حرص نزدن به حلال دنیا مطلوب است

جرعه های معرفت - شرح حدیث معصومین (ع) در کلام رهبر انقلاب

روزنامه کیهان

تاریخ انتشار: 9 اردیبهشت ماه 1397

حرص نزدن به حلال دنیا مطلوب است

فى الكافي، عن الباقر... قال رسول‌الله(صلی الله علیه و آله): طوبي لمِن توَاضع لله تِعالي، و زَهٍد في ما أحَلَّ اللهُ تعالي، و زَهد في ما أحلَّ اللهُ تعالي له من غير رَغبةً عن سيرَتي، و رَفضَ زَهرَةً الدنيا من غير تحَوّلٍ عن سنتّي.[1]

[خوشا به حال كسى كه براى خداوند تواضع و فروتنى كند و در آنچه خداوند بر او حلال كرده بدون آنكه از روش من منحرف شود زهد ورزد و بی‌رغبت باشد و از تازگى و زیبایی‌های دنيا بى‏آنكه تغييرى از سنت من پيدا كند دورى گزيند]

اين حديث، دنبالۀ همان مواعظ پيامبر مکرّم(ص) است. گويا يکی از نشانه‌های تواضع لله اين است که انسان در دنيا زهد بورزد، بی رغبتی نشان بدهد. نه فقط نسبت به آنچه بر او حرام شده، حتی نسبت به آن چيزهايی که برای او حلال است، در مورد اينها هم انسان بی رغبتی نشان بدهد. سپس در ادامه می‌فرمايند: لکن اين زهدی که در دنيا نسبت به امر حلال می‌ورزد، به گونه‌ای نباشد که از سيرۀ پيغمبر خارج بشود؛ سيرۀ پيغمبر يعنی آنچه خود آن بزرگوار عمل می‌کردند و به ياران و اصحابشان هم آن را بيان می‌کردند و امر می‌کردند؛ يعنی ترک دنيا مطلوب نيست، حِرص نزدن به آنچه حلال است، مطلوب است. يک وقت انسان همۀ آنچه را که بر او حلال است، ترک می‌کند! حيوانی نمی‌خورد، گوشت نمی‌خورد، خواب نمی‌کند، ازدواج نمی‌کند و... اينها بر خلاف سنتّ پيغمبر است، سنتّ پيغمبر اين نيست.

از اين مرتبه، نبايد فوراً به نقطۀ مقابلش منتقل شد که: بنابراين، حال که ما بايستی ترک دنيا نکنيم، معنايش اين است که همۀ آن چيزهايي که در دنيا مايۀ بهجت و سرور و جالبِ توجّه ماست، به همۀ آنها رو بياوريم. نه، هر چه انسان هوس می‌کند بخورد، حلال هم هست، هر چه انسان هوس می‌کند بپوشد، هر نوع تجمّلی که انسان در زندگی دوست می‌دارد آن را انجام بدهد، نه، اينها همه‌اش ممکن است حلال هم باشد، حرام هم نباشد، اسراف هم نباشد، اماّ زهدِ در اينها مطلوب است، در آنچه حلال است هم بی رغبتی مطلوب است. سيرۀ پيغمبر اين است که دنيا را ترک نکند اماّ چسبيدن به مشتهيات نفس در دنيا ولو آن مشتهيات حلال هم باشد، اين هم مطلوب نيست.

در ادامه می‌فرمايد: چشم بپوشد از زيبايی‌های دنيا! زَهرَة الدنيا يعنی زيبايی‌ها و طراوت‌ها و جاذبه‌های دنيا. در اينجا نيز اين قيد وجود دارد که از سنتّ پيغمبر نبايستی روی برگرداند. ترک دنيا مطلوب نيست، اماّ چسبيدن به دنيا و همۀ مشتهيات را بجا آوردن و ‌اشباع نفس از مشتهيات، اين هم نامطلوب است.

* شرح حدیث در ابتدای درس خارج، 2/8/91 به نقل از مشرق.

ـــــــــــــــــــــــــــــــ

[1] - الشافی، ص 821.