ویژگی های کار مطلوب

پرسش: از منظر آموزه‌های وحیانی، کار مطلوب و ارزشمند از چه ویژگی‌هایی باید برخوردار باشد؟ لطفا به نحو اجمال توضیح دهید.

پاسخ: در بخش نخست پاسخ به این سوال ضمن تاکید بر جایگاه، اهمیت و ارزش کار در منطق اسلام به چند شاخص کلیدی و ارزشمند درخصوص کار مطلوب شامل: 1- کار روزانه 2- کار از صبح زود 3- تخصص گرایی اشاره شد. اینک در بخش پایانی دنباله مطلب را پی می‌گیریم.

علی(ع) نیز ضمن توصیه به پرداختن به کار و تجارت و بی نیازشدن از کمک مادی مردم، بر دو ویژگی «تعهد و تخصص» یا «حرفه مندی و امین بودن» تاکید کرده و می‌فرماید: تجارت کنید که تجارت کردن موجب چشم داشت نداشتن به مال مردم است. خداوند حرفه‌مند امین را دوست دارد. فرد مغبون (که در معاملات اقتصادی فریب می‌خورد) نه مورد ستایش است و نه در خور پاداش. (همان، ص11)

همراه شدن ویژگی «حرفه‌مندی (تخصص) درکنار «امانتداری» (تعهد) حامل این پیام است که در معاملات اقتصادی و بازار تجارت، صرفا امین و متعهد بوده، و اهل دزدی و خیانت نبودن کافی نیست. علاوه بر آن برای موفقیت در فعالیت‌های اقتصادی باید متخصص و ماهر بود. در غیر این صورت، هر لحظه امکان شکست اقتصادی و مغبون شدن وجود دارد. آری بازار تجارت، محیطی پیچیده و تودرتو است که هرکس از توان لازم برخوردار نباشد فریب خواهدخورد و صرف سلامتی روحی و معنوی تاجر، موجب موفقیت اقتصادی او نخواهد شد. فرد مغبون نه ستایش دنیوی مردم را درپی دارد و نه از اجر اخروی برخوردار است. (غیرمحمود ولاماجور)

4- مشارکت با روزی داران

همچنان که با «مشورت» می‌توان از عقل و تجربه دیگران بهره گرفت، با «مشارکت اقتصادی» نیز می‌توان از سرمایه اندوخته دیگران سود جست و حرکت اقتصادی خود را سرعت بخشید. از این رو در روایات «مشارکت اقتصادی» یکی از عوامل زمینه ساز جلب رزق و روزی معرفی شده است. بنابر توصیه علی(ع) با کسی که روزی به او روی آورده است شریک شوید که برای غنی شدن موثرتر و برای روی آوردن سود و منفعت، سزاوارتر است. (نهج البلاغه، حکمت 222)

5- اشتغال به کارهای بزرگ

عزت و کرامت مؤمن مقتضی آن است که در همه امور زندگی از پرداختن به امور جزیی و کم اهمیت بپرهیزد و وقت و همت خود را صرف کارهای بزرگ و اساسی کند و پرداختن و پیگیری امور جزیی را به دیگران بسپارد. مصداق این نکته حکیمانه و عزت مندانه در امور اقتصادی و معیشتی آن است که مومنان با کرامت، از خرید و فروش اشیاء خرد، دوره گردی و دست فروشی بپرهیزند و سرمایه عمر و ثروت خود را در فعالیت‌های اقتصادی بزرگ و اساسی بکارگیرند. امام صادق(ع) درتوصیه‌ای به یکی از یاران نزدیک خود فرمود: «هرگز در بازارها پرسه مزن و (تهیه) اشیاء کوچک را خودت پیگیری نکن، چرا که برای مسلمانان دیندار و باشخصیت شایسته نیست خودش اقدام به خرید اشیاء جزئی کند مگر نسبت به سه چیز: خرید ملک (زمین و خانه) اشیای ظریف و شتر (همان، ص73) امام صادق(ع) در توصیه دیگری خطاب به کمیت اسدی فرمودند: «خداوند از هر چیزی، نوع والاو عالی آن را دوست دارد، و از نوع پست و کم اهمیت آن، ناخرسند است.» (همان)