دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

تأثیر عقائد یونانی در آداب و رسوم صوفیه

No image
تأثیر عقائد یونانی در آداب و رسوم صوفیه

نویسنده : محمد محسن مرداني

كلمات كليدي : تصوف،يوناني، افلاطون، عرفان

برخی بر این عقیده هستند که آداب و تعلیمات یونانی هیچ گونه تأثیری در آداب و رسوم تصوف نداشته است. آنها می گویند هر آنچه هست فقط شباهت است. تصوف مطلقاً نمی تواند از سرچشمه حکمت افلاطونی جدید و شرب و مسلک اسکندرانی و هرسی و به طریق اولی اسرائیلیات و عبرانیات و نظایر آن برخوردار باشد.[1] اما در مقابل این گروه، دسته ای دیگر هستند که قائلند سر منشاء عقائد اصلی تصوف، از یونان گرفته شده است. آنها می گویند؛ انتشار آراء فلوطین و پیدا شدن فلسفه نو افلاطونی در بین مسلمین بیش از هر چیزی در تصوف و عرفان مؤثر بوده است.[2]بنابراین، دو نظریه افراطی و تفریطی در این مسأله مطرح است. اما ظاهر امر چیزی غیر از این دو می باشد و باید گفت در این که عقائد متصوفه از فلسفه یونان متأثر بوده است هیچ شکی نیست و نمی توان آن را انکار کرد به طوریکه برخی نقل کرده اند که: یکی از چهره های شناخته شده صوفیان ذوالنون مصری است که بزرگان عرفا او را سّر این طائفه شمرده اند و او اهل علم بوده به طوری که ابن ندیم می گوید کتبی تصنیف کرده و با آراء فلاسفه به خوبی آشنا بوده است.[3]

و صحیح است که بگوئیم تصوف از افکار یونانی متأثر بوده است و این تأثیر هم به حد زیادی رسیده است. یکی از مهمترین مسائلی که بین فلسفه یونان و تصوف مشترک می باشد و از اصول اساسی متصوفه محسوب می شود مسأله کشف و شهود می باشد. مکتب افلاطون که یکی از مهمترین سیستم های فلسفی و عرفانی یونان باستان به شمار می رود از نظر اینکه واجد روح تصوف و یک سلسله مطالب و نظرات تصوف زا بوده است برای ما درخور مطالعه و شایان توجه است. افلاطون بنیانگذار این مکتب به مسأله عشق و اشراقات معنوی و روحانی اهمیت بسیار زیادی قائل بوده است و به عقیده افلاطون تنها راه معرفت و کشف و شهود وصول به حق است.[4]

نمونه بارز کشف و شهود که متصوفه آن را برای مذهب خود به عنوان تأیید می آورند، آن است که جامی در نفحات الانس ص 372 می نویسد و شبیه آن را می توان در مقدمه فتوحات مکیه خواند.

از دیگر شباهت های بین تصوف و افکار و عقائد فلاسفه یونان مساله ریاضت های طولانی و سخت صوفیانه است.

کلیبون عده ای از فلاسفه یونان قدیم هستند که دارای یک مشرب خاص فلسفی و روش عملی عجیب بودند. آنها معتقد بودند که سعادت و فضیلت در ترک تمام لذات و پشت پا زدن به کلیه خواهشهای جسمانی و روحانی بوده و زندگی حقیقی همان زندگی با فقر و تهیدستی و رنج و مشقت بسیار است. و خوب می دانیم که این ریاضت کشی ها و مشقاتی که بعضاً مخالف با تعلیمات اسلام است چقدر در بین متصوفه رواج دارد و به این ریاضت کشی ها هم افتخار می کنند.

مثلاً ابوبکر عیاش می گوید: پیش داوود طلائی رفتم. دیدم سبوی آب وی در آفتاب است گفتم چرا آن را در سایه نمی گذاری که آب گرم نشود. گفت آن وقت که آن را در آنجا نهادم سایه بود. اکنون از خدای شرم دارم که برای نفس تنعم کنم.[5]

و انواع و اقسام این جریانات که می تواند در تذکره الاولیاء مطالعه فرمایید.

حال آنکه در اسلام افراط در هیچ امری پسندیده نیست حتی در گوشه گیری از دنیا و این مطلب، هم در آیات قرآن و هم در روایات تصریح شده است مثلاً در آیات قرآن می خوانیم:

در آنچه خدا به تو داده سرای آخرت را جستجو کن و بهره ات را از دنیا فراموش ننما.[6]

و همچنین روایت بسیار زیبای سلمان و ابودرداء که علاقه مندان می توانند برای دیدن این روایت به کتب حدیثی مراجعه نمایند.[7]

و روایات بسیار دیگری که می بینیم، این ریاضت ها هیچ گونه وجه شرعی ندارند و نه تنها اسلام بر روی آنها تأکید نکرده است؛ بلکه با آنها مخالفت نیز نموده است و به ناچار باید گفت که این ریاضت ها از غیر طریق شرع وارد تصوف شده است. و مسائل دیگر...که در این مورد علاقه مندان می توانند به کتاب هایی که در این موضوع نوشته شده است مراجعه فرمایند که شاید یکی از بهترین آنها کتاب فلسفه و عرفان از نظر اسلام باشد.[8]

در نتیجه می توان به یقین گفت که خیلی از مباحث و اعتقادات تصوف اعتقاد ناب و اصیل اسلامی نیست و از بقیه ادیان و مذاهب وارد تصوف شده است و در این مطلب هیچ انکار و تردیدی نمی باشد.

مقاله

جایگاه در درختواره عقائد فرق

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

آیت الله حاج میرزا محمد غروی تبریزی (آیت اخلاص)

او يكي از علماي واقعي و زاهد بود و تا آخر عمر، تدريس را ترك نكرد . در سرما و گرما و با كهولت سن، راه طولاني را پياده به مدرسه طالبيه مي آمد . چند بار شاگردانش عرض كردند: «حاج آقا چرا سوار تاكسي نمي شويد؟» فرمود: «من كه توان آمدن دارم، چرا مال امام را خرج كنم؟
No image

حضرت آیت الله حاج میرزا علی هسته ای اصفهانی

مرحوم هسته اي اصفهاني، موقعي كه آوازه و شهرت مرحوم آيت الله شهيد شيخ فضل الله نوري در ايران منتشر شده بود، وارد تهران شد و ابتدا به دروس برخي از اساتيد مشهور تهران رفت، ولي آنان را قابل استفاده براي خود نديد و دروس آنان را قابل مقايسه با اساتيد اصفهان ندانست.
No image

مرحوم حاج عباسعلی حسینی

در این بخش سیره ی تبلیغی مرحوم حاج عباسعلی حسینی بیان شده است.
No image

حاج شیخ حسن حجتی واعظ

رحوم حجتي واعظ، سخنوري بصير، شجاع، بليغ و فصيح بود . هنوز هم بعد از چهل سال از خاموش شدن اين خورشيد درخشان شمال، در افواه و السنه مردم سخن از ملاحت و شيريني سخنان وي مي رود .
No image

امام خمینی (ره) آینه مهر و قهر

امام در طول شبانه روز حتي يك دقيقه وقت تلف شده و بدون برنامه از قبل تعيين شده نداشتند . با توجه به شرايط سني و ميزان فعاليتي كه داشتند، باز هم ساعات خاصي را در سه نوبت - هر كدام، نيم تا يك ساعت - به اهل منزل اختصاص داده بودند كه هر كدام از ما كه مايل بوديم خدمت ايشان مي رسيديم و مسائل خودمان را مطرح مي كرديم.

پر بازدیدترین ها

No image

شيخ جعفر مجتهدي(ره)1

جت الإسلام دکتر محمد هادی امینی، فرزند برومند مرحوم آیت الله علامه امینی صاحب کتاب نفیس «الغدیر» نقل کردند:در سال 1349 هـ ش پس از وفات مرحوم پدرم علامه امینی، به خاطر تألیف و نشر کتابی به نام «قهرمان فخر» که در آن مطالبی بر ضد حزب بعث درج شده بود؛ دولت عراق تصمیم به جلب و محاکمه من گرفت.لذا مجبور به ترک نجف اشرف و عازم ایران شدم و در تهران اقامت گزیدم.
No image

شيخ جعفر مجتهدي(ره)8

جناب مجتهدی در مورد عظمت معنوی جناب حافظ برای استاد مجاهدی نقل کرده اند :روزی مأمور شدم تا به اصفهان رفته و به مدت یک هفته مرکب یکی از روضه خوان های اهل بیت را تر و خشک کنم! ایشان می فرمودند:بعد از اتمام ماموریت ، از خانه که بیرون آمدم، مأموریت دیگری به من محول شد که بایستی به شیراز می رفتم. وقتی به دروازه قرآن شیراز رسیدم، نوری مرا تا حافظیه همراهی کرد.
No image

شيخ جعفر مجتهدي(ره)3

انه اجدادی مرحوم حجت الاسلام برقعی محل آمد و شد علمای ربانی و دوستان آل الله در قم بود و خود ایشان نیز در اقامه عزاداری برای سالار شهیدان سعی بلیغی داشتند و معمولاً در دهه اول محرم هر سال پر رونق ترین مجالس عزاداری اباعبدالله الحسین (علیه السلام) در منزل ایشان برگزار می شد و مورد عنایت طبقات مختلف مردم بود زیرا قدمت یکصد ساله داشت و نذورات بسیاری که هر سال در اختیار این بیت قرار می گرفت حاکی از نتایجی بود که مردم متدین قم و دیگر شهرها از توسلات خود در آنجا می گرفتند.
No image

شيخ جعفر مجتهدي(ره)10

زمانی که آقای مجتهدی در قم بسر می بردند، دهه اول ماه محرم در منزلشان مراسم سوگواری و عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام) برپا بود، یک روز عاشورا که در خدمتشان بودیم و بیرون اتاق در حیاط، مراسم عزاداری برقرار بود، یکمرتبه حالشان دگرگون شد و شروع به بیان صحنه ای از روز عاشورا نمودند و به طوری آن را مجسم کردند که هر روز عاشورا آن صحنه در نظرم آمده و هرگز آن را فراموش نمی کنم.
No image

شيخ جعفر مجتهدي(ره)2

روزی درخدمت آقای مجتهدی بودم ایشان در حالی که بسیار منقلب بودند، تعریف کردند:چند سال پیش که در قم بسر می بردم روز عاشورا به شدت مریض بودم و به طوری درد سراسر وجودم را فرا گرفته بود که نمی توانستم از رختخواب برخیزم.طبق معمول همه ساله در آن روز هم مراسم عزاداری در منزل برپا بود. در همان هنگام با حال سختی که داشتم متوسل به حضرت علی اصغر (علیه السلام) شدم و حالتی به خصوص برایم پیدا شد و صحنه هایی را مشاهده کردم.
Powered by TayaCMS