دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

انتظار اعتدالی بشر از دین

No image
انتظار اعتدالی بشر از دین

كلمات كليدي : انتظار بشر از دين، انتظار اعتدالي از دين، قلمرو دين

نویسنده : عبدالله محمدي

هدف از بحث «انتظار بشر از دین» این است که حوزه‌ها و سطح نیاز انسان به دین تبیین شود. نظریات مختلف در این بحث در واقع پا سخ‌هایی به این پرسش‌ها هستند: آیا دین تنها عهده دار ارتباط انسان با خدا و آباد ساختن آخرت اوست؟ و یا اینکه در حوزه‌های گوناگون علمی و زمینه‌های اجتماعی،‌ اقتصادی، حقوقی و به طور کلی علوم انسانی نیز اظهار نظر می‌کند؟ آیا دین به علوم طبیعی همچون طب، فیزیک، شیمی، نجوم و... وارد شده است؟ و اگر پاسخ مثبت است دخالت دین در این موارد به شکل مستقیم است یعنی تک تک جزییات و گزاره‌های این علوم در آن مطرح شده است یا اینکه تنها به شکل غیر مستقیم و بسنده کردن به بیان کلیات و اشاره به اصول وارد این مسائل شده است؟

در پاسخ به این سوالات هم عالمان مسلمان و هم دانشمندان غیر مسلمان اظهار نظر کرده اند .به طور خلاصه می توان مهم ترین واکنش ها به این موضوع را در سه گروه انتظار حداقلی از دین ، انتظار حداکثری از دین و انتظار اعتدالی از دین گنجاند.

انتظار حداقلی از دین نقش دین را تنها بهبود رابطه انسان با خدا می داند و رسالت انبیا را آباد ساختن آخرت می‌شمارد. در این دیدگاه دین در عرصه‌هایی که به نوعی به روابط انسانها با هم و پی‌ریزی نظام‌های اقتصادی اجتماعی و... مرتبط است وارد نمی‌گردد.[1] بطلان این دیدگاه که انعکاسی از سکولاریسم و جدایی دین ازسیاست است با تامل در هدف نبوت آشکار می گردد. چرا که آبادانی آخرت انسان با بی‌توجهی به شئون سیاسی،‌ فرهنگی، تربیتی، اقتصادی جامعه ممکن نیست. تعالی افراد در محیط‌هایی با آبشخور توحید فراهم می‌گردد. از این رو تشکیل جامعه توحیدی دغدغه پیامبران و توصیه آنها بوده است. در بسیاری از کلمات معصومین عباراتی دال بر چگونگی مدیریت فرهنگ یا اقتصاد یا روابط بین الملل جوامع اسلامی وارد شده است.[2]

قائلین به انتظار حداکثری از دین معتقدند کلیات و جزییات هر آنچه در دنیا و آخرت مورد نیاز انسان است در متون دینی آمده است.[3] این دیدگاه نیز مورد نقد است زیرا کامل بودن هر چیز به حسب خود تفسیر می‌شود، کامل بودن کتاب اطلس جغرافیا به بیان کامل خصوصیات اقلیمی کشورهاست. جامعیت کتاب داروشناسی به بیان جامع ویژگی‌های تمام داروها و جامعیت کتاب هدایت به تشریح دقیق امور مرتبط با هدایت و تعالی انسانی است و بحث از جزییات علوم هسته‌ای، سلول‌های بینادی، تاریخ احوال تمام ملت ها و... دغدغه آن نبوده و پرداختن به آن ضرورتی ندارد.

در این میان گرایش اعتدالی در انتظار بشر از دین طریقی عاری از افراط و تفریط دو دیدگاه پیش گفته را می‌پیماید. این تلقی از قلمرو دین بر آن است که دین و متون دینی چه از منظر درون دینی و چه از منظر برون دینی ، نه تنها بر آباد کردن آخرت دلالت دارند که به تامین پاره‌ای از نیاز‌های دنیایی نیز تاکید می ورزند. رسالت رسول اکرم (ص) به تامین آخرت مسلمانان منحصر نبوده و نیازمندی‌های انسان در عرصه‌های تعلیم و تربیت، اقتتصاد، سیاست، ‌اخلاق، فقه، ‌حقوق، انسان شناسی و ... تبیین پاره‌ای از مسائل مربوط به علوم تجربی را نیز برطرف می‌کند. آموزه‌های دینی اسلامی بر تمدن و فرهنگ، هنر و فن آوری و برخی از علوم تجربی، ‌طبیعی و انسانی تاثیر جدی داشته است . آنچه در جهت هدایت و سعادت انسان و آبادی دنیا و آخرت او ضرورت دارد در متن دین بیان شده است. و بدین طریق با رویکرد حداقلی تفاوت می یابد. لیکن پرداختن به علوم بشری و طبیعی را نیز ضروری می‌داند زیرا نمی‌توان ادعا نمود جزییات یا کلیات تمام آنچه در علوم طبیعی و ریاضی و ... مورد نیاز انسان است در متون دینی آمده است. چون بسیاری از این مسائل در سعادت اخروی و دنیایی انسان تاثیری ندارند و بدین سان از رویکرد حداکثری نیز فاصله می‌گیرد.[4]

برای آشنایی با آموزه‌های اسلام در عرصه‌های مختلف می‌توان به قطره‌ای از این اقیانوس اشاره نمود:

در اقتصاد:‌ عدالت اقتصادی (‌ حدید : 25، نساء: 135، شوری : 15، حشر : 7 ، ممتحنه : 8 ) استقلال و قدرت اقتصادی (‌ هود : 61، نساء : 141 ، آل عمران : 139 ، نامه 53 نهج البلاغه ) و انبوه احکام و آداب معاملات سالم و ناسالم در فقه اقتصادی .

در علوم تربیتی: اهداف تربیت اسلامی: رشد ( بقره :‌186) ، حیات طیبه (نحل :‌ 97)، طهارت (‌مائده : 6) ، هدایت (‌فتح :‌ 20) ،‌ عبادت ( ذاریات : 56) و.... نیازهای روحی و معنوی انسان ( حجر :‌82 و روم :‌21) ، گرایش های فطری انسان : خداگرایی (‌روم : 30) ، جمال گرایی ( نحل : 5-6)، عزت طلبی ( قصص ، 83) ، خلودگرایی ( طه :‌120)

در سیاست: الهی بودن حکومت (‌نور :‌55)،‌ گسترش عدالت ( نساء : 58 )، نفی استکبار (فرقان : 21) ویژگی‌های حاکم و حقوق و تکالیف او، ‌رابطه مردم و حکومت و...(نهج البلاغه: نامه امام علی (ع) به مالک اشتر) .

مقاله

نویسنده عبدالله محمدي

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

بررسی تطبیقی دوران امامت امام حسن مجتبی و امام حسین(عليهم السلام)

در مطالعه تاريخ و شرايط زماني سالهاي بعد از شهادت امير المؤمنين عليه السلام می توان دریافت که گرچه عدۀکثيري از کوفيان و اهل عراق آن زمان، با امام مجتبی (ع)، خلف صالح امام علی عليه السلام بيعت کردند، اما شرايط خاص و ویژه ای در کوفه حاکم بود.
No image

حلم وبردباری امام حسن مجتبی علیه السلام

امام حسن علیه السلام دو تا صفت داشته که خیلی بروز داشتند. یکی حلم و برد باری و یکی هم حسن خلق بود. انشاالله یک ذره از حلم حضرت به ما عنایت کنند. آقا پای منبر خطیب شامی نشستند خطیب به آقا اهانت می کرد اما آقا این جا مامور به تحمل است.
No image

بررسی ابعاد مختلف شخصیت امام حسن مجتبی علیه السلام

تجسم حلم امیرالمؤمنین تجسم حسن زهرای مرضیه تجسم حیا اباعبدالله و تصویر و تجسم و تمثیل عقل و خرد و اندیشه امام مجتبی علیه السلام است.
No image

مظلومیت امام حسن مجتبی علیه السلام

هر وقت کسی خدا را فراموش کرد خدا برایش یک شیطان را مسلط می کند.شیطان تاریکی و بدی است. یاد خداهم نور و جمع کل خوبی ها است. هر چه قدر که نور باشد تاریکی از بین میرود.

پر بازدیدترین ها

No image

حلم و بردباری در سيره اخلاقي ائمه معصومين

هدف تمامي اديان و پيامبران الهي و ائمه معصومین علیهم السلام تربیت آدمی و دعوت به فضائل اخلاقی میباشد. و در دين اسلام به عنوان آخرين و کاملترين دين خدا، مکارم اخلاق، و خويهاي پسنديده از جايگاه ويژه اي برخوردارند چنانکه اخلاق يکي از غايات مهم بعثت است که پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) آن را بيان فرموده است.
No image

تربيت فرزند در سيره معصومان (عليهم السلام)

بانگاهي هر چند اجمالي به آيات و رواياتي كه در مورد فرزند وارد شده، مي توان به نگرش عميق اسلام درباره فرزند و جايگاهش در انديشه اسلامي پي برد. فرزندان نعمت هاي الهي نزد والدين اند، هم مي توان آنها را بر انجام اعمال ناشايست و خلاف فطرت الهي شان به خاك ذلّت و پستي نشاند.
No image

پیامبر، نور هدایت عوالم

نبی اکرم (ص)، اشرف و سرآمد همه مخلوقات الهی است. از عالم ملائکه تا عالم انس و جن و سایر عوالم، همه تحت پوشش این وجود مقدس هستند. هر فیضی که به هر مخلوقی در عالم می رسد، به تبع ایشان است.
No image

سیره پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم

در روایت است تا صلوات است برای شما بهره است. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: جفا کارترین مردم به من کسانی هستند که اسم من را بشنوند و صلوات نفرستند.
Powered by TayaCMS