دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

زیادت وجود بر ماهیت

No image
زیادت وجود بر ماهیت

كلمات كليدي : زیادت وجود، ماهیت، ذهن، مغایرت، تصورات، عدم، معدوم، ضروری

نویسنده : محمد درگاه‌زاده

اصطلاحی فلسفی است که مقصود از آن، مغایرت مفهوم وجود در ذهن با ماهیت است. و به اصطلاح، وجود نه عین ماهیت است و نه جزء آن بلکه خارج از ماهیت بوده و در ذهن بر آن عارض می‌شود مانند ماهیت انسان که عبارت است از (حیوان ناطق) که وجود جزء این ماهیت نیست.

متکلمان که برای تنزیه خداوند، قائل به اشتراک لفظی وجود شدند و مفهوم وجود را در هر موجود، غیر از مفهوم وجود در موجودات دیگر ‌دانستند، ادّعا کردند که وجود یا واقعیت (هستی)، عین همان مفاهیم متعددی است که ما از اشیاء داریم. مثلاً مفهوم وجود در جمله «زید موجود است» به همان معنای خود زید است و در جمله «درخت موجود است» وجود درخت به همان معنای درخت است.فلاسفه در ردّ این ادّعا، مسأله زیادت وجود بر ماهیت را مطرح کردند.

این مسئله صرفاً جنبه ذهنی دارد و روی همین جهت مراجعه به ذهن و بررسی مختصر تصورات ذهنی، بدون احتیاج به پیمودن پیچ و خم‌های استدلال، برای پاسخ به ادعای متکلمان و حل مسأله کافی است؛ انسان با مراجعه به ذهن خود می‌یابد که تصور ذهنی سنگ و درخت، غیر از تصور ذهنی وجود و هستی است.

ادّله زیادت وجود بر ماهیت

1- اگر تصور ذهنی هستی عین تصور ذهنی انسان (مثلاً) باشد لازم است که لفظ هستی یا وجود مرادف با لفظ انسان بوده باشد. مثل لفظ بشر که مرادف لفظ انسان است که در این صورت باید معنای جمله «انسان موجود است» مساوی باشد با جمله «انسان انسان است» و اگر دو جمله مساوی و مرادف یکدیگر باشند باید موجود بودن انسان، غنی از استدلال و اثبات بوده باشد زیرا «انسان انسان است» برای ذهن بی‌نیاز از استدلال است و حال آن که اثبات وجود انسان برای ذهن محتاج به استدلال است.

2- مفهوم هستی، مفهوم واحدی است و مفاهیم انسان و درخت و سنگ و غیره مفاهیم متعدد هستند و مفهوم واحد محال است که عین چند مفهوم متعدد باشد.

3- ماهیت در ذات خود متساوی النسبة با وجود عدم است یعنی نه وجود در ذات آن است و نه عدم و نسبتش باوجود و عدم یکسان است مثل ماهیت انسان که هم می‌تواند موجود باشد و هم می‌تواند معدوم باشد؛ در حالی که اگر وجود عین ماهیت بود، دیگر وجود آن ماهیت ضروری می‌شد و هیچ‌گاه معدوم نمی‌گشت.

مقاله

نویسنده محمد درگاه‌زاده

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

تأثیر امام خمینی (ره) و انقلاب بر جنبش‌های سیاسی ـ اسلامی معاصر

تأثیر امام خمینی (ره) و انقلاب بر جنبش‌های سیاسی ـ اسلامی معاصر

نوشتار حاضر دستاورد پژوهشی است که با هدف بررسی تأثیر امام و اندیشه‌های ایشان و همچنین اثر انقلاب اسلامی بر سایر جنبش‌ها و بیداری اسلامی انجام می‌گردد...
جایگاه آرامش در معنویت‌گرایی جدید

جایگاه آرامش در معنویت‌گرایی جدید

این مقاله کوششی برای تبیین عوامل ایجاد آرامش در معنویت‌گرایی جدید است. بر این اساس شش معنویت مورد پژوهش قرارگرفت...
گل آبزاد نماد وحدت ادیان

گل آبزاد نماد وحدت ادیان

لوتوس، روزا، نیلوفر آبی وشمسه مفاهیم گوناگون یک نماد دینی هستند که صفا، پاکی و تنویر در یک جهان ناپاک را نشان می‌دهد؛ این نماد که سرشار از معنی است، در اساطیر هندویی، ایرانی، مصری، یهودی، مسیحی و مسلمان بازتاب یافته است و...
نقد و بررسی جنبش رائلیان با تحلیلی بر فیلم «پرومتئوس»

نقد و بررسی جنبش رائلیان با تحلیلی بر فیلم «پرومتئوس»

هدف مقاله‌ی حاضر، بررسی اجمالی دیدگاه‌ها و ادعاهای جنبش نوظهور رائلیان است که همراه با تحلیل فیلم پرومتئوس ارائه می‌گردد...
پیامدهای معنویت‌گرایی جدید در ایران ʁ)

پیامدهای معنویت‌گرایی جدید در ایران (1)

در اين مقاله تلاش مي‌شود تا در يازده‌ محور كلي به بررسي تفاوت‌هاي فرهنگ و ديني جامعه ايران با تعاليم جنبش‌هاي نوپديد ديني اشاره شود...

پر بازدیدترین ها

آسیب های نظام سلطه از ناحیه عرفانهای نوظهور بر جامعه ایران اسلامی

آسیب های نظام سلطه از ناحیه عرفانهای نوظهور بر جامعه ایران اسلامی

امروزه در کشور ما افزون بر گروه‌ها و فرقه‌های سنتی تصوف، گروه‌های نوظهوری به نام عرفان و معنویت با جاذبه‌های مادی و نفسانی پیدا شده‌اند و هر روزه با شگردها و شیوه‌های مختلفی در شکار تشنگان و علاقمندان عرفان و معنویت‌اند...
نسبت معنویت و روان‌شناسی

نسبت معنویت و روان‌شناسی

در این پژوهش در پی یافتن سیر تحول علم روان‌شناسی از منظر توجه به موضوع معنویت و یافتن ارتباط و نسبت روان‌شناسی و معنویت هستیم...
واكاوي مفهوم و انواع تعریف از سلامت معنوي

واكاوي مفهوم و انواع تعریف از سلامت معنوي

سلامت معنوي بعد مهمی از سلامت افراد محسوب می‌شود كه محققين و صاحب‌نظران در سراسر جهان تعاريفي برای آن ارائه کرده‌اند و شباهت‌ها و تفاوت‌هایی فاحش در تعاريف ارائه شده دیدگاه‌های مربوطه و به چشم می‌خورد...
Powered by TayaCMS