان آورد اما واقعاً آرمان جمع گرایی که فردگرایی را به زیر سیطره خود کشانده است، راهی به رهایی بشریت است یا که خود دامی دیگر است.