27 فروردین 1396, 22:1
اندازه نگه داشتن و ميانه روي در مخارج، يكي از وظايف حتمي و اجتنابناپذير هر فرد مسلمان است. اين ميانه روي، ارتباطي با كمي و زيادي درآمد ندارند. بديهي است درباره كساني كه درآمد كمتري دارند، اهميت بيشتري احساس ميشود، ولي اسلام به پيروان خود توصيه ميكند: در همه حال و در هر شرايطي كه هستند، در خرج كردن، اعتدال را رعايت كنند. تعادل در مخارج زندگي موجب ميشود كه بسياري از مشكلات ساختگي انسانها برطرف شود. براي ثروتمندان، زيادهروي در خرج، ممكن است چندان مهم نباشد و شايد بعضي از آنها، ميانه روي را غلط بپندارند، ولي بايد به اين نكته توجه كنند كه هيچ كس تعهد نكرده است كه ثروتمندان امروز، تا پايان زندگي ثروتمند بمانند؛ زيرا حوادث روزگار، بسياري از ثروتمندان را خاكسترنشين و تهيدست كرده و اگر در دوران بينيازي به ولخرجي عادت كرده باشند، در زمان تهيدستي، به بدبختي خواهند افتاد. علاوه بر اين، ثروتمندان بايد آينده فرزندان خود را نيز در نظر بگيرند؛ زيرا هيچ تضميني در كار نيست كه فرزندان ثروتمندان هم همیشه در ناز و نعمت و ثروت باقي بمانند؛ زيرا بسيار ديده شده است كه فرزندان اين طبقه، به سختيها و مشقتها گرفتار شدهاند. بهترين راه براى داشتن يك زندگى آسوده و راحت، ميانه روى در خرج كردن است و اين، راهى است كه اسلام و قرآن به ما مى آموزند. خداوند، در قرآن كريم به مومنان ميفرمايد كه در زندگى ميانه رو باشند؛ نه آنقدر خسيس باشند و كم خرج كنند كه حتى آسايش خود و خانواده شان خراب شود و نه آنقدر ولخرج باشند و مال خود را دور بريزند كه به فقر وتنگدستى دچار شوند. انسان، هر قدر هم كه درآمد زياد داشته باشد، اگر در خرج كردن اندازه نگه ندارد، درآمدش تمام مى شود و خودش نيز تنگدست و محتاج مى شود؛ اما كسى كه عقل معاش دارد و پولش را به اندازه خرج مى كند، هيچگاه تنگدست و محتاج نخواهد شد:«كسى كه در خرج كردن ميانه روى كند، تنگدست نمى شود».
مزاح و شوخی افراطی و آثار سوء آن
از ديد آموزههاي ديني مزاح بايد مناسب و بجا باشد و به شخصيت طرف مقابل لطمه وارد نسازد و شوخيها باعث تحقير و توهين كردن به كسي نباشد، چرا كه اين امر كينه و دشمني در پي خواهد داشت. به در اسلام خوشرو بودن و خوشحال كردن ديگران و غبار غم و غصه را از چهره ديگران زدودن بسيار سفارش شده، اما اين نشاط و شادابي در دل اشخاص ايجاد كردن بايد در حد اعتدال باشد و بايد از زيادهروي در آن خودداري كرد و سعي كرد شوخي و مزاح باعث غيبت و توهين يا تحقير ديگران نشود. حضرت علي (ع) فرمودند: زيادهروي در شوخي ابلهي است (غرر الحكم صفحه 40). انسان بايد از مزاح و شوخي بيش از اندازه پرهيز كند چرا كه زياده روي در اين امر باعث ميشود كه آبروي انسان برود و شوخيهاي بيجا باعث كينه و دشمني در ميان افراد ميگردد. اثر سوء ديگر مزاح اين است كه مردم بر انسان جرات پيدا كرده و براي انسان ارزش و احترام قائل نميشوند. از اين رو امام صادق (ع) فرمود: «شوخي مكن كه روي مردم به تو باز ميشود.» انسان اگر مزاح هم كرد بايد مناسب و به جا باشد و به شخصيت طرف مقابل لطمه وارد نسازد و شوخيها باعث تحقير و توهين كردن به كسي نباشد. يكي از آثار سوء مزاح بيتناسب اين است كه نور ايمان را از چهره انسان زايل ميكند. اميرمومنان علی(ع) فرمود: از مزاح كردن خودداري كن، زيرا نور ايمان را ميبرد و مروت انسان را كم ميكند. شوخي و مزاح وسيله كم شدن عقل انسان شمرده ميشود و انسان وقتي كه شوخي ميكند با اين كار مقداري از عقل خود را از دست ميدهد. يك نكته اساسي در مزاح و شوخي وجود دارد و آن اين است كه اولا مزاح در صورت پذيرش انجام آن، اولا بايد در حد متعادل باشد و در ثاني اينكه ارزش، افراد يا گروه خاصي را تحقير نكند. اما متاسفانه گاهي مزاحها به سمت تخريب كشيده ميشود که ممکن است در بلندمدت بر هويت ملي تاثير منفي بگذارد. يكي از ويژگيهاي بد كه گاهي در جامعه ديده ميشود تخريب بزرگان فكري جامعه از طريق مزاح است كه اثرات بسيار سوئي بر جامعه دارد و ارزشهاي فرهنگي را زير سؤال ميبرد.
اثرات جهل در زندگی انسان
جهل و ناداني منشأ بسياري از گرفتاريهاي انسان است كه اگر درمان نشود روند زندگي مادي و معنوي انسان را دچار اختلال ميكند و حتي انسان را در مسير تباهي و ضلالت قرار ميدهد. جهل و ناداني يكي از مولفههايي است كه مانع رشد و تكامل انسان ميشود و به همين دليل است كه اسلام نسبت به جهل و ناداني هشدارهاي زيادي داده است. از جمله قرآن در آيه 199 سوره اعراف دستور ميدهد كه از نادان دوري كنيد. همچنين روايتي از امام رضا (ع) وجود دارد كه ميفرمايند: دوست هر شخصي براي رسيدن به كمال عقل اوست و دشمن او جهل وي است (تحت العقول، ص 326). جهالت و ناداني اثرات مخربي در روند زندگي افراد ميگذارد و حتي ممكن است فردي به خاطر ناآگاهي و به تصور اينكه كارش درست است مرتكب عملي شود، اما به واقع در مسير نادرستي گام بردارد. از نظر قرآن زيانكارترين مردم آنها هستند كه كار خلافي انجام ميدهند و ميپندارند كه كارشان درست است. اسلام تقليد كوركورانه را طرد ميكند و از انساني كه داراي شعور، عقل و درايت است انتظار دارد كه عملي را از روي جهالت و ناداني انجام ندهد، بلكه ابتدا آگاهي پيدا كند، سپس مرتكب عملي شود. درباره اثرات جهل و ناداني زياد گفته شده، اما جديترين هشدارها در اين باره در آموزهاي ديني آمده كه بررسي آنها ميتواند توجه دقيق اسلام به آگاهي و دانايي را نشان دهد. انسانهاي جاهل داراي خصلتهايي هستند كه براي رشد و زندگي ديني مخرب هستند. درباره اثرات اجتماعي جهل و ناداني هم ميتوان زياد سخن گفت كه برخي از آنها از بدترين آسيبهاي اجتماعي را در پي خواهد داشت.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان