دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

تشکیلات اداری دیوان بین المللی دادگستری

No image
تشکیلات اداری دیوان بین المللی دادگستری

تشكيلات اداري ديوان بين المللي دادگستري، دفتر دادگاه يا دبيرخانه دادگاه، كميته هاي ديوان، كار شناسان و ارزياب ها

نویسنده : محمد مهدی حکیمی

در سال 1945 دیوان بین المللی دادگستری طبق تصمیم اخذ شده در کنفرانس سانفرانسیسکو،[1] به عنوان جانشین دیوان دائمی دادگستری بین المللی و رکن اصلی قضایی سازمان ملل متحد تأسیس شد. دیوان بین المللی دادگستری برخلاف دیوان دائمی دادگستری بین المللی در داخل نظام ملل متحد قرار گرفت. این دیوان توسط منشور ملل متحد ایجاد شد و جزء لاینفک آن می‌باشد.

دیوان بین المللی دادگستری شعبه‌ای از سازمان ملل متحد می‌باشد که به موجب فصل 14 منشور ملل متحد تشکیل شده است. این دادگاه دارای تشکیلات قضایی مستقلی است که قضات آن از میان قضات و حقوق‌دانان برجسته انتخاب می‌شوند.[2]

اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری مأموریت دیوان را حل و فصل اختلافات، مطابق حقوق بین الملل بیان کرده و نیز ترکیب و اختیارات و آیین عمومی کار و مبنای اصلی عمل کرد دیوان را تعیین نموده است. اساسنامه دیوان در 70 ماده تنظیم و به منشور ضمیمه شد و هم زمان با منشور ملل متحد در اکتبر سال 1945 به اجراء در آمد و جزء لاینفک منشور ملل متحد شمرده شد و کلیه اعضای سازمان ملل متحد خود به خود عضو دیوان بین المللی دادگستری هم می‌شوند.

زمانی این رکن مورد بی‌توجهی کشور‌های توسعه یافته و در حال توسعه قرار گرفته بود به خصوص کشور‌های در حال توسعه که اغلب آنها از روش داوری برای حل اختلافات خود استفاده می‌کردند‌. اما امروزه عمل کرد دیوان مورد اعتماد همه کشور‌ها قرار گرفته است و حتی در حال حاضر با تورم کاری مواجه است. این افزایش رجوع به دیوان، اصل حل مسالمت آمیز اختلافات را مؤثرتر نموده است. بنابراین باتوجه به اهمیت روز افزون دیوان شناخت و عمل کرد دیوان ضروری به نظر می‌رسد.

دیوان بین المللی دادگستری از نظر تشکیلاتی علاوه بر تشکیلات قضایی دارای تشکیلات اداری نیز می‌باشد. که ما در این مقاله به بررسی تشکیلات اداری دیوان بین المللی دادگستری خواهیم پرداخت.

1- دفتر دادگاه (یا دبیر خانه دادگاه)

بند دوم ماده بیست و یک اساسنامه دیوان وظایف مدیر و کارکنان دفتر دادگاه را در حد یک منشی و چند همکار خلاصه می‌کرد و هیچ گاه تصور اداره بزرگی که امروزه دفتر دادگاه است را نمی‌کرد.

دیوان با اصلاحات تدریجی آیین نامه خود بیان می‌کند که، هر مسأله مربوط به همکاری، حقوق و تکالیف کارکنان ضمن اینکه باید مطابق مقررات و پیش بینی‌های اساسنامه باشد، ولی در صورت خلأ و نبود مقررات مطابق مقررات آیین نامه که برطبق نیاز دادگاه اصلاح شده، خواهد بود و اینگونه وظایف و حقوق و تکالیف، امروزه در بین مواد 22 تا 29 آیین نامه تعریف شده است.

دفتر دادگاه هم وظایف یک ارگان قضایی بین المللی را انجام می‌دهد و هم تأمین کننده وظایف دبیرخانه یک نهاد بین المللی است.

وظایف دبیرخانه

وظایف دبیرخانه دیوان بین المللی دادگستری را می‌توان در چهار عنوان خلاصه کرد که گاهی این عناوین با هم مرتبط‌اند:

1- وظایف قضایی: به این معنی که دفتر دادگاه دعاوی که به دادگاه ارجاع می‌شود، آنها را ثبت و کلیه مکاتبات و مراسلات مربوطه را با دولت‌های ذی‌ربط انجام می‌دهد.

2 - وظایف و امور مربوط به زبان رسمی دادگاه: این قسمت شامل مسائل قضایی، اداری و مالی است. در همین رابطه امور مربوط به کنفرانس‌ها و سازمان‌های بین المللی را سامان می‌دهد.

3- وظایف اداری و دبیرخانه‌ای: این قسمت مربوط به امور اداری پرسنل، تنظیم و تقسیم کارها در میان همکاران اداری، چاپ و انتشار آراء، نظریات و سایر اسناد دیوان، که در دو دهه اخیر بسیار افزایش یافته است. آنچه که قابل توجه و تأکید است، ویژگی‌های قضایی غالب این گونه امور است، که نقش کارکنان و دبیرخانه دادگاه را از سایر کارکنان عمومی دبیرخانه سازمان ملل متمایز می‌سازد.

4- وظایف دیپلماتیک دفتر دادگاه: که هرگونه ارتباطات دیگر را چه با ارکان سازمان ملل متحد و چه با سایر سازمان‌های بین المللی و همچنین با دولت‌ها و مخصوصاً با دولت‌های طرف یا اطراف اختلاف، که دعوای آنها به دیوان ارجاع شده است، برقرار می‌کند و وظایف غیر قضایی دیگر، مثل ارتباط با دانشگاه‌ها، وسایل ارتباط جمعی و افکار عمومی و غیره را انجام می‌دهد.

به طور خلاصه دیوان بین المللی دادگستری تنها رکن اصلی سازمان ملل است که دبیرخانه یا دفتر مخصوص به خود را دارد. (ماده 97منشور)[3] و لذا از یک دبیرخانه دائمی و مستقل برخوردار است که مطابق اساسنامه و به ویژه آیین نامه وظایف خود را انجام می‌دهد. بنابراین اقداماتش از یک طرف قضایی‌، دیپلماتیک است و از طرف دیگر دبیرخانه دادگاهی جهانی است که ارتباطات حقوقی، اداری، مالی و اطلاع رسانی یک سازمان بین المللی را به عهده دارد.

2- مدیر و معاون دفتر و کارکنان دفتر

دفتر دیوان دارای یک مدیر و یک معاون و تعدادی کارمند دفتری می‌باشد. مدیر دفتر ریاست اداری دادگاه را به عهده دارد. کلیه امور اداری، مالی دیوان بین المللی دادگستری زیر نظر مدیر دفتر انجام می‌گیرد. مدیر دفتر از طریق رأی اکثریت قضات دیوان از میان اشخاصی که اعضای دیوان آنها را نامزد نموده‌اند، برای 7 سال انتخاب می‌شوند. معاون مدیر دفتر هم با این روش برای هفت سال انتخاب می‌شود.

در اولین روز شروع به کار مدیر دفتر در حضور کلیه اعضای دیوان سوگندی به این شرح یاد می‌کند:«من رسماً اعلام می‌دارم که وظایف خود را به عنوان مدیر دفتر دیوان با وفاداری‌، دقت و با وجدان آگاه انجام دهم.» معاون او هم در آغاز کار سوگندی شبیه این سوگند یاد می‌کند. یکی از وظایف مدیر دفتر دیوان نگهداری دفتر تقاضای رسیدگی قضایی از طرف کشور‌ها است.

علاوه بر این کلیه مکاتبات دیوان از طریق او انجام می‌شود. مدیر دیوان در واقع رابط بین دیوان و دولت‌ها و سازمان‌ها و اشخاص است و لوایح و عرض حال‌های آنها را به اطلاع کشور یا کشور‌های ذی نفع می‌رساند. او در هر مورد موضوع را از طریق دبیر کل به اطلاع کلیه اعضای ملل متحد می‌‌‌رساند و توجه سایر کشور‌های عضو دیوان را نیز جلب می‌نماید. مسئولیت چاپ آراء و احکام دیوان به عهده او است. مدیر دفتر دیوان همچنین مسئولیت تهیه طرح سالنامه بودجه سالانه دیوان و نگهداری از آرشیو دیوان را به عهده دارد.

سایر کارکنان دفتر دیوان تا مقدار لازم، به پیشنهاد مدیر دفتر و تأیید دیوان استخدام می‌شوند. (بند 2 ماده 21 اساسنامه)

کارمندان دفتر به موجب ماده بیست و پنج اساسنامه باید در مقابل رئیس و مدیر دفتر دیوان با اعلامیه رسمی کار خود را آغاز نمایند. کارمندان دیوان در امور حقوقی، اداری، پرسنلی، اطلاعات، اسناد و کتابخانه، آرشیو، تایپ و تکثیر، دفتر قضات، بخش خدمات عمومی، دیپلماتیک و یا امور مربوط به زبان و ترجمه مشغول به کار هستند.

کارمندان دفتر دادگاه بعد از قبول مسئولیت همکاری با دیوان مثل بقیه کارمندان بین المللی بوده و چهار نقش دارند:

1- به طور مستمر و مداوم در خدمت دبیرخانه دادگاه هستند.

2- حقوق خود را از دادگاه دریافت می‌کنند.

3- از هیچ دولت و مقامی به جز مدیر دفتر دادگاه، تبعیت نکرده و دستوری دریافت نمی‌کنند.

4- کارمندان دبیرخانه دادگاه مثل بقیه کارمندان دبیرخانه ملل متحد مشمول مزایا و مصونیت‌های لازم هستند.[4]

به موجب مقررات مصوب هفت مارس 1979 بر خلاف شیوه معمول در دبیرخانه سازمان ملل متحد که در صورت اختلاف بین کارمندان و دبیرخانه در دادگاه اداری دبیرخانه حل و فصل می‌شود، اختلافات به وجود آمده بین کارکنان دفتر دادگاه و مدیر دفتر قابل طرح نزد دادگاهی است که به صورت شعبه تجدید نظر تشکیل و مطابق مقررات اختلافات حل و فصل خواهد شد.[5]

3- کمیته‌های دیوان، کارشناسان و ارزیاب‌ها

طبق ماده 50 اساسنامه: «دیوان می‌تواند هرگاه که لازم باشد، انجام بررسی و تحقیق یا دادن نظر تخصصی راجع به موضوع مشخصی را به یک فرد یا گروهی از افراد یا دفتر یا کمیسیون یا هر سازمان یا تشکیلات دیگری که صلاح بداند محول نماید.» بر اساس بند 2 ماده 30 اساسنامه دیوان: «نظامنامه داخلی دیوان می‌تواند وجود ارزیاب‌هایی راپیش بینی نماید که در جلسات دیوان یا جلسات شعب دیوان بدون داشتن حق رأی شرکت خواهند نمود.» ماده 7 نظامنامه داخلی، استفاده از خدمات ارزیاب‌ها را برای دیوان و یا شعب آن پیش بینی می‌نماید.

انتخاب شخص، گروه، دفتر، کمیسیون و یا هر تشکیلات دیگر، به منظور انجام وظایف مذکور در ماده 50 اساسنامه و یا ارزیاب از طریق مراجعه به آراء اعضای دیوان صورت می‌گیرد. رأی گیری در این زمینه به صورت مخفی انجام می‌گیرد و برای انتخاب شدن اکثریت مطلق، یعنی نصف به اضافه یک اعضای دیوان ضروری است.

ارزیاب در جلسه علنی دادگاه سوگند یاد می‌کند که وظایف خود را شرافتمندانه، با ایمان، بی‌طرفانه و با مراعات مفاد اساسنامه و نظامنامه دادگاه انجام دهد. (ماده 7 و 8 نظامنامه داخلی) در موارد لزوم کارشناس هم در جلسات رسیدگی دیوان بین المللی دادگستری شرکت می‌نماید، اما او هم مانند ارزیاب دارای حق رأی نیست. البته تا حال مفاد ماده 30 اساسنامه و ماده 7 نظامنامه دیوان مورد استفاده نبوده است.

کمیته‌های دیوان بین المللی دادگستری برای سهولت اعلام نقش دیوان بر نقش اداری و مقررات پیش بینی شده است که عبارتند از:

1. کمیته بودجه و اداری؛ (این کمیته مرکب است از رییس دیوان به عنوان رییس، نایب رییس دیوان و چند نفر از قضات.)

2.کمیته ارتباطات؛

3.کمیته کتابخانه؛

4.کمیته کامپیوتری؛

5. کمیته مقررات.[6]

4- مسائل مالی دیوان و مصونیت‌های قضات و همکاران اداری

به موجب ماده 19 اساسنامه دیوان اعضای به هنگامی که در دیوان مشغول به فعالیت می‌باشند، از مزایا و مصونیت‌های دیپلماتیک برخوردار می‌باشند. در کنار مصونیت‌های فوق ماده 32اساسنامه تصریح می‌نماید که درآمد‌ها، فوق العاده‌ها و حق الزحمه‌های قضات از کلیه مالیات‌ها معاف هستند. کارمندان دادگاه دیوان هم مثل بقیه کارمندان ملل متحد مشمول مزایا و مصونیت‌های لازم هستند.

در مورد مسائل مالی دیوان باید گفت که دیوان بین المللی دادگستری بودجه مستقلی ندارد، و اساس درآمد دیوان سهمیه‌ای است که از بودجه سازمان ملل متحد برای آن درنظر گرفته می‌شود. در این رابطه ماده 13 اساسنامه می‌گوید: «مخارج دیوان بین المللی دادگستری به نحوی که از طرف مجمع عمومی معین می‌شود، به عهده سازمان ملل متحد خواهد بود.»

علاوه بر این کشور‌هایی که عضو منشور ملل متحد نبوده، ولی اساسنامه دیوان را قبول کنند، سهم عادلانه‌ای از هزینه دیوان بین المللی دادگستری را بنابر پیشنهاد مجمع عمومی پرداخت می‌کنند. بخشی از هزینه‌های دیوان از طریق هزینه دادرسی تأمین می‌شود.

البته دادرسی‌ها در دیوان بسیار پر هزینه وگران است و چون برخی از دولت‌های فقیر ممکن است به علت گرانی دادرسی نسبت به طرح دعوا در برابر دیوان دچار تردیدی شوند، به همین دلیل سازمان ملل متحد صندوق مخصوصی تأسیس نموده است که امکان پرداخت بخشی از هزینه یک دادرسی را در دیوان فراهم می‌کند. بودجه دیوان براساس پیش بینی‌ها هر دو سال یکبار تعیین می‌شود. کیفیت تخصیص حقوق قضات و مواجب و سایر مزایای مالی همکاران اداری به ترتیبی خواهد بود که در ماده 32 اساسنامه آمده است.

مقاله

نویسنده محمد مهدی حکیمی
جایگاه در درختواره حقوق بین الملل عمومی

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.
Powered by TayaCMS