ارزش value

كلمات كليدي : ارزش، علوم اجتماعي، ارزش عيني، ارزش ذهني

نویسنده : سلیمان اکبری

مراد از ارزش هر موضوعی است که مورد نیاز، نگرش یا آرزویی باشد. در علوم اجتماعی در مواردی به کار می‌رود که یک ارتباط علمی متقابل بین نیازها، نگرش‌ها و آرزوها، و بین موضوعات برقرار باشد. لذا از نظر مشاهده‌گر علمی، هدف‌هایی که به نیازها، نگرش‌ها و آرزوهای مردم مربوط می‌شود، در صورتی ارزش محسوب می‌شود که به ارتباط قابل مشاهده بین اندیشه‌ها و کنش‌های این مردم و موضوعات مورد مشاهده برگرداند شود.

منظور از ارزش در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، معیارهای مشترک فرهنگی است که بر اساس آن ربط اخلاقی و زیبایی شناختی موضوعاتِ نگرش‌ها و آرزوها و نیازها را می‌توان با هم مقایسه کرد و مورد داوری قرار داد. ارزش‌، میزان توانایی یک شیء در ارضای یک میل، یک نیاز و تمنای انسان است. پس اساس ارزش را باید در اندیشه‌های انسانی جستجو کرد که نفع یک شیء خارجی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

ارزش‌ها، عقاید و باورهای ریشه‌داری هستند که یک فرد، یک گروه و یا یک جامعه دربارۀ رفتار، اعمال و تفکرات دارد، به گونه‌ای که اعمال پسندیده را از ناپسند جدا می‌سازد و داوری دربارۀ خوب و بد را میسر می‌نماید؛ و به عبارت دیگر ارزش نمایان‌گر عقاید و باورهایی است که از نظر فردی یا اجتماعی، رفتار مطلوب و برتر شمرده می‌شود و افراد یا گروه‌های اجتماعی هنگام سؤال درباره‌ خوبی‌ها، برتری‌ها و کمال مطلوب به آنها رجوع می‌کنند.

ارزش‌ها در دو معنای عینی و ذهنی متفاوت هستند. ارزش‌ عینی، چیزی است که موجودات و اشیاء را سزاوار قدردانی می‌سازد. ارزش به این معنی، خیر مسلّم است؛ مانند ارزش استعداد شاعر هنرمند، اگر چه شنونده و یا خواننده‌ این استعداد را نداشته باشد. امّا ارزش ذهنی، عبارت است از چیزی که شخص معین به آن قدر و قیمت می‌دهد و آن را مطلوب می‌شمارد. ارزش به این معنی با موقعیت و نیازمندی‌ها و ذائقه‌ ارزیابی کننده‌ها تغییر می‌کند. نمایش یک فیلم برای نابینا بی‌ارزش و یا کم ارزش است.

اقسام ارزش‌ها

الف) ارزش‌هائی که به خودی خود ارزش ندارند، بلکه واسطه‌ بدست آوردن ارزش‌ هستند، و به این خاطر مطلوب می‌باشند؛ مانند ارزش‌های اقتصادی

ب) ارزش‌هائی که به خاطر خودشان مطلوب هستند و برای رسیدن به هدف‌های مشروع به کار می‌روند؛ مانند حقیقت‌، زیبایی، عدالت

ج) ارزش‌هائی که با هدف‌های نهایی زندگی ارتباط دارند و به خدا یا به بالاترین مرجع ارزش منتهی می‌گردند.

انواع ارزش‌ها

ارزش‌های فرهنگی: تمام ارزش‌هایی است که ارزش‌گذاری بر انسان‌ها را از دیدگاه فرهنگی تحقق می‌بخشند. این ارزش‌ها با حیات انسانی از جهات گوناگون؛ نظیر حیات ادبی، علمی، فنی و هنری ارتباط می‌یابد.

ارزش‌های رسمی: این ارزش‌ها، در مقابل ارزش‌های زیرزمینی قرار می‌گیرند. ارزش‌های حقوقی: قانون مشخص کننده این ارزش‌ها است.

ارزش‌های اخلاقی: مربوط به علم اخلاق می‌شوند و در دو سطح شخصی و اجتماعی می‌باشند.

ارزش‌های دینی: تقدّس ویژگی مهم این ارزش‌هاست.

ارزش‌های اجتماعی: دارای وفاق نسبی از طرف اعضای جامعه می‌باشند. از این رو، در جوامع مختلف ارزش‌های متفاوت وجود دارد.

ارزش‌های سیاسی: این نوع با خدمت به جامعه، در جهت تأمین رفاه مادی و شیوه‌های تحقق این هدف در ارتباطند.

منابع :

1)بیرو، آلن؛ فرهنگ علوم اجتماعی باقر ساروخانی، تهران کیهان، 1366.

2)‌ساروخانی، باقر، دائرةالمعارف، علوم اجتماعی، تهران، کیهان، 1370.

3)شایان مهر، علیرضا؛ دائرةالمعارف تطبیقی علوم اجتماعی، تهران، کیهان، 1377. (کتاب اول).

4) کوئن، بروس؛ مبانی جامعه‌شناسی، غلام عباس توسّلی و رضا فاضل، تهران، سمت، (چاپ دوازدهم) 1380.

5)گولد، بولیوس و ویلیام ل.کولب؛ فرهنگ علوم اجتماعی، محمدجواد زاهدی مازندرانی، تهران، مازیار، 1376.


مقاله
نویسنده	سلیمان اکبری

مقاله

نویسنده

سلیمان اکبری

جدیدترین ها در این موضوع

دعا در نهج البلاغه

(به فرزندش امام حسن عليه السلام فرمود): در سؤال (حاجت) از پروردگارت اخلاص داشته باش؛ زيرا بخشش و محروم ساختن در دست اوست. 24 دی 1395, 23:41

عبادت و نیایش از دیدگاه نهج البلاغه

و اما این كه هر كارفرما كه مزدى مى‏ دهد به خاطر بهره‏اى است كه از كار كارگر مى ‏برد و كارفرماى ملك و ملكوت چه بهره‏اى مى‏تواند از كار بنده ضعیف ناتوان خود ببرد، و هم این‌ كه فرضاً اجر و مزد از جانب آن كارفرماى بزرگ به صورت تفضل و بخشش انجام گیرد پس چرا این تفضل بدون صرف مقدارى انرژى كار به او داده نمى ‏شود، مسأله‏ اى است كه براى این چنین عابدهایى هرگز مطرح نیست. 23 دی 1395, 1:47

خدایا! ببخش!

به آن نديدى. الهى! آنچه را كه به زبانم به تو تقرب جستم ولى دلم برخلاف آن بود بر من ببخش! الهى! اشارات چشم، و سخنان بيهوده، و مشتهيات دل 23 دی 1395, 1:44

خدایا! چهارپايان ما تشنه اند!

و ابرهاى باران دار به ما پشت كرده، و تو اميد هر غمزده اى، و برآورنده حاجت هر حاجتمندی. در اين زمان كه مردم ما نااميدند، و ابرها باران نداده اند، و چرندگان از بين رفته اند، از تو مى خواهيم كه ما را به اعمال زشتمان مؤاخذه نكنى، و به گناهانمان نگيرى. الهى! با ابر 23 دی 1395, 1:28

خدایا! حرمتم را به تنگدستى نشكن

دچار آيم، و به بدگويى آن كه از بخشيدن به من دريغ ورزد مبتلا گردم، و تو ماوراى اين همه، اختيـاردار بخشش و منـعى، چـه اينـكه بـر هـر چيـز تـوانـايـى. 23 دی 1395, 1:26

پر بازدیدترین ها

دعا و نیایش در نهج البلاغه

دعا وسیله ای است که تمام خلایق، خصوصاً انسانها از آن بیگانه نیستند و همیشه بدان توجه دارند و با زبان حال و قال از آن استفاده می کنند هر چند که واژه ای به نام دعا در میانشان مطرح نباشد چون هر کلمه و کلامی که از استمداد و ایجاد رابطه به خدا حکایت نماید دعاست 23 دی 1395, 0:15

دعا از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

بدان همان کسی که گنج های آسمان و زمین در اختیار اوست، به تو اجازه دعا و درخواست داده است و اجابت آن را نیز تضمین نموده، به تو امر کرده از او بخواهی تا به تو عطا کند و از او درخواست رحمت نمایی تا رحمتش را بر تو فرو فرستد. خداوند بین تو و خودش کسی قرار نداده که حجاب و فاصله باشد، تو را مجبور نساخته که به شفیع و واسطه ای پناه ببری و مانعت نشده . 23 دی 1395, 1:22

نیایش زیبا از نهج البلاغه

خدایا! امید به تو بستم تا راهنما باشى به اندوخته هاى آمرزش و گنجینه هاى بخشایش ! خدایا! این بنده توست که در پیشگاهت برپاست ، یگانه ات مى خواند و یگانگى خاص تو راست . جز تو کسى را نمى بیند که سزاى این ستایش هاست . مرا به درگاه تو نیازى است که آن نیاز را جز فضل تو به بى نیازى نرساند، و آن درویشى را جز عطا و بخشش تو به توانگرى مبدل نگرداند. خدایا! خشنودى خود را بهره ما فرما، هم در این حال که داریم ، و بى نیازمان گردان از اینکه جز به سوى تو دست برداریم ، که تو بر هر چیز توانایى. 23 دی 1395, 0:26

عبادت و نیایش از دیدگاه نهج البلاغه

عبادت و نیایش در نهج البلاغه

ریشه همه آثار معنوی اخلاقی و اجتماعی که در عبادت است، در یاد حق و غیر او را از یاد بردن می‌باشد. ذکر خدا و یاد خدا که هدف عبادت است، دل را جلا می‌دهد و صفا می‌بخشد و آن را آماده تجلیات الهی قرار می‌دهد. امام علی علیه‌السلام در به اره یاد حق یا همان روح عبادت میفرماید: < خداوند یاد خود را صیقل دل‌ها قرار داده است. دل‌ها به این وسیله از پس کری، شنوا و از پس نابینایی، بینا و از پس سرکشی و عناد رام می‌ گردند 23 دی 1395, 0:28