دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

حکمت 321 نهج البلاغه : بی نیازی از عذرخواهی

حکمت 321 نهج البلاغه به موضوع "بی نیازی از عذرخواهی" می پردازد.
No image
حکمت 321 نهج البلاغه : بی نیازی از عذرخواهی

متن اصلی حکمت 321 نهج البلاغه

موضوع حکمت 321 نهج البلاغه

ترجمه مرحوم فیض

ترجمه مرحوم شهیدی

شرح ابن میثم

ترجمه شرح ابن میثم

شرح مرحوم مغنیه

شرح شیخ عباس قمی

شرح منهاج البراعة خویی

شرح لاهیجی

شرح ابن ابی الحدید

شرح نهج البلاغه منظوم

متن اصلی حکمت 321 نهج البلاغه

321 وَ قَالَ عليه السلام الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ

موضوع حکمت 321 نهج البلاغه

بى نيازى از عذر خواهى

(اخلاق اجتماعى)

ترجمه مرحوم فیض

321- امام عليه السّلام (در ستودن بهانه نداشتن) فرموده است 1- بى نيازى از عذر آوردن از راست و بجا بودن آن ارجمندتر است (اگر چنان رفتار كنى كه بعذر آوردن نيازمند نشوى بهتر است از اينكه ناچار گردى از آوردن آن هر چند راست گوئى و عذرت بجا و پذيرفته باشد زيرا عذر آوردن نوعى از ذلّت و خوارى است).

( . ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ، صفحه ی 1242)

ترجمه مرحوم شهیدی

330 [و فرمود:] كمترين حقى كه از خداى سبحان بر گردن شماست اين كه از نعمتهاى او در راه نافرمانى اش يارى نبايد خواست.

( . ترجمه نهج البلاغه شهیدی، ص 419)

شرح ابن میثم

313- و قال عليه السّلام:

الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ

المعنى

أراد أنّ ترك ما يحتاج فيه إلى العذر فيستغنى بتركه عن العذر أعزّ عليك و أنفع لك من أن تأتيه و يكون لك فيه عذر صادق، و يحتمل أن يريد بقوله: أعزّ: أى أكثر عزّة لك. إذ الإتيان بالعذر يحتاج إلى ذلّة و مهانة.

( . شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 405)

ترجمه شرح ابن میثم

313- امام (ع) فرمود:

الِاسْتِغْنَاءُعَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ

ترجمه

«بى نيازى از عذر و بهانه، از آوردن عذر و بهانه درست، ارزشمندتر است».

شرح

مقصود امام (ع) آن است كه انجام ندادن كارى كه باعث عذر خواهى شود، و در نتيجه با ترك آن نياز به عذرخواهى نباشد، بهتر و سودمندتر است از اين كه چنان كارى را بكنى و بعد عذر درست و بجا بياورى، و احتمال دارد كه مقصود از كلمه اعزّ اين باشد كه بى نيازى از عذر خواهى باعث عزّت بيشتر تو است. زيرا بهانه آوردن در كارى، ذلّت و خوارى دارد.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 687)

شرح مرحوم مغنیه

329- الاستغناء عن العذر أعزّ من الصّدق به.

المعنى

ضمير «به» يعود الى العذر، و المعنى تجنب فعل ما يوجب طلب المعذرة و التماسها حتى و لو كنت مخلصا في طلبك، لأنه يشكل اعترافا لعجلتك و نزقك و الندامة على ما سبق، و هذا ذل و هوان.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4، ص 412)

شرح شیخ عباس قمی

68- الاستغناء عن العذر أعزّ من الصّدق به. روي: «خير من الصدق».«» و المعنى: لا تفعل شيئا تعتذر عنه و إن كنت صادقا في العذر، فإنّ الاستغناء عن العذر بعدم فعل ما يعتذر عنه أعزّ عليك و أنفع لك من أن تفعل ثمّ تعتذر عنه و إن كنت صادقا.

و يحتمل أن يكون معنى «أعزّ» أي أكثر عزّة لك، إذ الإتيان بالعذر يحتاج إلى ذلّة و مهانة، كما قيل: لا يقوم عزّ الغضب بذلّة الاعتذار.

( . شرح حکم نهج البلاغه، «»ص67)

شرح منهاج البراعة خویی

(318) و قال عليه السّلام: الاستغناء عن العذر أعزّ من الصّدق به.

المعنى

نبّه عليه السّلام في هذا الكلام إلى أنّ من يريد أن يرتكب عملا يحتاج إلى الاعتذار منه فالأولى ترك هذا العمل و التزام التقوى لئلّا يحتاج إلى الاعتذار و لو كان عذره صادقا و مقبولا، فانّ الاعتذار من الخطاء و لو كان مقبولا مهانة و تذلّل، فالاستغناء عنه عزّة و كرامة ينبغي الالتزام بها.

الترجمة

بى نيازى از معذرت آبرومندتر است از عذر مقبول.

  • مكن كارى كه از آن عذر خواهىو گر بر صدق تو باشد گواهى

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 416)

شرح لاهیجی

(365) و قال عليه السّلام الاستغنآء عن العذر اعزّ من الصّدق يعنى و گفت (- ع- ) كه مستغنى بودن از عذر خواهى عزيزتر است از راست گفتن در عذر خواهى يعنى كردن كارى كه عذر نخواهد با عزّتست از كارى كه بخواهد

( . شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی، ص 322)

شرح ابن ابی الحدید

335: الِاسْتِغْنَاءُ عَنِ الْعُذْرِ أَعَزُّ مِنَ الصِّدْقِ بِهِ روي خير من الصدق- و المعنى لا تفعل شيئا تعتذر عنه- و إن كنت صادقا في العذر- فألا تفعل خير لك و أعز لك- من أن تفعل ثم تعتذر و إن كنت صادقا- . و من حكم ابن المعتز- لا يقوم عز الغضب بذل الاعتذار- . و كان يقال إياك أن تقوم في مقام معذرة- فرب عذر أسجل بذنب صاحبه- . اعتذر رجل إلى يحيى بن خالد- فقال له ذنبك يستغيث من عذرك- . و من كلامهم ما رأيت عذرا أشبه بذنب من هذا- . و من كلامهم أضربه على ذنبه مائة- و أضربه على عذره مائتين- . قال شاعرهم

إذا كان وجه العذر ليس بواضح فإن اطراح العذر خير من العذر

- . كان النخعي يكره أن يعتذر إليه و يقول- اسكت معذورا فإن المعاذير يحضرها الكذب

( . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 19، ص 241)

شرح نهج البلاغه منظوم

[320] و قال عليه السّلام:

الاستغناء عن العذر أعزّ من الصّدق به.

ترجمه

بى نيازى از پوزش خواستن ارجمندتر تا آن را تصديق كردن (كار را چنان بگذار كه بپوزشت نياز نيفتد تا ناچار شوى، و آن كار ناشايست را تصديق كنى و گردن گذارى).

نظم

  • مكن كارى كه آن زشتست و واهىكز آن از بعد خواهى عذر خواهى
  • بدار از ناروائى نفس را بازز پوزش در مكن بر روى خود باز
  • ز كار بد هر آن كس عذر آوردز چهر خويش ارج و آبرو برد
  • بدست خود زده بر پاى خود سنگبخود كرده فضا را بيجهت تنگ
  • شده از جهل سوى زشتكارى ز پوزش داده تن در ذلّ و خوارى

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10، صفحه ی 106 و 107)

منبع:پژوهه تبلیغ

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

رفتار و منش امام خمینی (ره) با دختران

در همۀ جوامع بشری، تربیت فرزندان، به ویژه فرزند دختر ارزش و اهمیت زیادی دارد. ارزش‌های اسلامی و زوایای زندگی ائمه معصومین علیهم‌السلام و بزرگان، جایگاه تربیتی پدر در قبال دختران مورد تأکید قرار گرفته است. از آنجا که دشمنان فرهنگ اسلامی به این امر واقف شده‌اند با تلاش‌های خود سعی بر بی‌ارزش نمودن جایگاه پدر داشته واز سویی با استحاله اعتقادی و فرهنگی دختران و زنان (به عنوان ارکان اصلی خانواده اسلامی) به اهداف شوم خود که نابودی اسلام است دست یابند.
تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

تبیین و ضرورت‌شناسی مساله تعامل مؤثر پدری-دختری

در این نوشتار تلاش شده با تدقیق به اضلاع مسئله، یعنی خانواده، جایگاه پدری و دختری ضمن تبیین و ابهام زدایی از مساله‌ی «تعامل موثر پدری-دختری»، ضرورت آن بیش از پیش هویدا گردد.
فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

فرصت و تهدید رابطه پدر-دختری

در این نوشتار سعی شده است نقش پدر در خانواده به خصوص در رابطه پدری- دختری مورد تدقیق قرار گرفته و راهبردهای موثر عملی پیشنهاد گردد.
دختر در آینه تعامل با پدر

دختر در آینه تعامل با پدر

یهود از پیامبری حضرت موسی علیه‌السلام نشأت گرفت... کسی که چگونه دل کندن مادر از او در قرآن آمده است.. مسیحیت بعد از حضرت عیسی علیه‌السلام شکل گرفت که متولد شدن از مادری تنها بدون پدر، در قرآن کریم ذکر شده است.
رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

رابطه پدر - دختری، پرهیز از تحمیل

با اینکه سعی کرده بودم، طوری که پدر دوست دارد لباس بپوشم، اما انگار جلب رضایتش غیر ممکن بود! من فقط سکوت کرده بودم و پدر پشت سر هم شروع کرد به سرزنش و پرخاش به من! تا اینکه به نزدیکی خانه رسیدیم.

پر بازدیدترین ها

No image

حکمت 139 نهج البلاغه : علمى، اخلاقى، اعتقادى

موضوع حکمت 139 نهج البلاغه درباره "علمى، اخلاقى، اعتقادى" است.
No image

حکمت 445 نهج البلاغه : راه غرور زدایی

حکمت 445 نهج البلاغه به موضوع "راه غرور زدایی" می پردازد.
No image

حکمت 289 نهج البلاغه : ضرورت عبرت گرفتن

حکمت 289 نهج البلاغه به موضوع "ضرورت عبرت گرفتن" می پردازد.
No image

حکمت 423 نهج البلاغه : اقسام روزی

حکمت 423 نهج البلاغه به موضوع "اقسام روزی" اشاره دارد.
No image

حکمت 127 نهج البلاغه : ضرورت ياد مرگ

حکمت 127 نهج البلاغه موضوع "ضرورت ياد مرگ" را بیان می کند.
Powered by TayaCMS