27 دی 1395, 2:39
وقتي شما يك قانون اجتماعي را نقض كرده‌ايد عذرخواهي نشان مي‌دهد شما به آن قوانين كاملاً واقف هستيد و معتقديد چنين قوانيني بايد وجود داشته باشد و نقض آنها اشتباه محض است. اين كار موجب مي‌شود ديگران بدانند شما متوجه رفتار نامناسبتان شده‌ايد و همين مساله به آنها احساس آرامش و امنيت دهد. عذرخواهي سبب مي‌شود شأن و احترام كسي كه به او صدمه زده‌ايد دوباره به او بازگردد. وقتي به او بگوييد مي‌دانيد همه‌چيز تقصير شما بوده، آزردگي‌اش التيام يافته و احساس بهتري پيدا مي‌كند. براي ترميم صدمات عاطفي كه در رابطه انساني ما بروز يافته است، بايد تلاش كنيم كه ابتدا خطاي خود را بيابيم و سپس آن را بپذيريم اما مشكل اين است كه هنوز عده بي‌شماري به آن درجه از مهارت عاطفي نرسيده‌اند كه صميمانه از ديگران عذرخواهي كنند و موضع دفاعي به خود نگيرند. هنر ظريف اعتراف به اشتباه و طلب بخشش، آخرين مهارت سواد عاطفي است كه هر كسي بايد به درستي آن را بياموزد. معذرت خواستن از صميم قلب به ديگران يادآورمي‌شود كه شما به رفتار اشتباه خود افتخار نمي‌كنيد و هرگز قصد نداريد آن را تكرار كنيد. با اين كار به ديگران يادآور مي‌شويد شما از آن دسته افرادي هستيد كه به‌طور كلي مراقب رفتارشان بوده و براي رفتار خوب ارزش قائل هستند، هرچند گاهي اشتباه كنند.
براي برخي افراد، عذرخواهي پذيرش اين موضوع است كه آنها افراد نالايقي هستند كه معمولا اشتباه مي‌كنند و وجودشان با نقص و خطا همراه است. برخي نيز معتقدند اگر پس از يك دعوا زودتر از ديگري عذرخواهي كنند به معناي قبول تقصير است و مسئوليت تمام آن درگيري به ناحق به گردنشان مي‌افتد. آنها فكر مي‌كنند اگر از ديگري عذرخواهي كنند موجب مي‌شوند طرف مقابل گناه سهم خود در ايجاد درگيري را نپذيرد و همه خطاها را متوجه آنها نمايد. گاهي اوقات هم حس مي‌كنند ممكن است عذرخواهي موجب شود تمام توجه‌ها به خطاي پيش‌آمده جلب شود، خطايي كه بهتر است فراموش شود. در هر حال در شرايط مناسب عذرخواهي مناسب به تمام مشكلات پايان مي‌دهد و مي‌تواند ارزش‌هاي مشترك را تاييد كند و احساسات مثبت را به وجود بياورد.
يادتان باشد عذرخواهي براساس قول‌هاي پوچ و بي‌ارزش بسيار بد و نامناسب است. يكي از مهم‌ترين عملكردهاي عذرخواهي اصلاح وضع بد ايجاد شده و بازسازي اعتماد از دست رفته است. پس اگر قصد نداريد دست از رفتار آزاردهنده خود‌برداريد، بهتر است بدانيد عذرخواهي كوچك‌ترين دردي را دوا نخواهد كرد. اگر قول بدهيد تغيير خواهيد كرد، اما همچنان به رفتار نامناسبتان ادامه دهيد، پس بهتر است هرگز عذرخواهي نكنيد، چون عذرخواهي به اين شكل ارزش نخواهد داشت. گاهي اوقات هم ممكن است طرف مقابل براي قبول عذرخواهي، درخواست‌هايي غيرمعقول و حتي غيرممكن داشته باشد كه در اين مواقع نيز عذرخواهي چندان كاري پيش نخواهد برد، زيرا هيچ شخصي نمي‌تواند به خواسته‌هاي نامعقول شخص ديگر پاسخ مثبت دهد.
وقتي متوجه شديد كار ناپسندي انجام داده و فردي را رنجانيده‌ايد بايد از او عذرخواهي كنيد، اما آيا مي‌دانيد چگونه بايد عذرخواهي كرد؟ اين روش‌ها مي‌تواند راهنماي شما باشد:
دانستن اينكه چه موقع عذرخواهي كنيد، به اندازه چگونه عذرخواهي كردن مهم است. به‌طور كلي هرگاه احساس كرديد موضوعي باعث رنجش كسي شده است، بهترين كار عذرخواهي و از بين بردن فضاي تيره حاكم است، اما اگر مطمئن نيستيد كار بدي كرده‌ايد و طرف مقابل بدون منطق ناراحت شده است، شما مي‌توانيد درباره موضوع صحبت كنيد و ببينيد آيا واقعا دليل ناراحتي فرد مقابل صحيح است يا خير.
مسئوليت‌پذيري يعني پذيرفتن اشتباهاتي كه موجب صدمه رساندن به ديگري شده و مهم‌ترين ـ و فراموش‌شده‌ترين ـ بخش اكثر عذرخواهي‌هاست. مثلا وقتي مي‌گوييد: متاسفم كه از حرفم ناراحت شدي، يعني اينكه من حرفي نزده‌ام كه تو ناراحت شوي و اين واكنش تو اصلا منطقي نيست.
وقتي مي‌خواهيد عذرخواهي‌تان موثر واقع شود، خيلي مهم است ارزش ابراز ندامت را بدانيد. مسئوليت پذيرفتن مهم است، اما اينكه طرف مقابل بداند شما چقدر از رفتارتان پشيمان هستيد نيز از اهميت خاصي برخوردار است. ديگران از اينكه ببينند شما به جهت اينكه موجب ناراحتي‌شان شده‌ايد، ناراحت هستيد اندكي احساس آرامش خواهند كرد. گفتن جملاتي از اين قبيل كه: «اي كاش باملاحظه‌تر رفتار مي‌كردم»، «اي كاش احساس تو را هم در نظر مي‌گرفتم»، «اميدوارم عذرخواهي‌ام را بپذيري»، نشان‌دهنده پشيماني خالصانه شماست.
اگر راهي وجود دارد كه مي‌توانيد اشتباه خود را جبران كنيد، حتما آن را انجام دهيد. در واقع اين كار بخشي از عذرخواهي صادقانه است و اينكه نشان دهيد واقعا از رفتارتان پشيمان هستيد و مي‌خواهيد اوضاع را رو به راه كنيد. مثلا اگر حرف بدي زده‌ايد بايد با گفتن سخني خوب موجب احساسات خوب در فرد شويد. يا اگر كاري كرده‌ايد كه اعتماد فرد از شما سلب شده بايد كاري كنيد اين اعتماد از دست‌رفته بازسازي شود.
1- بسنده كردن به يك عذرخواهي لفظي ساده: به كار بردن كلماتي مانند «ببخشيد»، «معذرت مي‌خواهم» يا «واي؛ اشتباه كردم» و غيره، به هيچ‌وجه عذرخواهي واقعي محسوب نمي‌شود. اين نوع عذرخواهي‌ها شايد در زماني كه ناخواسته به كسي تنه مي‌زنيم يا به ميان حرف كسي مي‌پريم مثمر ثمر باشد اما در موارد ديگري كه احساسات طرف مقابل را عميقا جريحه‌دار كرده‌ايم، به هيچ‌وجه موثر نيستند. معذرت‌خواهي صحيح و موثر آن است كه به كسي كه به سبب ايجاد رنجش يا كدورت در قلب او شده‌ايم، پاسخي عاطفي، همدلانه و از صميم قلب بدهيم. در واقع معذرت‌خواهي بايد از ته قلب و براي رفتار خاصي باشد كه انجام داده ايم؛ وگرنه بي‌معنا و بي‌اثر خواهد بود. اگر به دنبال معذرت‌خواهي، رفتار شخص تغيير نكند، ثمري به بار نخواهد آورد.
2- سريع بخشيدن: در اين قسمت درباره اين موضوع بحث مي‌كنيم كه سريع بخشيدن افراد، دقيقا به همان اندازه خطرناك است كه نبخشيدنشان، زيرا اگر عذرخواهي ديگران را بدون هيچ واكنشي فورا بپذيريد در روابط عاطفي خود با او به هيچگونه تغيير مثبت يا بهبود عاطفي دست نمي‌يابيد. از اين گذشته اگر كسي به خاطر عمل خطايي كه مرتكب شده با يك عذرخواهي ساده و سرسري از كنار رنجش شما بگذرد و شما هم بگوييد كه «اشكالي ندارد»، ناراحتي و دلخوري همچنان در دلتان باقي مي‌ماند؛ هرچند كه به ظاهر اوضاع آرام به نظر مي‌رسد.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان