نحوه رسیدگی به دعوای اعسار چگونه است؟

دانشنامه حقوقی

روزنامه خراسان

ماده ۱۴ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی بیان می‌کند: دعوای اعسار(ناتوانی از پرداخت هزینه های دادرسی) غیر مالی است و در مرحله بدوی و تجدید نظر خارج از نوبت رسیدگی می‌شود. به گزارش خبرگزاری میزان، درباره رسیدگی به دعوای اعسار، این موارد قابل ذکر است: 1- قانون گذار برای جلوگیری از اطاله دادرسی و همچنین، احقاق حق طرفین دعوا، رسیدگی به دعوای اعسار در مرحله بدوی را، خارج از نوبت پیش بینی کرده است. در هر صورت، رأی صادر شده، اعم از رد یا قبولی اعسار، قابلیت تجدید نظر خواهی دارد، بنابراین، رسیدگی به اعتراض معترض در مرحله تجدید نظر نیز، خارج از نوبت خواهد بود. 2- رسیدگی خارج از نوبت، نوعی از رسیدگی است که برای آن جلسه فوق‌العاده برگزار می شود. 3- کلیه آرای غیر مالی، قابل تجدید نظر هستند. 4- امکان استفاده معسر از حکم اعسار، در تمام مراحل مربوط به همان دعوا وجود دارد؛ بنابراین اگر مدعی اعسار رونوشت حکم اعسار از هزینه دادرسی همان دعوا را، به عنوان استفاده از آن، پیوست دادخواست پژوهشی(رسیدگی در دیوان عالی کشور) کند، نمی‌توان دادخواست پژوهشی او را، به استناد این‌که حکم اعسار نسبت به هزینه بدوی تاثیر در هزینه پژوهشی ندارد، رد کرد. از سوی دیگر، اعسار از هزینه دادرسی که از طرف خواهان مطرح می‌شود، شامل نیم عشر اجرایی نمی‌شود؛ اما چنان چه حکم اعسار از محکومٌ به نسبت به محکومٌ علیه صادر شود، به تبع آن، تا تمکن مالی، محکومٌ علیه از تأدیه نیم عشر اجرایی، به طور موقت معاف خواهد شد. ۵- هزینه دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی نیز، بر عهده مدعی اعسار خواهد بود؛ بنابراین وی باید به مأخذ دعاوی غیر مالی، هزینه دادرسی را پرداخت کند. ۶- معافیتِ خواهان از پرداخت هزینه دادرسی موقتی است، لذا به محض این‌که معسر، متمکن(توانا به پرداخت) از تأدیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی شود، اعم از این‌که شخصاً کسب درآمد کند یا محکومٌ له واقع شود (مواد ۵۱۳ و ۵۱۴ قانون آیین دادرسی مدنی)، هزینه دادرسی از وی دریافت خواهد شد. ۷- چنان‌چه به استناد ماده ۵۱۴ قانون آیین دادرسی مدنی، قرار تقسیط هزینه دادرسی یا هزینه تجدید نظر خواهی صادر شود، خواهان یا تجدید نظر خواه، مکلف است تا در موعد مقرر، اقساط را بپردازد؛ در غیر این صورت، در هر مرحله‌ای که از پرداخت آن امتناع ورزد، مراتب به استناد مواد ۵۴ و ۶۴ قانون آیین دادرسی مدنی، برای رفع نقص به وی ابلاغ می‌شود. ۸- در دعاوی خانواده هم، هرگاه یکی از اصحاب دعوا از پرداخت هزینه دادرسی اعلام اعسار کند، باید مطابق با مواد ۵۰۴ تا ۵۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست تقدیم و دادگاه هم به این ادعا رسیدگی و انشای حکم کند.