کامران میرزا نایب السلطنه ای که از سلطنت محروم بود!

کامران میرزا پسر ناصرالدین شاه قاجار و تنها فرزند منیرالسلطنه، در 19 ذی القعده 1272 هـ.ق متولد شد. پیش از وی، ناصرالدین شاه از همسران متعدد خود، صاحب10 پسر شده بود که از این تعداد، تنها دو نفر زنده مانده بودند؛ مسعود میرزا و مظفرالدین میرزا.

نسب خانوادگی شکوه‌السلطنه، مادر مظفرالدین میرزا، باعث ارجحیت وی بر برادران دیگر بود، اما مانع نشد که شاه علاقه خود به فرزند کوچکترش را پنهان کند. ناصرالدین شاه، در 27 شعبان 1275، کامران میرزای کوچک را به مقام نیابت سلطنت انتخاب کرد. این در حالی بود که دو سال بعد، مظفرالدین میرزا به حکومت آذربایجان منصوب شد. شاه در سال 1277، فرزند محبوب خود کامران میرزای شش ساله را، با پیشکاری پاشاخان امین‌الملک، به حکومت تهران منصوب کرد. کامران میرزا، در فنون نظامی به تحصیل مشغول شد و در سال 1281، به منصب سرهنگی و یک سال بعد، به منصب سرتیپی ارتقا یافت. او اولین تجربه نیابت سلطنت را در سفر ناصرالدین شاه به خراسان، در سال 1283، تجربه کرد و دومین را، در سال 1287 که شاه به عتبات رفته بود. بعد از عزل میرزا حسین خان سپهسالار، وزیرجنگ، در سال 1297، از سوی ناصرالدین شاه حکم وزارت جنگ کامران میرزا صادر شد. ناصرالدین شاه در سال 1299، به موجب فرمان مخصوصی، اختیار جنگل‌های مازندران را برای مدت 50 سال به کامران میرزا نایب‌السلطنه داد؛ فرمانی که ارزشی نداشت؛ چرا که وقتی از سفارتخانه‌های انگلیس، روسیه و عثمانی خواستند تا به تُجارشان اطلاع بدهند که برای تجارت و خرید و فروش چوب و محصولات جنگل‌ها باید به نایب السلطنه مراجعه کنند و از او اجازه بگیرند، با اعتراض هر سه دولت به این فرمان، وضعیت استفاده از جنگل‌ها به شکل سابق خود بازگشت و این امتیاز برای کامران میرزا حاصلی نداشت.کامران میرزا در سال 1305، حکومت رشت، مازندران، استرآباد، ملایر و تویسرکان، نهاوند، قم و ساوه را از دست داد و تنها حکومت تهران برایش باقی ماند. کامران میرزا، در سال 1295هـ.ش، از طرف احمدشاه، به نیابت تولیت آستان قدس رضوی و استانداری خراسان منصوب و یک سال بعد، از این سمت برکنار شد. او که شاهد عزل نوه خود و تغییر سلطنت از دودمان قاجار به پهلوی بود، در سال 1307هـ.ش، در تهران درگذشت.

تاریخ: یکشنبه 30 مهر ماه 1396

روزنامه خراسان