كلمات كليدي : تاريخ، پهلوي، عباس مسعودي، جواد مسعودي، محمدعلي مسعودي، فرهاد مسعودي، روزنامه اطلاعات
نویسنده : مرتضي حسني نسب
خاندان مسعودی از جمله خاندان‌های مهم و تاثیرگذار در روزنامه‌نگاری کشور ایران در عصر پهلوی می‌باشند. عباس مسعودی معروف‌ترین عضو این خاندان است که روزنامه اطلاعات را در اختیار داشت و در طول تاریخ پهلوی، مهم‌ترین روزنامه در کل کشور به شمار می‌رفت.
در مورد خاستگاه این خاندان باید گفت، این خاندان در شهر تهران می‌زیسته‌اند؛ ولی قبل از عباس مسعودی، شخص شاخصی از این خاندان در تاریخ ایران وجود ندارد. عباس مسعودی شغل خود را با کارگری و حروفچینی در روزنامه‌های مختلف آغاز کرد و پس از چندین سال توانست امتیاز روزنامه اطلاعات را خریداری نماید.
عباس مسعودی
عباس مسعودی فرزند حاج محمدعلی مسعودی در سال 1274ه.ش در شهر تهران متولد شد.[1] وی تحصیلات مقدماتی و متوسطه را در شهر تهران گذراند و پس از آن به عنوان کارگر ساده و حروفچین در روزنامه‌های تهران مشغول به کار شد. پس از مدتی به عنوان مصحح در روزنامه‌های شفق و اقدام مشغول به کار شد و هم‌چنین توانست خبرنگار روزنامه‌های ایران و کوشش گردد.
وی در سال 1300ه.ش اتاق مرکز اطلاعات را دایر کرد. وی در این اتاق اخبار خبرگزاری‌های رویترز و هاواس را می‌گرفت و پس از ترجمه آن را منتشر می‌ساخت. در سال 1305ه.ش عباس مسعودی امتیاز روزنامه اطلاعات را با توسل به زور و فشار پلیس از فردی به نام علی‌اکبر سلیمی خریداری کرد[2] و به تدریج توانست آن را گسترش دهد. از جمله مجلاتی که وی در سایه روزنامه اطلاعات چاپ نمود، مجله یادگار بود که مسعودی آن را به پشتوانه عباس اقبال آشتیانی در زمینه ادب فارسی انتشار داد.[3]
وی از سال 1320ه.ش از طرفداران مصدق شد و در سال 1320ه.ش سلسله مقالاتی را در روزنامه اطلاعات علیه رضاشاه به چاپ رساند؛ هم‌چنین در سال 1321ه.ش سلسله مقالاتی را بر ضد قوام‌السلطنه چاپ نمود و به همین جهت روزنامه وی توقیف شد و وی نیز به زندان افتاد. در سال 1332ه.ش نیز شدیدترین حملات را علیه شاه و حکومت انجام داد.
عباس مسعودی در سال 1314ه.ش به نمایندگی از شهر تهران به مجلس ملی دوره دهم راه یافت. وی تا پایان دوره پانزدهم به طور متناوب طی شش دوره در مجلس شورای ملی حضور داشت.[4] هم‌چنین عباس مسعودی در سال 1328ه.ش از حوزه انتخابیه تهران به عنوان سناتور انتصابی به مجلس سنا راه یافت و تا سال 1351ه.ش سناتور مجلس سنا نیز بود.[5]
هم‌چنین وی از اعضای جمعیت فراماسونری و از افراد موثر در شکل‌گیری کلوپ روتاری به شمار می‌رفت. در تاریخ 27 خرداد 1353ه.ش عباس مسعودی در دفتر کار خود درگذشت.[6]
جواد مسعودی
جواد مسعودی فرزند حاج محمدعلی، در سال 1288ه.ش در شهر تهران متولد شد. وی تحصیلات مقدماتی خود را در شهر تهران خواند و برای ادامه تحصیل به کشورهای اروپایی رفت. وی پس از ده سال تحصیل در رشته علوم اقتصادی و روزنامه‌نگاری در کشورهای سویس و بلژیک، به کشور بازگشت و به سردبیر روزنامه ژورنال دو منصوب شد. پس از مدتی نیز صاحب امتیاز و سردبیر این روزنامه نیز شد. جواد مسعودی از نزدیکان قوام‌السلطنه بود و دختر خود را به ازدواج پسر قوام درآورد.[7]
جواد مسعودی از طرف مردم دماوند به نمایندگی در مجلس شورای ملی برگزیده شد و به مجلس راه یافت. هم‌چنین وی در دوره شانزدهم نیز به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب گردید.[8] پس از اتمام دوران نمایندگی به سویس رفت و در سال 1370ه.ش در آن کشور درگذشت.[9]
محمدعلی مسعودی
محمدعلی مسعودی فرزند حسن در سال 1293ه.ش در شهر تهران متولد شد. تحصیلات مقدماتی خود را در مدارس و دبیرستان‌های تهران به اتمام رساند و سپس برای ادامه تحصیل به دانشکده حقوق رفت و در آنجا لیسانس حقوق خود را دریافت نمود. وی بردارزاده عباس مسعودی صاحب امتیاز روزنامه اطلاعات بود و به همین جهت از سال 1316 تا 1320ه.ش به عنوان سردبیر روزنامه اطلاعات مشغول به کار بود. در سال 1320ه.ش عباس مسعودی، برادرزاده‌اش محمدعلی را به عنوان قائم‌مقام خود در روزنامه منصوب کرد. محمدعلی مسعودی تا سال 1331ه.ش در روزنامه اطلاعات قائم‌مقام بود و پس از آن از روزنامه اطلاعات خارج شد و در سال 1332ه.ش روزنامه پست تهران را منتشر نمود.[10] وی برخلاف عموی خود در زمان مصدق، از دربار حمایت می‌نمود و به همین جهت توانست این روزنامه را تقویت کند و تیتراژ آن را بالا ببرد. در زمان نخست‌وزیری اقبال وی از نزدیکان وی به حساب می‌آمد و مسعودی به وی مشاوراتی نیز می‌داد.[11] هم‌چنین از مشاورین شریف امامی در هنگام نخست‌وزیری وی بود و در طول نخست‌وزیری وی، اتاقی در دفتر نخست‌وزیری برای خود داشت.[12]
محمدعلی مسعودی در دوره‌های پانزدهم و شانزدهم مجلس شورای ملی توانست از طرف حوزه تهران و دماوند به مجلس راه یابد؛[13] در سال 1340ه.ش برخی از نمایندگان مجلس منحله که انتصاب آن‌ها به سیاست انگلیس مطرح بود، از جمله محمدعلی مسعودی، در سخنرانی‌هایی حمله به دولت امینی را آغاز کردند و با تشکیل جلساتی از مردم می‌خواستند که علیه دولت تظاهرات کنند، که در اثر این تحریکات دانشگاه تهران متشنج شد و تظاهراتی صورت گرفت. شورای دانشگاه تهران اطلاعیه‌ای را خطاب به دانشجویان صادر کرد. در این اطلاعیه متذکر شده بود: دانشگاه فقط محیط تعلیم و تربیت و تحقیق است، دانشجویان نباید کاری انجام دهند که دولت ناگزیر به مداخله در امور دانشگاه بشود.[14] محمدعلی مسعودی هم‌چنین در دوره‌های هجدهم و نوزدهم و بیستم نیز به عنوان نماینده به مجلس شورای ملی راه یافت. وی در سال 1356ه.ش به عنوان سناتور به مجلس سنا راه یافت. در دی‌ماه 1357ه.ش شخصی به نام ژنرال رابرت هایزر آمریکایی به ایران وارد شد و شاه به واسطه محمدعلی مسعودی از حضور وی در ایران باخبر شد.[15] وی در ایالت ونکوور آمریکا بر اثر حادثه رانندگی جان خود را از دست داد.[16]
فرهاد مسعودی
فرهاد مسعودی پسر عباس مسعودی روزنامه‌نویس و موسس روزنامه اطلاعات بود. درباره سال ولادت وی اطلاع دقیقی در دست نیست. فرهاد مسعودی در خرداد سال 1353ه.ش پس از مرگ پدرش در دفتر کارش بر اثر سکته مغزی، مدیریت موسسه اطلاعات را به‌عهده گرفت و این مسئولیت تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن ماه سال 1357ه.ش ادامه داشت.
فرهاد مسعودی از سال 1353ه.ش پس از کنار رفتن تیمسار سرلشکر مهدی خزایی از فدراسیون والیبال، ریاست این فدراسیون را نیز به عهده داشت و تا سال 1356 بر صندلی ریاست فدراسیون والیبال تکیه زده بود.[17] در تاریخ 17 دی 1356 در روزنامه اطلاعات مقاله‌ای با عنوان ایران و استعمار سرخ و سیاه چاپ شد[18] که بر خلاف نظر کسانی که دستور انتشار آن را دادند، منجر به شدت گرفتن انقلاب و سرنگونی شاه گردید، این مقاله با نام مجعول احمد رشیدی مطلق انتشار یافته بود.