24 آبان 1393, 14:3
كلمات كليدي : پارادايم، تامس کوهن، مارگرت ماسترمن
نویسنده : سيد محمد تقي موحد ابطحي
پارادایم سنگ بنای نظریه "تامس کوهن" درباره علم است که پس از طرح آن در کتاب "ساختار انقلاب های علمی" در حوزه‌های مختلف علوم انسانی و اجتماعی مورد استفاده قرار گرفت.
به عقیده کوهن خصوصیتی که علم را از غیر علم متمایز می‌سازد، وجود پارادایمی است که یک سنت علم عادی را حفظ کرده و استمرار می‌بخشد. بر این اساس مکانیک نیوتنی، یک علم به حساب می‌آید، اما جامعه‌شناسی به دلیل فقدان یک پارادایم هدایت کننده فعالیت‌های علمی، نمی‌تواند به منزله علم شناخته شود.
با وجود نقش کلیدی پارادایم در نظریه کوهن، وی تعریف دقیقی از این اصطلاح ارائه نکرده و آن را به نحوی مبهم و در تعابیری متفاوت به کار برده است؛ به طوری که "مارگرت ماسترمن" بیش از 21 معنا برای پارادایم در آثار کوهن شناسائی کرده است. اما به طور خلاصه می‌توان گفت که به عقیده کوهن پارادایم مجموعه ویژه‌ای از مفاهیم، باورها، پیش‌پندارها، نظریه‌ها، قوانین، ابزارهای اندازه گیری و نحوه به کار گیری آنها، قواعد و موازین روش‌شناختی و معرفت‌شناختی و بالاخره مجموعه‌ای از تعهدات مابعدالطبیعی و دستورالعمل‌های شبه اخلاقی جامعه علمی است که به دانشمندان می‌گوید چه چیزی مسئله است و باید برای یافتن پاسخ‌هایی برای آن به جست و جو بپردازند و این پاسخ‌ها باید در قالب کدامین مفاهیم و اصطلاحات صورت بندی شود و با کدام اصول و نظریه‌ها هماهنگی داشته باشد تا پژوهش آنها منجر به رشد ثمر بخش علم عادی گردد.
با توجه به وجود پارادایم در علم عادی، دانشمندانی که در جامعه علمی خاصی مشغول به کارند، برای کاوش علمی از قوانین و موازین یکسانی استفاده می‌کنند و همین امر فعالیت‌های آنها را هماهنگ می‌کند. لازم به ذکر است نقش پارادایم در پژوهش‌های علمی فراتر از نقش اجزایش بوده و حکم واحد یکپارچه را دارد که نقش آن را نمی‌توان با تحویل به اجزاء سازنده‌اش دریافت. اصول و قواعد یک پارادایم نه به صورت مجرد، مدون و مصرح، بلکه در حین آموزش و به صورت غیر مستقیم از طریق کلاس‌های درس و آزمایشگاه‌ها به عنوان یک سنت تربیتی فرا گرفته می‌شود.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان