تالیفات میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی

آثار نفیس

حاج میرزا ابوالقاسم کلانتر یکى از مشاهیر شیعه در قرن سیزدهم هجرى است که در کتب تراجم و منابع تاریخ عصر قاجار، او را به عنوان فقیه اصولى، جامع علوم عقلى و نقلى و افتخار دانشمندان شیعه و یکى از بزرگ ترین علماى عامل که به زیور و زهد و تقوا آراسته بود، ستوده اند

او در تهران از نفوذ اجتماعى و اقتدار معنوى خاصّى برخوردار بوداز این رو، توانایى علمى و تمام موقعیت خویش را در جهت اعتلا و نشر احکام الهى و فرهنگ عترت به کار گرفت^([10]) و آثار ارزنده اى از خویش به یادگار نهاد که عبارتند از:

1 ـ رساله اى در استصحابحاوى مباحث مهمّى در اصول فقه با تکیه بر ادلّه عقلى و استفاده از فرائد شیخ انصارى شیخ آقا بزرگ تهرانى نسخه اى از آن را به خطّ مؤلّف در کتابخانه فرزند فاضلش، حاج میرزا ابوالفضل تهرانى دیده است^([11])

2 ـ الردّ على الرسالة الارثیهکه در سال 1287 ق به عربى تألیف کرده و بعد به فارسى برگردانیده است این نوشتار، حاوى مطالبى است در نقد رساله ارث سید اسماعیل بهبهانى نسخه اصلى این اثر و ترجمه اش به صورت مخطوط در کتابخانه مدرسه سپهسالار (شهید مطهرى) به شماره 2426 نگه دارى مى شود^([12])

3 ـ رساله اى در مشتق 4 ـ رساله اى در تسامح 5 ـ رساله اى در صحیح و اعم 6 ـ رساله اى در اجتماع امر و نهى 7 ـ رساله اى در جزاء 8 ـ رساله اى در مقدمه واجب و امر بشىء 9 ـ رساله اى در مسایل تخصیص و مجمل و مبیّن و مطلق و مقیّد 10 ـ رساله اى در مفهوم و منطوق 11 ـ رساله اى در اصل و برائت 12 ـ رساله اى در حجّیت ظّن 13 ـ رساله اى در تعادل و تراجیح 14 ـ طهارت 15 ـ صلوة مسافر 16 ـ غصب 17 ـ وقف 18 ـ لُقَطِه 19 ـ قضا و شهادات 20 ـ رهن 21 ـ احیا موات 22 ـ رساله اى در تقلید 23 ـ زکات و اجاره^([13])

از میان این آثار هر آنچه که مربوط به فقه است به طبع نرسیده، ولى مطالب اصولى که اکثراً تقریرات درس استادش شیخ انصارى است ـ جز حجّیت ظن، قطع، استصحاب، مشتق و تعادل و تراجیح ـ در یک مجموعه تحت عنوان «مطارح الانظار» به چاپ رسیده است^([14])

منبع:فرهیختگان تمدن شیعه