كلمات كليدي : يو.آر.ال، URL، دامين، دامنه اينترنتي، آدرس اينترنتي، قلمرو سطح بالا، قلمرو سطح دوم، قلمرو سطح سوم
نویسنده : مصطفي همداني
حروف اختصاری "U.R.L" از اصطلاحات مربوط به شبکه‌های اطلاعاتی مبتنی‌بر اینترنت است. که مخفف عبارت "Uniform Resource Locator" به معنای مکان یاب متحدالشکل منابع می‌باشد.
هر فایل بر روی اینترنت دارای یک آدرس است، که URL نامیده میشود، همچنین برخی مواقع آدرس اینترنتی یا آدرس وب را U.R.L می‌نامند.[1] با درک درست مفهوم U.R.L روشن خواهد شد که تنافی‌ای بین این نام‌گذاری برای فایل و نیز آدرس وب وجود ندارد.
اجزای U.R.L
«به آدرس منحصر به فرد هر صفحه وب در اینترنت، URL می‌گویند. به عنوان مثال به URL ذیل توجه کنید:
http:// www.irantvto.com/index.htm
این آدرس URL از سه قسمت زیر تشکیل شده است:[2]
قسمت اول: http:// ؛ این قسمت، پروتکل ارسال را مشخص می‌کند. این پروتکل، روشی است که کامپیوتر از آن برای دسترسی به یک فایل استفاده می‌کند. پروتکل انتقال صفحات وب را http (Hypertext Transfer Protocol) گویند. http، زبان تبادل اطلاعات در وب است.[3] از پروتکل‌های مهم دیگر میتوان به پروتکل https (پروتکل انتقال امن صفحات وب) که به منظور انجام فعالیت‌های مالی - تجاری استفاده میشود و پروتکل ftp (File Transfer Protocol) که برای انتقال فایل در اینترنت به کار می‌رود، اشاره کرد.[4] اکثر صفحات وب با استفاده از پروتکل ارسال فوق متن در دسترس می‌باشند، و به همین دلیل است که آدرس‌های وب با عبارت http آغاز می‌شوند (یا نگارش‌های مخفی آن که https یا S-http نامیده می‌شوند). عبارت http:// که در آغاز آدرس صفحه وب قرار دارد بسیار متدوال است و به عنوان پروتکل پیش‌فرض مرورگرهای مدرن در نظر گرفته میشود. اگر در پنجره آدرس اینترنت اکسپلرر، عبارت "Espn.go.com" را تایپ کنید، مرورگر http:// را برای آن در نظر می‌گیرد. به طور معمول، http://در ابتدای یک آدرس اینترنتی نوشته نمی‌شود.[5]
قسمت دوم:www.irantvto.com ؛ این قسمت، مشتمل بر نام سایت که همان حوزه خاص و دامین و نام دامنه یا نام میزبان (Domain & Host Names) هم گفته میشود است.[6] این قسمت را نام سرور وب هم می‌نامند.[7] آدرس دقیق فایل مورد نظر نیز در ادامه همین آدرس ذکر می‌گردد که در قسمت سوم مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آدرس فوق، مربوط به سایت سازمان آموزشی فنی و حرفه‌ای کشور است. هر شخص، شرکت یا سازمان می‌تواند نام حوزه مورد نظر خود را در اینترنت به ثبت برساند و برای خود سایت اینترنتی ایجاد نماید.[8]
در هر حال، این اسم که همان نام رایانه میزبان در فضای وب است، «شامل رشته‌ای از کلمات می‌باشد که توسط نقطه (.) از هم جدا می‌شوند.»[9] و می‌تواند دارای سه جزء باشد که هریک را یک "قلمرو" می‌نامند:
1. قلمرو سطح بالا (Top-Level Domain)؛
2. قلمرو سطح دوم (Second-Level Domain)
3. قلمرو سطح سوم (Third-Level Domain)
آخرین بخش از نام قلمرو، قلمرو سطح بالا (TLD) نامیده میشود که پسوند آدرس اینترنتی نیز نامیده میشود. قدیمی‌ترین این پسوندهای آدرس اینترنتی شامل موارد زیر می‌باشد:
com: مخفف "commercial" به‌معنای تجاری،
net: مخفف "Network" به‌معنای شبکه و دارای ارزشی معادل جایگاه com،
gov: مخفف "Governmental" به معنای دولتی،
edu: مخفف "Education" به معنای آموزش،
org: مخفف "Organization" به‌معنای سازمان،
mil: مخفف "Military" به معنای نظامی،[10]
به همین جهت پسوند بسیاری از سازمان‌ها طبق روال فوق تعیین میشود؛ یعنی وب‌سایت‌های تجاری دارای پسوند "com"، وب‌سایت‌های آموزشی: "edu"، وب‌سایت‌های دولتی: gov، و وب‌سایت‌های سازمان‌های غیرانتفاعی: "org" هستند اما این یک استاندارد قطعی نیست و موارد عدم رعایت این روال هم وجود دارد مثلاً وزارت جهاد کشاورزی ایران یک سازمان دولتی است که به جای پسوند "gov" از پسوند "org" استفاده کرده است. همچنین در حال حاضر تفاوت بین اسامی "com" ، "net"و "org" تقریباً از میان رفته و هرکس نیز می‌تواند در هر جایگاهی هر یک از این سه پسوند را به کار برد. [11]
همچنین پسوندهای دو حرفی برای هر کشور که برای نمونه برای کشور ایران "ir" و "uk" برای انگلیس، که مخفف نام آن کشورها است نیز گاهی به انتهای پسوند افزوده شده و یک پسوند دوبخشی ایجاد میشود؛ مانند آدرس دانشگاه صنعتی شریف:
www.sharif.ac.ir [12]
در سال‌های بعد پسوندهای دیگر نیز معرفی گردیدند که عبارت‌اند از:
|
Aero
|
منحصر در صنعت حمل و نقل هوایی.
|
|
Arpa
|
منحصر در افراد و سازمان‌های حرفه‌ای به ثبت رسیده.
|
|
Biz
|
مورد استفاده عمومی برای مشاغل.
|
|
Coop
|
منحصر در استفاده تعاونی‌ها.
|
|
Info
|
مورد استفاده عمومی در امور تجاری و غیر تجاری.
|
|
Museum
|
منحصر در استفاده برای موزه‌ها.
|
|
Name
|
مورد استفاده عمومی توسط افراد.
|
بخش دوم از آدرس اینترنتی که قلمرو سطح دوم نیز نامیده میشود، «توسط سازمان، دانشگاه، شخص و یا هر کس دیگر که مایل به داشتن آدرسی در اینترنت می‌باشد انتخاب میشود و معمولاً شکل کامل یا کوتاه شده نام همان سازمان می‌باشد. برای مثال دانشگاه پیام نور آدرس "PNU" را برای خود انتخاب کرده است که سرنام و کوته‌نوشتی از "Payam Noor University" یا دانشگاه پیام نور می‌باشد. به این ترتیب آدرس اینترنتی دانشگاه پیام نور www.pnu.ac.ir می‌باشد. این آدرس را میتوان به این صورت تجزیه نمود که ir پسوند اینترنتی، ac نشان‌دهنده این است که آدرس یک محیط آموزشی و به اصطلاح آکادمیک (Academic) می‌باشد و در واقع ac کوته‌نوشت Academic می‌باشد.[13]
از آنجا که بیشتر سازمان‌ها دارای بیشتر از یک رایانه و یا صفحه اینترنتی می‌باشند، آدرس اینترنتی ممکن است، بخش‌هایی دیگر را نیز داشته باشند که قلمرو سطح سوم نامیده میشود. سطح سوم آدرس اینترنتی، توسط خود سازمان دارنده رایانه‌ها و صفحات اینترنتی ساخته میشود. برای مثال دانشگاه شیراز دارای آدرس اینترنتیwww.shirazu.ac.ir می‌باشد. بخشی از دانشگاه شیراز دارای آدرس اینترنتیhttp://eram.shirazu.ac.ir می‌باشد. در این آدرس، eram بخشی از آدرس است که توسط خود دانشگاه شیراز برای بخشی از خود دانشگاه اضافه شده است. باید توجه داشت که آدرس‌های اینترنتی را هم میتوان به حروف بزرگ انگلیسی نوشت و هم به حروف کوچک. در واقع نگارش به حروف کوچک و بزرگ تغییری در آدرس ایجاد نمی‌کند.[14]
قسمت سوم:index.htm ؛ این قسمت، نام صفحه اصلی وب‌سایت سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور است در مثال مورد بحث ما یعنی «http:// www.irantvto.com/index.htm» است.[15]
در این قسمت، کلیه ارجاعات و آدرس‌های مربوط به هر پوشه، زیرپوشه و صفحه درج میشود به طوری که آدرس آن را منحصر به فرد کند. این قسمت گاهی خیلی طولانی میشود؛ زیرا لایه‌های درونی و خرد شده یک سایت را می‌کاود. پوشه‌ها، زیرپوشه‌ها و صفحات با "/" از هم جدا می‌شوند.
لازم به ذکر است که .htm ، پسوند فایل‌های اینترنتی است (پسوند صفحه وب، در سطور بالاتر ذکر شد و گفته شد که با عباراتی چون.Com و .net نشان داده میشود) همانطور که فایل Word با پسوند .Doc و فایل فتوشاپ با پسوند .PSD نشان داده می‌شوند.