تهدید

تهديد، تهديد با چاقو، تهديد با اسلحه.

نویسنده : زکریا جهانگیری

یکی از جرائمی که بزهکاران برای رسیدن به مقاصد خودشان به آن متوسل می‌شوند، جرم تهدید است که در تمام قوانین کیفری دنیا از جمله قانون مجازات اسلامی ایران، آن را جرم دانسته است.

تهدید در لغت ترساندن و بیم دادن و در اصطلاح کیفری هم همان معنای لغوی، عرفی مراد است یعنی عبارت است از واداشتن دیگری به ارتکاب جرم، یا گرفتن مال، چندان که ترس از عاقبت فعل یا ترک فعل مذکور، فاعل را مطیع ساخته باشد.

تهدید باید ناظر به موضوع معین باشد. و در این امر واقعی یا غیر واقعی بودن تهدید بی‌تاثیر است. لکن هدف مرتکب لزوماً از تهدید باید تحصیل منفعت نامشروع باشد. و همچنین نوع وسیله تهدید اعم از کتبی، شفاهی، علنی، غیرعلنی بودن آن نیز در وقوع جرم مطرح نیست.[1] لذا نوع تهدید مطرح نیست بلکه بیم اضطراب ناشی از تهدید در مباشر جرم او را مصمم به ارتکاب جرم نماید. بنابراین تهدید به ایراد صدمات بدنی از ناحیه شخصی علیل به فردی نیرومند به منظور وادار ساختن فرد مزبور به ارتکاب سرقت نمی‌تواند از مصادیق تهدید باشد؛ زیرا معمولاً چنین تهدیدی قادر به ایجاد بیم در فرد نیرومند نیست تا او را مصمم به ارتکاب سرقت بنماید. بطور کلی وجود تهدید مؤثر، امری است نسبی، و تحقق آن منوط به اوضاع و شرایط تهدید کننده و شونده دارد.[2] پس مجرد خوف از کسی یا چیزی تهدید به شمار نمی‌آید بلکه بیم و ترس فاعل باید از عمل تهدید آمیز معاون ناشی شده باشد. به این ترتیب احراز تهدید امری موضوعی و موکول به تشخیص قاضی است.[3] نکته‌ای باید توجه داشت این‌که تهدید نسبت به آینده است نه به گذشته و اینکه در تهدید فاعل برخلاف میل باطنی دست به اقدام عمل مجرمانه می‌زند لکن اراده هیچ گاه از او سلب نشده است. اما گاهی مواقع از تهدید، تهدید شونده علاوه بر نبود رضایت، سلب اراده هم می‌شود که موضوع ماده 54 قانون مجازات اسلامی است و در این صورت هیچ مسئولیتی متوجه فاعل و مباشر جرم نخواهد بود و مسئول، اجبار کننده خواهد بود. برخلاف تهدید مورد بحث که تهدید کننده به عنوان معاون جرم و تهدید شونده به عنوان مباشر و فاعل مورد تعقیب خواهد بود.

عنصر قانونی جرم تهدید:

طبق بند یک ماده 43 قانون مجازات اسلامی، تهدید یکی از مصادیق معاونت در جرم یادآوری شده البته باید متذکر شد، تهدیدی که در قالب اکراه دربیاید از موارد رفع مسئولیت کیفری است که در ماده 54 قانون مجازات اسلامی آورده شده و در موارد مختلفی از قانون مجازات اسلامی مصادیقی از تهدید ذکر شده که بعنوان جرم مستقل ملاحظه گردیده است.

الف) کسانی که با چاقو یا هر نوع اسلحه‌ای دیگران را تهدید می‌کنند. ماده 617.

ب) کسانی که در انتخابات به تهدید دیگران دست می‌زنند بند 3 ماده 27 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی.

ج) با تهدید دیگران، اخذ سند یا نوشته و یا امضاء یا مهر نماید ماده 668

د) تهدید به بمب‌گذاری هواپیما یا کشتی و وسایل نقلیه مختلفی ماده 511

ز) آدم‌ربایی بوسیله تهدید موضوع ماده 621

عنصر مادی

هر یک از این مصادیق به شیوه و نوع خاصی انجام می‌گیرد که عنصر مادی نامیده می‌شود برای مثال کسی با چاقو، شخصی را تهدید و مطالبه پول نماید.

عنصر معنوی

سوء نیت عام در تهدید یعنی اینکه عالماً و عامداً تهدید بکند پس اگر کسی در حال مستی یا در حال هیپوتیزم تهدید بشود.جرم واقع نمی‌شود

مجازات جرم تهدید

مجازات جرم تهدید، اگر در قانون مجازات خاص تعیین شده باشد همان مجازات اعمال خواهد شد. همانند تهدیداتی که به عنوان جرم مستقل در بالا ذکر شده. اما در جرائم تعزیری چنانچه مجازات خاص برای تهدید که مصداق معاونت می‌باشد، وجود نداشته باشد طبق ماده 726 قانون مجازات اسلامی. مجازات معاون یعنی تهدید کننده حداقل مجازات مباشر، یعنی تهدید شونده خواهد بود. و در غیر موارد فوق معاون طبق ماده 43 قانون مجازات اسلامی تعزیر می‌شود. البته نکته‌ای که باید به خاطر بسپاریم این است که فعل تهدید کننده در صورتی که فعل تهدید شونده قانوناً جرم نباشد قابل مجازات نیست و تحقق تهدید، مستلزم این است که عمل تهدید، قبل یا همزمان با وقوع جرم باشد نه متأخر.