دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی

No image
ابوالفضل محمدبن حسین بیهقی

كلمات كليدي : ابوالفضل محمدبن حسين بيهقي،حارث آباد بيهق، بيهقي، تاريخ بيهقي.

نویسنده: داریوش سعادتی لیلان و اعظم بابائی

وی در 385 هـ.ق در قریه‌ی «حارث آباد بیهق» به دنیا آمد، بعد از کسب فضایل در «نیشابور» به «دیوان رسایل محمودی» راه جست و خدمت «خواجه بونصر مشکان» به کار پرداخت. همچنان در خدمت سلاطین غزنوی بود تا در زمان «عزالدوله عبدالرشید» که در سال (440 هـ.ق) سلطنت یافت، چندی «صاحب دیوان» انشاء گردید، اما به تهمت حاسدان معزول شد و در سال (443 هـ.ق) که «طغرل» بر «عبدالرشید» خروج کرد و او را کشت، بیهقی با جمعی دیگر از درباریان زندانی شد و یک سال در زندان بود. ابوالفضل در اواخر سلطنت «فرخزاد» از کارهای دیوانی کناره گرفت تا این که در سال (470 هـ.ق) وفات یافت.[1]

آثار:

مهم‌ترین اثر بیهقی، تاریخ مشهور او، «تاریخ بیهقی» می‌باشد که از امهات کتب تاریخ و ادب فارسی در شرح سلطنت «آل سبکتکین» در سی‌ مجلد است که در آن از تشکیل دولت «غزنوی» تا اوایل «سلطان ابراهیم بن مسعود» سخن رفته است، اما اکنون فقط قسمتی از آن که مربوط به سلطنت «مسعود بن محمود غزنوی» و «تاریخ خوارزم» از زوال دولت «آل مأمون» و افتادن آن به دست سلطان محمود و حکومت «آلتون تاش حاجب» در آن سامان تا غلبه‌ی «سلاجقه» موجود است. درباره‌ی سبک و شیوه نگارش این کتاب و مؤلف آن سخن بسیار گفته و نوشته‌اند و از میان همه نوشته‌ها به قول «استاد فیاض» که بیهقی‌شناس یگانه‌ی روزگار ما بود، بسنده می‌کنیم که فرمود: بیهقی گزارشگر حقیقت بود. علاوه بر این کتاب، «ابن فندق» کتاب دیگری به نام «زینة الکتاب» در آداب کتابت بدو نسبت داده است.

در کتاب بیهقی، هم سنت‌های طبیعی پارسی خراسان، یعنی استواری و پاکیزگی زبان و واژگان و ویژگی‌های دستوری و ادبی مشخص به کار آمده و هم بدعتهای ویژه‌ای که زمینه و زمانۀ خاص نیمه‌های قرن پنجم هجری ایجاب می‌کرده در آن به نحوی بدیع و دلپسند و متناسب با بلاغت طبیعی زبان فارسی آشکار شده است. از طرفی تاریخ بیهقی این دیبای خسروانی در وجه تاریخی آن، نشان دهندۀ کژی‌ها و نامرادی‌ها‌ی روزگار و انتقال از عصر درخشان مردم گرایی و ایران دوستی و خردمداری به دوران غلام بارگی و توطئه گری و کژراهی است.[2]

بنابراین اثر سترگ ارزش ادبی و تاریخی را توأمان حفظ کرده است زبان بیهقی زبانی است سخت توأم با احتیاط، و با همه تلخی‌ها و نصیحت‌هایی که در آن درج کرده، بسیار ملایم و محافظه کارانه است.[3]

تاریخ بیهقی علاوه بر ارزش تاریخی، از نظر زبانی نیز ارزش فراوان و انکارناپذیری دارد. این کتاب پر است از تعبیرات و ضرب‌المثل‌ها، کنایه‌ها، عبارات فعلی و... که کتاب را به عنوان مأخذی مهم برای زبان فارسی درآورده است.

از طرفی، ویژگی‌های اخلاقی نگارنده‌ی آن که حقیقت گویی، امانتداری و میانه‌روی در رأس آن است، متن این کتاب را از نظر محتوایی و تاریخی نیز ارزشمند کرده است، چنانکه متن این کتاب به عنوان سندی مهم و دست اول در مطالعات تاریخی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

نگارنده تاریخ بیهقی دارای جهانبینی متقن و استواری است که اعتقاد به خرد، بی‌اعتباری جهان و اعتقاد به مکافات عمل جزء محورهای اساسی آن است، او دارای سرشتی نیک و صادق بوده و در کنار همه اینها نسبت به کار خود تسلط داشته است وی با زبان و بیان شیرین و شاعرانه خود، اثری را خلق کرده که گذشت زمان آن را جاودانه‌تر می‌کند.[4]

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

علائم ظهور

متن سخنرانی علائم ظهور در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور در این بخش قرار دارد.
No image

تجلی ولایت الهی در عصر ظهور

در این متن به تجلی ولایت الهی در عصر ظهور با موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور پرداخته شده است.
No image

بررسی ولادت امام زمان(عج)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان بررسی ولادت امام زمان(عج) در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور آورده شده است.
No image

اعتقاد به امام زمان از نگاه شیعه و سنی

متن سخنرانی اعتقاد به امام زمان از نگاه شیعه و سنی در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور در این بخش قرار دارد.
No image

اصول فرهنگ انتظار

متن سخنرانی اصول فرهنگ انتظار در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور در این بخش قرار دارد.

پر بازدیدترین ها

No image

از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (7) عدم تسلط شیطان

در این بخش متن سخنرانی با عنوان از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (7) عدم تسلط شیطان در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور آورده شده است.
No image

از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (4) هدایت

متن سخنرانی از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (4) هدایت در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور در این بخش قرار دارد.
No image

نشانه های ظهور و رویکردها (2)

در این متن به نشانه های ظهور و رویکردها (2) با موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور پرداخته شده است.
No image

از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (9) صراط مستقیم

در این متن به از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (9) صراط مستقیم با موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور پرداخته شده است.
No image

از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (1) وفاداری

در این بخش متن سخنرانی با عنوان از نهضت حسینی تا جامعه مهدوی (1) وفاداری در موضوع ویژگی های انتظار و عصر ظهور آورده شده است.
Powered by TayaCMS