18 فروردین 1395, 1:45
خوش خلقي در دين ما، بسيار سفارش شده تا جايي كه گاهي تمام دين دانسته شده است. در حديثي آمده است كه: شخصى خدمت رسول خدا صلى‌الله عليه و‌آله رسيد و روبه‌روى حضرت قرار گرفت. سوال كرد دين چيست؟ فرمود حسن خلق. رسول خدا صلى‌الله عليه و‌آله فرمود. اگر خوش خلقى موجود خارجى ديده شدنى بود زيباترين مخلوقات مي‌بود و اگر زشت‌خوئى هم موجود خارجى ديده شدنى بود در زشت‌ترين قيافه‌ها ديده مي‌شد و خداوند بنده را در اثر داشتن حسن خلق به مقام و درجه روزه‌دار شب زنده‌دار مي‌رساند.
خوش خلقي در دين ما، بسيار سفارش شده تا جايي كه گاهي تمام دين دانسته شده است. در حديثي آمده است كه: شخصى خدمت رسول خدا صلى‌الله عليه و‌آله رسيد و روبه‌روى حضرت قرار گرفت. سوال كرد دين چيست؟ فرمود حسن خلق. سپس از طرف راست حضرت آمد عرض كرد دين چيست؟ فرمود حسن خلق. از طرف چپ آمد عرض كرد دين چيست؟ فرمود حسن خلق. از پشت سر حضرت آمد عرضه داشت دين چيست؟ حضرت برگشت بطرف او و فرمود آيا دين را نمى‌فهمى؟ دين اين است كه خشم و غضب نكنى.
گاهي موجب كمال دانسته شده است: كامل‌ترين مومنان خوش‌خلق‌تر آنان است. در رواياتي نيز آن را عبادتي بزرگ دانسته‌اند كه ثواب نماز و روزه دائمي‌دارد. هر كس خشم خود را نگه دارد خداوند عذاب خود را از او نگه مى‌دارد، و هر كس خلقش نيكو باشد خداوند پاداش روزه‌گير و نمازگزار را به او مى‌دهد. از همه نويد بخش‌تر آنكه مي‌توان با خوش خلقي، از بار گناهان كاست. خوش خلقي كفاره بسياري از گناهان ما خواهد بود. امام صادق عليه السّلام فرمود: حسن خلق گناه را از بين مي‌برد همانطور كه آفتاب يخ را آب مي‌كند. و بدخلقى عمل را فاسد مي‌نمايد همانطور كه سركه عسل را.
خوش اخلاقي گاهي در طبيعت و سرشت كسي وجود دارد كه نعمتي بزرگ است و شكرش واجب. بسياري از كودكان از همان اوان كودكي صفاتي همچون صبور بودن، قانع بودن، و آرام بودن را از خود بروز مي‌دهند اينها كساني هستند كه خوش خلقي را بدون زحمت از راه طبيعت و ژنتيك به دست آورده‌اند. اما بسياري نيز هستند كه طبيعت تند و آشفته‌اي دارند اين افراد براي به دست آوردن خوش اخلاقي بايد زحمت بكشند. صبر و استقامت، مدارا و فرو بردن خشمشان را تمرين كنند. بديهي است كه خوش اخلاقي از سوي اين افراد ارزشمندتر و با فضيلت‌تر است. اين تفاوتها نزد خداوند پوشيده نيست و خداي بزرگ به كساني كه براي به دست آوردن اخلاق نيك تلاش مي‌كنند، اجر مي‌دهد. اسحاق بن عمار از امام ششم عليه السّلام نقل مي‌كند كه مي‌فرمود: اخلاق بخششى است از جانب خدا كه او را به كسى كه مي‌خواهد مي‌دهد. بعضى از خوى‌ها طبيعى و جزو سرشت و بعضى از آن مربوط به تصميم و تمرين است. عرض كردم كدام يك از اين دو نوع با ارزش‌تر است؟ فرمود آن كس كه با تصميم و اراده خود اخلاقى را كسب مي‌كند برتر است چون كسى كه خوى و اخلاقى در سرشت و طبيعت او است غير آن روش را نمي‌تواند داشته باشد ولى آن كس كه با اراده خود روش نيكى را اتخاذ مي‌نمايد بر خلاف طبع خود مشكلات اطاعت را تحمل مي‌كند و صبر مي‌نمايد پس او برتر است. (بحارالانوار، ترجمه ج 67 و 68، ج2، ص 381)
از امام صادق عليه‌السلام سوال شد حد حسن خلق چيست؟ آن حضرت فرمود: تُلِينُ جانِبك و تُطِيبُ كلامك و تلْقى أخاك بِبِشْرٍ حسنٍ (معاني الاخبار، 253)؛ فرمود نرم بودن، پاكيزه سخن گفتن و با چهره خوب با برادر خود (ديگران) برخورد كردن. نرم بودن به معناي سختگيري نكردن و آسان گرفتن است كه نياز به طرز فكر درست دارد. علت بسياري از سختگيري‌هاي ما انديشه‌هاي غلط و باورهاي نادرست ما از زندگي و توقعات بالاي ما از ديگران است. تواضع، فروتني و آسان گرفتن امور دنيا مي‌تواند تاثير زيادي در خوش اخلاقي ما داشته باشد. آرامش، نيز عامل مهمي‌در نرمش ما در برابر اطرافيان ما دارد. كسي كه آرامش ندارد نمي‌تواند خوش اخلاق بماند. بسياري از اوقات، جدال و مشاجرات بيهوده ما، محصول اضطرابي است كه به دلايل مختلف تحمل مي‌كنيم. معمولا وقتي قرار است يك مجلس ميهماني برپا كنيم با همسر و فرزندانمان دعوا مي‌كنيم. اگر بنا باشد به مسافرت برويم يكي دو روز قبل از سفر اخلاق خوبي نداريم و... به هر حال اضطراب وجود دارد؛ بايد ياد بگيريم كه در حين اضطراب، خودمان را كنترل كنيم و همواره توجه داشته باشيم كه نا آرامي‌از درون ما سرچشمه گرفته، پس اگر تحمل كنيم و آن را به ديگران منتقل نكنيم، به آرامش يافتن خودمان هم كمك كرده‌ايم. ما مي‌توانيم اضطراب و احساسات منفي را در درون خود پنهان كنيم و در اعمالمان بروز ندهيم و خوش اخلاقي را با تمرين به دست آوريم. احساسات بد تا زماني كه در اعمال ما بروز نكنند و در محدوده اختيارات ما نباشند، مسئوليتي را متوجه ما نمي‌سازند. تطيب كلامك: كلام پاكيزه نيز سبب خوش خلقي است. بخش بزرگي از اخلاق هر كسي مربوط به طرز سخن گفتن اوست. انسان حسود، پست، فتنه‌گر و... هيچگاه نمي‌تواند خوش اخلاق بماند زيرا نمي‌تواند با بزرگواري و با محبت سخن بگويد. و هُدُوا إِلى الطّيبِ مِن الْقوْلِ و هُدُوا إِلى صِراطِ الْحميدِ (حج، 24)؛ آنان به گفتار نيك هدايت شده‌اند و به راه ستوده رهنمايى گشته‌اند. چهره خوب و بشاش داشتن هم در روايت از علامات خوش خلقي معرفي شده است. حقيقتا نوع ارتباط عاطفي ما با ديگران به حالت چهره ما هنگام برخورد بستگي دارد. چهره‌اي كه مزين به تبسم باشد، علاقه، حوصله و نشاط را نشان مي‌دهد. چهره و حالت پيامبر خدا هنگام برخورد با مردم به گونه‌اي بود كه هر كسي با آن حضرت ديدار مي‌نمود گمان مي‌كرد عزيزترين فرد نزد رسول خداست بدون اينكه آن حضرت با زبان، ابراز محبت كند.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان