حکمت 340 نهج البلاغه : سخت ترین گناه

متن اصلی حکمت 340 نهج البلاغه

340 وَ قَالَ عليه السلام أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُهُ

موضوع حکمت 340 نهج البلاغه

سخت ترين گناه

(اخلاقى)

ترجمه مرحوم فیض

340- امام عليه السّلام (در باره گناه) فرموده است 1- سختترين گناهان (نزد خدا) گناهى است كه شخص آنرا آسان و خرد پندارد (زيرا بى اعتنائى به گناه اگر چه كوچك باشد مستلزم نترسيدن از كيفر و توبه و باز گشت از آن مى گردد و چون ملكه شخص گشته در نفس رسوخ نمود از هيچ گناهى هر چند بزرگ باشد پروا ندارد).

( . ترجمه وشرح نهج البلاغه(فیض الاسلام)، ج 6 ، صفحه ی 1249)

ترجمه مرحوم شهیدی

348 [و فرمود:] سخت ترين گناهان آن بود كه گنهكار آن را خوار بشمرد.

( . ترجمه نهج البلاغه شهیدی، ص 422)

شرح ابن میثم

329- و قال عليه السّلام:

أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُهُ

المعنى

و ذلك أنّ استهانته به يستلزم انهما كه فيه و استكثاره منه و عدم إقلاعه عنه حتّى يصير ملكة بخلاف ما يستصعبه من الذنوب.

( . شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 412)

ترجمه شرح ابن میثم

329- امام (ع) فرمود:

أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُهُ

ترجمه

«بدترين گناهان گناهى است كه صاحبش آن را ساده پندارد».

شرح

توضيح آن كه ساده انگاشتن گناه باعث غرق شدن در آن و ارتكاب زياد گناه و دور نساختن آن از خود، مى گردد. به طورى كه ملكه مى شود. بر خلاف گناهانى كه مهم و سخت تلقّى شود.

( . ترجمه شرح نهج البلاغه ابن میثم، ج 5، ص 698)

شرح مرحوم مغنیه

347- أشدّ الذّنوب ما استهان به صاحبه.

المعنى

كلنا يذنب و يخطى ء، و من ادعى غير ذلك فقد أقام الدليل من نفسه على ذنبه و خطئه، و من اقترف ذنبا و قال: هذا هيّن و بسيط فقد أضاف ذنبا الى ذنب.

و المؤمن الحق يخاف من ذنبه، و يطلب الصفح من ربه.

( . فی ضلال نهج البلاغه، ج 4، ص 419)

شرح شیخ عباس قمی

71- أشدّ الذّنوب ما استهان به صاحبه. و ذلك لأنّ استهانته به يستلزم انهماكه فيه، و استكثاره منه، و عدم إقلاعه عنه حتّى يصير ملكة بخلاف ما يستصعبه من الذنوب

( . شرح حکم نهج البلاغه، . ص68)

شرح منهاج البراعة خویی

(334) و قال عليه السّلام: أشدّ الذنوب ما استهان به صاحبه.

المعنى

شدّة الذّنب يعتبر من مقدار كشفه عن تجرّي مرتكبه له، فانّ الذّنب يتكوّن في القلب قبل أن يتحقّق بالعمل، و استهانة المذنب بذنبه كاشف عن منتهى تجرّي صاحبه و عدم مبالاته بحكم اللَّه تعالى و أمره و نهيه، فيكون من أشدّ الذّنب و إن كان عمله طفيفا و حقيرا مضافا إلى أنّ الاستهانة بذنب تدعو المذنب إلى الاصرار عليه فيصير أشدّ بالاصرار، و لذا عدّ الاصرار على الصغيرة من الكبائر.

الترجمة

فرمود: سخت ترين گناهان آنست كه مرتكبش آنرا سبك و ناچيز شمارد.

گناهى كه آيد بچشمت حقير ببايد شمارى تو آنرا كبير

( . منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج 21، ص 431 و 432)

شرح لاهیجی

(382) و قال (- ع- ) اشدّ الذّنوب عند اللّه ما استهان به صاحبه يعنى و گفت (- ع- ) كه سخت ترين گناهان در نزد خدا آن گناهى است كه سهل شمرد انرا صاحب ان

( . شرح نهج البلاغه نواب لاهیجی، ص 323)

شرح ابن ابی الحدید

354: أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَهَانَ بِهِ صَاحِبُهَا قد ذكرنا هذا فيما تقدم و ذكرنا العلة فيه- و هي أن فاعل ذلك الذنب- قد جمع بين فعل الذنب و فعل ذنب آخر- و هو الاستهانة بما لا يستهان به- لأن المعاصي لا هين فيها- و الصغير منها كبير و الحقير منها عظيم- و ذلك لجلالة شأن المعصي سبحانه- . فأما من يذنب و يستعظم ما أتاه- فحاله أخف من حال الأول- لأنه يكاد يكون نادما

( . شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید) ج 19، ص 263)

شرح نهج البلاغه منظوم

[339] و قال عليه السّلام:

أشدّ الذّنوب ما استهان به صاحبه.

ترجمه

سخت ترين گناهان گناهى است كه صاحبش خوارش گيرد (و توبه از آن را تدارك نبيند)

نظم

• بدانكه سخت تر بين گناهانگناهى هست كآن را گيرى آسان
• مر آن را خوار و بى ارزش شمارىتدارك را بتوبت رو نيارى
• در آن بينى چو با بى اعتنائىدگر از آن نمى گيرى جدائى
• نترسى كم كمك از زجر و كيفرندارى پاس حشمتهاى داور
• به بيند مؤمن با هوش و فرهنگ گناه خويش چون كوهى گران سنگ
• ببالاى سران سنگش نهادهبزير آن چو مورى خود فتاده
• همى خواهد كه افتد بر سر او نمايد نرم سنگين پيكر او
• كسانى كه خدا را بندگانندز لوث معصيت پاكيزه جانند
• گنه را خوار و هم كوچك نگيرند بشبها راه توبت مى پذيرند
• و ليكن كافر خاطىّ و جانىكه اندر راه شهوت گشته فانى
• ز فرط معصيت دل سخت و مدهوش گنه را كرده يكباره فراموش
• بجرم خويش هر ساعت نظر كردمگس بر بينيش گوئى گذر كرد
• ز افعال بدو كردار ننگين بقدر يكسر مو نيست غمگين

( . شرح نهج البلاغه منظوم، ج 10، صفحه ی 121 و 122)