24 آبان 1393, 13:59
كلمات كليدي : ارزش، علوم اجتماعي، ارزش عيني، ارزش ذهني
نویسنده : سلیمان اکبری
مراد از ارزش هر موضوعی است که مورد نیاز، نگرش یا آرزویی باشد. در علوم اجتماعی در مواردی به کار می‌رود که یک ارتباط علمی متقابل بین نیازها، نگرش‌ها و آرزوها، و بین موضوعات برقرار باشد. لذا از نظر مشاهده‌گر علمی، هدف‌هایی که به نیازها، نگرش‌ها و آرزوهای مردم مربوط می‌شود، در صورتی ارزش محسوب می‌شود که به ارتباط قابل مشاهده بین اندیشه‌ها و کنش‌های این مردم و موضوعات مورد مشاهده برگرداند شود.
منظور از ارزش در جامعه‌شناسی و روان‌شناسی، معیارهای مشترک فرهنگی است که بر اساس آن ربط اخلاقی و زیبایی شناختی موضوعاتِ نگرش‌ها و آرزوها و نیازها را می‌توان با هم مقایسه کرد و مورد داوری قرار داد. ارزش، میزان توانایی یک شیء در ارضای یک میل، یک نیاز و تمنای انسان است. پس اساس ارزش را باید در اندیشه‌های انسانی جستجو کرد که نفع یک شیء خارجی را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
ارزش‌ها، عقاید و باورهای ریشه‌داری هستند که یک فرد، یک گروه و یا یک جامعه دربارۀ رفتار، اعمال و تفکرات دارد، به گونه‌ای که اعمال پسندیده را از ناپسند جدا می‌سازد و داوری دربارۀ خوب و بد را میسر می‌نماید؛ و به عبارت دیگر ارزش نمایان‌گر عقاید و باورهایی است که از نظر فردی یا اجتماعی، رفتار مطلوب و برتر شمرده می‌شود و افراد یا گروه‌های اجتماعی هنگام سؤال درباره خوبی‌ها، برتری‌ها و کمال مطلوب به آنها رجوع می‌کنند.
ارزش‌ها در دو معنای عینی و ذهنی متفاوت هستند. ارزش عینی، چیزی است که موجودات و اشیاء را سزاوار قدردانی می‌سازد. ارزش به این معنی، خیر مسلّم است؛ مانند ارزش استعداد شاعر هنرمند، اگر چه شنونده و یا خواننده این استعداد را نداشته باشد. امّا ارزش ذهنی، عبارت است از چیزی که شخص معین به آن قدر و قیمت می‌دهد و آن را مطلوب می‌شمارد. ارزش به این معنی با موقعیت و نیازمندی‌ها و ذائقه ارزیابی کننده‌ها تغییر می‌کند. نمایش یک فیلم برای نابینا بی‌ارزش و یا کم ارزش است.
الف) ارزش‌هائی که به خودی خود ارزش ندارند، بلکه واسطه بدست آوردن ارزش هستند، و به این خاطر مطلوب می‌باشند؛ مانند ارزش‌های اقتصادی
ب) ارزش‌هائی که به خاطر خودشان مطلوب هستند و برای رسیدن به هدف‌های مشروع به کار می‌روند؛ مانند حقیقت، زیبایی، عدالت
ج) ارزش‌هائی که با هدف‌های نهایی زندگی ارتباط دارند و به خدا یا به بالاترین مرجع ارزش منتهی می‌گردند.
ارزش‌های فرهنگی: تمام ارزش‌هایی است که ارزش‌گذاری بر انسان‌ها را از دیدگاه فرهنگی تحقق می‌بخشند. این ارزش‌ها با حیات انسانی از جهات گوناگون؛ نظیر حیات ادبی، علمی، فنی و هنری ارتباط می‌یابد.
ارزش‌های رسمی: این ارزش‌ها، در مقابل ارزش‌های زیرزمینی قرار می‌گیرند. ارزش‌های حقوقی: قانون مشخص کننده این ارزش‌ها است.
ارزش‌های اخلاقی: مربوط به علم اخلاق می‌شوند و در دو سطح شخصی و اجتماعی می‌باشند.
ارزش‌های دینی: تقدّس ویژگی مهم این ارزش‌هاست.
ارزش‌های اجتماعی: دارای وفاق نسبی از طرف اعضای جامعه می‌باشند. از این رو، در جوامع مختلف ارزش‌های متفاوت وجود دارد.
ارزش‌های سیاسی: این نوع با خدمت به جامعه، در جهت تأمین رفاه مادی و شیوه‌های تحقق این هدف در ارتباطند.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان