مسئله جوانی به عنوان یك پدیده اجتماعی در طول تاریخ، به ویژه در عصر حاضر، از موضوعات مهم و كلیدی به شمار می رود. برای آن كه مربیان و اولیا، سهم مثبتی در رشد فكری، اخلاقی، و دینی نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانه ای را با آنان ایجاد كنند؛ چرا كه آنان به راهنمایی نیاز دارند و این راهنمایی باید در جریان ارتباطی متقابل و پرجاذبه، با رویكردی بدیع و نگرشی نو به آنان عرضه شود. اسلام به عنوان مكتبی جامع و همه جانبه نگر برای رشد و شكوفایی نسل جوان اهمیتی فوق العاده قائل است، به همین دلیل با ارائه برنامه های راهگشا، تمهیدات لازم را برای تحقق آن فراهم نموده است.
در کتاب سیری در سیمای جوانان، آسیب شناسی دوره جوانی و راه كارهای نوین تربیتی با توجه به نقش مهم و سرنوشت ساز جوانان در جامعه به بحث گذاشته شده است. جایگاه جوانان در فرهنگ اسلامی، نقش مذهب و معنویت در زندگی جوان، شناخت مبانی تربیت از منظر قرآن، برخی اصول تربیتی اسلام، ابزارها و روش های تربیتی اسلام، و موانع رشد عناوین كتاب را تشكیل می دهند.
كتاب سیری در سیمای جوانان دارای یك مقدمه و شش فصل جداگانه است:
«جایگاه جوانان در فرهنگ اسلامی» عنوان فصل اول كتاب است كه در آن از موضوعات زیر سخن به میان آمده است:
عنوان دومین فصل كتاب «نقش مذهب و معنویت در زندگی جوان» است؛ كه در آن به موضوعات زیر پرداخته شده است :
- سعادت در سایه دین؛
- نقطه های ناب تربیتی؛
- نقش حقایق قرآن در رشد جوان؛
- رابطه جوان و معنویت؛
- جوان و باورهای دینی؛
- چرا نماز بخوانیم؟؛
- آثار و بركات اقامه نماز؛
- كلید آرامش؛
در ادامه نیز به راه های تحصیل آرامش، تحت دو عنوان "تقویت ایمان" و "صبر و خویشتن داری" پرداخته شده است.
یكی از عواملی كه در تحصیل آرامش و رفع اضطراب و نگرانی مؤثر است، استفاده از نیروی بزرگ صبر و شكیبایی در برابر حوادث و مشكلات زندگی است.
قانون و سنّت الهی همواره بر این اصل استوار است، كه پیروزی و كامیابی، از راه تلاش و استقامت به دست می آید و خداوند، انسان ها را با مال و جان، مورد آزمایش قرار می دهد. تعالیم اسلام با تقویت ایمان مسلمانان، قدرت تحمّل و صبر و شكیبایی آن ها را افزایش داده است. در حقیقت، صبر و ایمان رابطه متقابل با یكدیگر دارند، همان طوری كه ایمان بدون صبر ماندگار نیست، صبر و شكیبایی نیز بدون پشتوانه ایمانی و معنوی پایدار نمی ماند.
«شناخت مبانی تربیت از منظر قرآن» عنوان سوم، با سرفصل های زیر است:
- برنامه های تربیتی قرآن بر مبنای فطرت انسان؛
- روش تربیتی قرآن بر مبنای نظام احسن می باشد؛
در ادامه، به 18 شاخص تربیت اسلامی در قرآن اشاره شده است.
- آخرین سرفصل، با عنوان تربیت دینی جوانان
در اینبخش چنین آمده است, بی شك مهم ترین اهداف نظام تربیتی اسلام، كمال انسانی است و همه انبیای الهی و در رأس آنها رسول گرامی اسلام، به دنبال آن بوده اند، كه انسان را به تسخیر قلّه های رفیع كمال قادر سازند.
«برخی از اصول تربیتی اسلام» چهارمین فصل كتاب را به خود اختصاص داده است؛
در این فصل به برخی از اصول تربیتی اسلام، از جمله اصل قابلیّت و استعداد انسان برای كمال، اصل سعی و تلاش، اصل صبر و پشتكار، انتخاب و اختیار انسان و اصل تربیت، پرداخته شده است. در ادامه به سیره عملی معصومین در تربیت جامعه و نسل جوان اشاره شده است.
پنجمین فصل كتاب، با عنوان «ابزارها و روش های تربیتی اسلام» به سرفصل های پرداخته است:
- شناخت استعدادها؛
- زدودن زمینه های تخلف؛
- نرمی و ملاطفت در برابر خشونت؛
- روش یأس زدایی و امیدبخشی؛
در ادامه به دو عامل مهم در تربیت؛ یعنی وراثت و خانواده اشاره شده و در پایان از دو عامل مدرسه و محیط اجتماعی به عنوان چالش های تربیت اسلامی سخن به میان آمده است.
«موانع رشد» عنوان آخرین فصل كتاب است كه در آن به هفت مانع رشد اخلاقی انسان؛ اشاره شده است:
- جهل از توانمندی ها؛
- غفلت از عیوب؛
- تبرئه؛
- تأثیر شرایط؛
- انتظار؛
- توقّع؛
- شتاب
در ادامه، راهكارهای رشد و تربیت دینی جوانان بیان شده است؛ كه از جمله آن ها، می توان به ایجاد زمینه های خودشكوفایی، تكیه بر وجوه مشترك و استمرار و تداوم پذیری روش اشاره كرد.
مطالعه كتاب حاضر را به عموم نسل فرهیخته جوان و نوجوان و نیز كسانی كه به نوعی، با این نسل در ارتباطند، توصیه نموده و امیدواریم از این رهگذر، توشه راه برگیرند و سعادت دنیا و آخرت خود را تضمین كنند.