پرسش:
برای اينکه به گناه آلوده نشويم و در برابر آن مقاومت خود را بالا ببريم چه راهکارهايی در اين زمينه وجود دارد؟
پاسخ:
اينکه انسانی درصدد تهذيب نفس و کسب کمالات انسانی باشد و برای موفقيت در اين راه درخواست کمک کند جای تبريک دارد! چرا که در اصطلاح اين مرحله را مرحله طلب می‌نامند و تا اين «خواست» و «طلب» وجود نداشته باشد در کسب فضائل انسانی توفيقی حاصل نمی شود.
آنچه از آيات و روايات برمی آيد اين است که سرمنشأ گناهان «غفلت» می باشد. از اين رو برخی بزرگان اولين منزل و اولين گام در تهذيب نفس را «يقظه» يعنی بيداری از خواب غفلت می دانند.
دومين گام و منزل، تفکر می باشد. آری بعد از بيداری نوبت به تفکر می رسد نياز است به وسيله تفکر زنگار غفلت را از آيينه دل زدود تا حقايق در آن تجلی کند.
هشدارهای قرآن با عبارت های «افلا تعقلون» آيا انديشه نمی کنيد و «افلا تذکرون» آيا متذکر نمی شويد و «افلا تتفکرون» آيا تفکر نمی کنيد و مانند آن؛ فريادهايی است که قرآن می زند تا از خواب سنگين غفلت بيدار شويم و آماده حرکت به سوی مقصد شويم.
ممکن است سؤال شود تفکر در مورد چی؟!
تفکر در مورد اينکه چی بنا بود بشويم و چی شديم!
مگر نه اينکه انسان خليفه الله است و استعدادهای زيادی دارد که بايد به شکوفايی برساند و انسان اشرف مخلوقات است. (ا رضيتم بالحياةً الدنيا) آيا به همين لذت زودگذر دنيا راضی شديد؟!
تفکر در مورد اينکه خداوند شاهد اعمال و رفتار ماست.
مگر نه اينکه اگر بچه کوچکی در اطاق باشد، «دست از پا خطا نمی کنيم» چطور از بچه حيا می کنيم ولی از خدا حيا نکرده و ترس و واهمه ای نداريم!
تفکر در مورد اينکه گناه با جسم و روح ما چه می کند!
تفکر در مورد اينکه گناه با دنيا و آخرت ما چه می کند!
مگر خداوند نفرمود که عاقبت گناهکاران جهنم و عذاب آلود است!
و هر که گناه بکند در اين دنيا زندگی او سخت می شود!
مگر اهل بيت(ع) به ما گوشزد نکردند:
گناه رزق و روزی را دفع می کند.
گناه بلا را نازل می کند.
گناه نعمت ها را تغيير می دهد و می گيرد.
گناه مانع استجابت دعا می شود.
و بالاخره اينکه استمرار گناه باعث تکذيب خداوند می شود.
و از طرفی تفکر در عظمت خداوند! تفکر در نعمت هايی که خداوند به ما داده! تفکر در اعمال و رفتار ما در قبال آن همه لطف خدا! و...
به نظر می رسد تفکر در اين امور انسان را از خواب غفلت بيدار می کند، تا نوبت گام بعدی شود.
منزل سوم: منزل اراده و عزم راسخ است.
آری بعد از بيداری جديد حاصل از تفکر، انسان از گذشته خود پشيمان می شود و رو به توبه و انابه می آورد. اينجاست که اراده محکم، بر ترک گناه و جبران گذشته نياز دارد که به طور طبيعی اين انقلاب درونی و اراده محکم، نياز به محرک دارد. که محرک درونی تفکر بود و محرک بيرونی نيز می تواند آيات قرآن و روايات اهل بيت(ع) باشد.
چرا که از آيات قرآن برمی آيد که: تدبر در قرآن قفل دل را باز می کند و روايات اهل بيت(ع) هم باعث حيات دل و زدودن زنگار آن می شود و شرکت در مجالس اهل بيت(ع) و شنيدن موعظه محرک خوبی برای ادامه راه می باشد. چرا که گفته شده در اين راه برای دل های آماده موعظه، معجزه می کند.
راهکارهای مکمل
- بديهی است که به موازات مراحل قبلی، مواظبت بر انجام واجبات به ويژه نمازهای واجب ضروری می باشد چرا که «ان الصلاه تنهی عن الفحشاء و المنکر».
- درخواست از خدا و اميد به رحمت خداوند چرا که يأس از رحمت او، خود از گناهان کبيره می باشد.
- توسل به اهل بيت(ع) و درخواست کمک و ياری از آن بزرگواران برای موفقيت در اين راه. (چرا که آنها واسطه فيض و رحمت الهی بر بندگان هستند)
- ارتباط با علما و شرکت در مجالس آنها.
- مطالعه زندگينامه علما و اوليای خدا.
- پرهيز از پرخوری و پرخوابی.
- لحظات خلوت خود را با مطالعه کتاب و کار و فعاليت ورزشی غنی سازی کنيم.
- عاقبت گنهکاران و سرنوشت کسانی که با گناه و آلودگی زندگانی خود را گذراندند مرتب به عنوان تذکر و هشدار مرور کنيم.
روزنامه كيهان، شماره 21568 به تاريخ 3/12/95، صفحه 8 (معارف)