تفکّر

قال رسول الله (ص): «فِکرُ سَاعَهٍ خیرٌ مِن عِبادَهِ سَنَهٍ» ( بحار الانوار، ج 6، ص133، باب4 )

تفکّر، کلید انسان شدن و انسان زیستن است. اگر انسان، تفکّر نکند هویّت واقعی خود را نخواهد شناخت. در نتیجه به کمال واقعی خود دست نخواهد یافت. تفکّر در روایات از جایگاه والایی برخوردار است؛ به‌طوری که حتی از یک سال عبادت و در برخی روایات از شصت سال عبادت برتر دانسته شده است.

چه بسا یک لحظه تفکّر، انسان را از خواب غفلت بیدار و مسیر زندگی انسان را عوض می‌کند. حضرت امام خمینی(ره) در کتاب چهل حدیث خود می‌فرماید: خواب و بیداری و غفلت و هوشیاری بدن و نفس انسان باهم فرق می‌کند. چه بسا چشم ظاهر بیدار است، ولی چشم باطن و بصیرت انسان در خواب سنگینی فرو رفته باشد و جنبه ملکوت نفس در غفلت و بیهوشی باشد.[1] عدم بصیرت و غفلت، انسان را به هلاکت می‌اندازد؛ به‌همین دلیل است که در قرآن و روایات، دائماً انسان به تفکّر ترغیب شده است.

اهمیّت و عظمت تفکّر در این است که اگر انسان در مورد خدا و به ‌دلیل ربوبیّت او و مربوبیّت ما، سوای خداوند در حد توان بیندیشد و بفهمد که خداوند، کمال محض و منشأ تمام خوبیها است و دیگران در همه امور خود محتاج او هستند، آنگاه چنین انسانی به حقیقت عبادت پی خواهد برد؛ از این جهت است که تفکّر، عبادت علمی است و سایر عبادات را از قبیل نماز و روزه به‌دنبال دارد.[2] به‌همین جهت تفکّری منظور است که در سعادت انسان، دارای نقشی اساسی باشد؛ فکری که به نحوی با خدا ارتباط پیدا کند و مانع غفلت انسان گردد. چنین‌ تفکّری منجر به افزایش توجه به عبادت خداوند خواهد شد.[3]

در همین راستا رابطه تفکر و بصیرت نیز روشن می‌شود؛ تفکر منجر به افزایش بصیرت می‌شود. اگر تفکر نباشد، بصیرت حاصل نخواهد شد. اگر انسان، ساعتی را و بلکه لحظه‌ای را به تفکّر پیرامون خود و خدای خود بپردازد و فکر کند، که کجا بوده، کجا هست و کجا خواهد رفت؛ دیگر چنین انسانی به گرد گناه و آلودگی‌ها نخواهد رفت، از غرق شدن در گرداب گناه نجات خواهد یافت و در مسیر بندگی خداوند و دست یافتن به کمال و سعادت ابدی بیش از پیش تلاش خواهد کرد.

[1]. خمینی، امام سید روح‌الله؛ چهل حدیث، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1379، چاپ بیست دوم، ص189.
[2]. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان: شرح زیارت جامعه کبیره، قم، اسراء، 1385، چاپ سوم، جلد دوم، ص418.
[3]. مصباح یزدی، محمدتقی؛ به‌سوی او، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1382، ص154.

جدیدترین ها در این موضوع

دعا در نهج البلاغه

(به فرزندش امام حسن عليه السلام فرمود): در سؤال (حاجت) از پروردگارت اخلاص داشته باش؛ زيرا بخشش و محروم ساختن در دست اوست. 24 دی 1395, 23:41

عبادت و نیایش از دیدگاه نهج البلاغه

و اما این كه هر كارفرما كه مزدى مى‏ دهد به خاطر بهره‏اى است كه از كار كارگر مى ‏برد و كارفرماى ملك و ملكوت چه بهره‏اى مى‏تواند از كار بنده ضعیف ناتوان خود ببرد، و هم این‌ كه فرضاً اجر و مزد از جانب آن كارفرماى بزرگ به صورت تفضل و بخشش انجام گیرد پس چرا این تفضل بدون صرف مقدارى انرژى كار به او داده نمى ‏شود، مسأله‏ اى است كه براى این چنین عابدهایى هرگز مطرح نیست. 23 دی 1395, 1:47

خدایا! ببخش!

به آن نديدى. الهى! آنچه را كه به زبانم به تو تقرب جستم ولى دلم برخلاف آن بود بر من ببخش! الهى! اشارات چشم، و سخنان بيهوده، و مشتهيات دل 23 دی 1395, 1:44

خدایا! چهارپايان ما تشنه اند!

و ابرهاى باران دار به ما پشت كرده، و تو اميد هر غمزده اى، و برآورنده حاجت هر حاجتمندی. در اين زمان كه مردم ما نااميدند، و ابرها باران نداده اند، و چرندگان از بين رفته اند، از تو مى خواهيم كه ما را به اعمال زشتمان مؤاخذه نكنى، و به گناهانمان نگيرى. الهى! با ابر 23 دی 1395, 1:28

خدایا! حرمتم را به تنگدستى نشكن

دچار آيم، و به بدگويى آن كه از بخشيدن به من دريغ ورزد مبتلا گردم، و تو ماوراى اين همه، اختيـاردار بخشش و منـعى، چـه اينـكه بـر هـر چيـز تـوانـايـى. 23 دی 1395, 1:26

پر بازدیدترین ها

دعا و نیایش در نهج البلاغه

دعا وسیله ای است که تمام خلایق، خصوصاً انسانها از آن بیگانه نیستند و همیشه بدان توجه دارند و با زبان حال و قال از آن استفاده می کنند هر چند که واژه ای به نام دعا در میانشان مطرح نباشد چون هر کلمه و کلامی که از استمداد و ایجاد رابطه به خدا حکایت نماید دعاست 23 دی 1395, 0:15

نیایش زیبا از نهج البلاغه

خدایا! امید به تو بستم تا راهنما باشى به اندوخته هاى آمرزش و گنجینه هاى بخشایش ! خدایا! این بنده توست که در پیشگاهت برپاست ، یگانه ات مى خواند و یگانگى خاص تو راست . جز تو کسى را نمى بیند که سزاى این ستایش هاست . مرا به درگاه تو نیازى است که آن نیاز را جز فضل تو به بى نیازى نرساند، و آن درویشى را جز عطا و بخشش تو به توانگرى مبدل نگرداند. خدایا! خشنودى خود را بهره ما فرما، هم در این حال که داریم ، و بى نیازمان گردان از اینکه جز به سوى تو دست برداریم ، که تو بر هر چیز توانایى. 23 دی 1395, 0:26

عبادت و نیایش از دیدگاه نهج البلاغه

دعا از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

بدان همان کسی که گنج های آسمان و زمین در اختیار اوست، به تو اجازه دعا و درخواست داده است و اجابت آن را نیز تضمین نموده، به تو امر کرده از او بخواهی تا به تو عطا کند و از او درخواست رحمت نمایی تا رحمتش را بر تو فرو فرستد. خداوند بین تو و خودش کسی قرار نداده که حجاب و فاصله باشد، تو را مجبور نساخته که به شفیع و واسطه ای پناه ببری و مانعت نشده . 23 دی 1395, 1:22