24 آبان 1393, 14:7
كلمات كليدي : تاريخ، پيامبر(ص)، خوار شمردن، تحقير، ملامت، سرزنش كردن
نویسنده : سيد علي اكبر حسيني
خداوند میان مسلمانان اخوت برقرار کرده و برای استقرار و دوام آن به اموری فرمان داده و از آنچه که این رابطه را تباه می‌نماید، نهی کرده است؛ از جمله چیزهایی که این پیوند را سست و گسسته می‌سازد، تحقیر و خوار شمردن دیگران است.
در سیره رسول خدا(ص) تعامل و برخورد با مردم بر مبنای عزت و کرامت صورتمی‌گرفت و کرامت‌مداری‌شان در زندگی تا بدان پایه بود که آن حضرت(ص) از هر صورت و سیرتی که نمادی از زیر پا گذاشتن کرامت و حرمت مردمان و تحقیر شخصیت ارجمند انسانها در آن وجود داشت، برائت می‌جست و آن را رسماً زیر پا می‌گذاشت. نقل شده ایشان در طول ایام حیاتشان اجازه دست‌بوسی و پابوسی به کسی ندادند[1] و هیچ‌گاه مردم را هر چند بی‌بضاعت و تنگدست، با دیده حقارت ننگریست؛ دعوت بندگان را می‌پذیرفت.[2] دعوتی که غذای سفره‌اش گاه به نانی جوین و دنبه‌ای بوناک شده خلاصه شده بود؛[3] اما هرگز کسی را بخاطر آنچه که از او دعوت به عمل آورده بود، تحقیر نکرد؛[4] برای احترام به اصحاب، آنان را به کنیه صدا می‌زد و آنان را به نامی می‌خواند که بیشتر دوست می‌داشتند.[5] ایشان(ص) اسامی و کنیه‌های حقارت‌آور و نامناسب مسلمانان را تغییر می‌دادند[6] و برای کسانی که کنیه نداشتند، کنیه قرار می‌دادند؛ مردم نیز به همان کنیه صدایشان می‌زدند؛ حضرت(ص) برای زنان و کودکان نیز کنیه قرار می‌دادند.[7] ایشان در طول ایام حیاتشان هرگز مسلمانی را نفرین نکرد[8] و به کسی ناسزا نگفت و دشنام نداد[9] و خدمتکار یا همسری را نزد.[10]
در محضر رسول خدا(ص) کسی حقیر شمرده نمی‌شد و در مجلسش آبروی کسی ریخته نمی‌شد[11] و مسکینی به خاطر تهیدستی و یا بیماری‌اش کوچک شمرده نمی‌شد؛[12] هر آنچه را که خدا حقیر می‌دانست، او نیز حقیر می‌شمرد.[13] می‌فرمود: «هر کس مرد یا زن مؤمنی را به سبب تهیدستی یا کم‌بضاعتی خوار و حقیر شمارد خداوند متعال در روز قیامت او را انگشت‌نمای مردم ساخته، رسوایش می‌کند.»[14] ایشان(ص) مسلمانان را نیز از تحقیر مردم برحذر داشته می‌فرمود: «مبادا فردی از مسلمانان را کوچک بشمارید و تحقیر کنید، چرا که کوچک آنان نیز نزد خداوند بزرگ است.»[15] هم‌چنین می‌فرمود: «برای مرد همین شر بس که برادر مسلمان خویش را تحقیر کند.»[16] ایشان بزرگترین گردن‌فرازی و تکبر را خوار شمردن مخلوق می‌دانستند و می‌فرمودند: «ان اعظم الکبر غمص الخلق و سفه الخلق.»[17]
از زشت‌ترین اوصاف و حالاتی که نفس آدمی، می‌تواند بدان مبتلا گردد خصلت زشت سرزنش و نکوهش دیگران به سبب گرفتاری و مصیبت وارده به آنان است. در سیره رسول خدا(ص) سرزنش و نکوهش مذمومی از سوی ایشان گزارش نشده است؛ نقل شده ایشان نسبت به مردم از سه چیز به شدت پرهیز داشتند: «کسی را نکوهش و سرزنش نمی‌فرمود و لغزش‌های کسی را جستجو نمی‌نمود و عیب کسی را پی نمی‌گرفت.»[18] هیچ‌گاه کسی را در حضور آن حضرت(ص) سرزنش نکردند جز آن‌که می‌فرمود: «رهایش کنید و به او کاری نداشته باشید»[19] انس بن مالک نقل کرد:
«ده سال خدمتگزاری رسول خدا(ص) را کردم، در این مدت هرگز دشنامم نداد تنبیه‌ام نکرد، سرزنشم ننمود و برایم چهره درهم نکشید و در کاری که مرا فرمان داده بود و من کوتاهی کرده بودم، مؤاخذه‌ام نکرد؛ زمانی که یکی از اهل خانه وی، مرا به سبب کاری مورد مؤاخذه قرار می‌داد آن حضرت(ص) می‌فرمود: رهایش کن که اگر شدنی بود، انجام گرفته بود.» [20]
ایشان مسلمانان را نیز از سرزنش و ملامت دیگران برحذر داشته فرمودند: «هر کس مؤمنی را به چیزی(به خاطر گناهی) ملامت کند نمیرد تا آن‌که خودش مرتکب آن کار شود.»[21]
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان