هنر اصلی خوب ماندن است

زهرا اجلالی

در قرآن کریم در موضوع ایمان آوردن و توصیف مؤمنان ، حدود 258 مورد داریم که می فرمایند: آمَنوا: ای کسانی که ایمان آورده اید ... و حدود 13 مورد است که می فرماید: آمِنوا: ایمان بیاور. این نکته در خود رازهایی را دارد؛ ایمان داشتن هنر نیست که من مرتبا دنبال این باشم که ایمان دارم ، فلانی با ایمان است و.. چرا که همه ما انسان ها با ایمان آمده ایم و ارزشمند هستیم: لَقَدْ خَلَقْنَا الإنْسانَ فی احْسَنِ تَقْویم (سوره تین، 4) ... در سوره مباركه مائده خداوند فرموده است: «یَا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ عَلَیْكُمْ اَنفُسَكُمْ لاَ یَضُرُّكُم مَّنْ ضَلَّ إِذَا اهْتَدَیْتُمْ» (مائده، 105) ای مومنین! خودتان را بشناسید. خودتان را بیابید و از خودتان مراقبت كنید. اگر ما افراد در جامعه بر ارزش و بر كرامت خودمان بصیرت پیدا کنیم و بدانیم كه چه كرامت و ارزشی داریم، آن وقت است که گوهر درونی خود را کشف کرده و از آن بهره برداری می کنیم: « لَقَدْ خَلَقْنَا الإنْسانَ فی احْسَنِ تَقْویم ثُمَّ رَدَدْناهُ اسْفَلَ سافِلینَ»اگر این را فهمیدیم، ارزش های عرشی را پیدا می کنیم و آن گاه است که وقتی دیو را بیرون کردیم، فرشته فضائل اخلاقی در وجود ما مستقر می شود.

تقوای مضاعف

در سوره مباركه حشر آیه 18 آمده است: «یا اَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ لْتَنْظُرْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»؛ ای کسانی که ایمان آورده اید ... ای کسانی که خوب هستید مراقب باشید که این خوب بودن مغرورتان نکند... شما یک نفس خطرناک دارید، مراقب آن باشید ... با تقوا حصاری برای خوب بودنتان ایجاد کنید تا از شما محافظت کند...اتّقُوا ا...َ : سپری جلوی امیالتان قرار دهید و نگذارید امیال نفسانی شما را به صورت حیوان دربیاورد و ضایع تان كند.... خوب بمانید (به نقل از بیانات حجت الاسلام صدیقی). خیلی هایی که خوب بودند، نتوانستند خوب بمانند ، عاقبت بخیر نشدند ...نکته اصلی این است که مراقب باشیم بد نشویم ... بفهمیم که چگونه می شود که آدم بعد از خوب بودن بد می شود ...وقتی این نکته را بفهمیم که مهم خوب ماندن است، دیگر به خوب بودنمان مغرور نمی شویم چون لغزش را برای خودمان دور نمی بینیم ... قول دادن هنر نیست، ماندن و وفای به عهد و قول و قرار ارزش دارد ... مؤمن شدن هنر نیست، مؤمن ماندن هنر است ... در قرآن کریم به طرق مختلف این ارزشمندی و خوب بودن انسان را به او گوشزد می‌کند ... : وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا (شمس، 7).... خدا از جان و روح ما تعریف می کند ... ما موجود خوبی هستیم ...او ما را آفریده است ... ما نور هستیم ... وجود ما عطر عالم است ... همه عالم کائنات برای خدمت کردن به ما آفریده شده اند ...عزیز خدا هستیم: وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ... خدا با خلقت ما به خودش آفرین گفت: فَتَبَارَكَ اللَّهُ اَحْسَنُ الْخَالِقِینَ (مؤمنون، 14) به تو نمی گویم چگونه خوب شو، به تو می گوییم که چه چیزهایی به تو ضربه می زند و تو چگونه خودت را محافظت کنی ...فَاَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا (شمس، 8)آن جایی هم که می گوییم : قَدْ اَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا (شمس، 9) در حقیقت زمینه بارورتر شدن و بالنده تر شدن تو را تذکر و یادآور می شویم ...بنابر این قصه اصلی بر این است که شیطانی که خوب شده بود و 6 هزار سال هم عبادت کرده بود، چگونه شد که بد شد ... چنانچه در حدیث می فرمایند: برای عاقبت بخیر شدن بترسید و گریه کنید ... اینکه بعد از هدایت ، گمراه نشویم ، این اهدنا الصراط المستقیم که هر روز می‌خوانیم ، اصل معنای استقامت، فاستقم یعنی ادامه دادن، تداوم داشتن و تا آخر ماندن است که در این صورت است که عاقبت بخیر خواهیم بود.قرآن کریم در مورد منافقان می فرماید: ذَلِكَ بِاَنَّهُمْ آمَنُوا ثُمَّ كَفَرُوا فَطُبِعَ عَلَى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لَا یَفْقَهُونَ: این بدان سبب است كه آنان ایمان آورده، سپس به انكار پرداخته اند و در نتیجه بر دلهایشان مهر زده شده و [دیگر] نمى‌فهمند. (ایه 3 منافقون) ... این‌ها در ابتدا ایمان داشته اند اما این ایمان و خوب بودنشان تداوم نداشته و سرانجام بد شده اند ...نکته اصلی این است که عاقبت به خیری نصیب چه كسی می شود. خیلی ها در این خط آمدند، اما نماندند: «زبیر» سالیان متمادی اهل جبهه بود. كنار علی ایستاد و از حریم فاطمه الزهرا(س) دفاع كرد. جانانه و غیرتمندانه دفاع كرد. شمشیر زبیر شكسته شد و در خانه امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب كتك خورد، اما چون اهل مراقبه نبود، این سرمایه را به آتش كشید و به جهنم افتاد؛ مقابل ولایت شمشیر كشید و به مقابله با خط پیغمبر كشیده شد (به نقل از حجت الاسلام صدیقی). این خطر برای همه ما هست ... كوشش كنیم خوب بودن هایمان را تداوم ببخشیم ... هنر اصلی خوب ماندن است.بنابر این باید دید چه عواملی باعث می شود انسان از این خوب ماندن فاصله بگیرد و عاقبت بخیر نمی شود؟ یکی از عواملی ما را از عاقبت بخیری دور می کند چنانچه مستوجب عذاب الهی می شویم ناشکری خوب بودنمان است... چنانچه خداوند می فرمایند: جَزَیْنَاهُم بِمَا كَفَرُوا وَهَلْ نُجَازِی إِلَّا الْكَفُورَ (17، سبا): این [عقوبت ] را به [سزاى] آنكه كفران كردند به آنان جزا دادیم و آیا جز ناسپاس را به مجازات مى رسانیم؟از خدا به خاطر خوب بودنمان تشکر و سپاسگزاری کنیم.

عامل دیگر طغیان کردن و مستغنی بودن است؛ احساس استغنا کردن است. این استغنا و احساس بی نیازی عاملی است که انسان طغیان می کند و آن وقت است که او را از عاقبت بخیری دور می کند ؛امری که در سوره علق به صراحت از این موضوع سخن می گوید: كَلَّا إِنَّ الْإِنسَانَ لَیَطْغَى ﴿۶﴾ اَن رَّآهُ اسْتَغْنَى ﴿۷﴾ آغاز خراب شدن انسان در این است خود را مستغنی می داند و این باعث می شود انسان طغیان می کند... بنابراین باید جلوی این طغیان‌ها را گرفت (به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان).