دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

خاتم رسول اکرم (ص)

No image
خاتم رسول اکرم (ص)

كلمات كليدي : شمايل النبي (ص)، خاتم، مهر نبوت، انگشتري، مهر حكومتي، تاريخ اسلام، رسول

نویسنده : منيره شريعت جو

خاتم واژه‌ای است عربی که معانی مختلفی برای آن از جمله مهر(به ضم میم)، انگشتری، پایان هر چیزی و موارد دیگر ذکر شده است.[1]

جایگاه واژه خاتم در سیره نبوی

گذشته از استفاده مشهور این لغت در مورد پیامبر(ص) با عنوان خاتم النبیین به معنای آخرین پیامبر، که در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است،[2] کاربردهای دیگری نیز در سیره ایشان دارد که به طور عمده در مباحث شمایل النبی (ص) به آن پرداخته می شود. در ذیل به دو معنای دیگر خاتم که مد نظر این پژوهش است اشاره می گردد:

1) خاتم درمعنای "مهر نبوت"

در گزارش های تاریخی آمده است که بین دو شانه پیامبر(ص)، در پشت ایشان یک برآمدگی به اندازه کف دست که بر آن موی رسته بود وجود داشت که از آن به مهر نبوت تعبیر می گردد و برخی افراد نیز آن را مشاهده نموده اند.[3] بحارالانوار در روایتی آورده است:

«که با نمودار گشتن مهر نبوت، نور آن بر نور خورشید پیشی گرفته و نوشته ای بدین مضمون بر آن ظاهر می گشت: لا إله الا الله وَحدَهُ لاشَریکَ لَه، تَوَجَه حَیثُ شِئت، فأنتَ مَنصور؛ به هر کجا که می خواهی روی بنما که تو نصرت داده شده هستی »[4]

2) خاتم در معنای "انگشتری"

از روایات استفاده می شود که پیامبر اکرم(ص) انگشترهای متعددی داشته و از نگین‌ها و نوشته‌های گوناگون بر روی آن استفاده می‌نمودند. استفاده از انگشتر نقره با نگینی مدور، انگشتر فیروزه و عقیق یمن مواردی است که ذکر شده است.

ایشان در حین استفاده از انگشتر، نگین آن را در سمت داخل دست قرار می داده[5] و همچنین آن را به دست راست خویش می‌نمودند.

«محمد رسول الله»، «بسم الله محمد رسول الله»، «محمد رسول الله، علی ولی الله»، «لا إله إلا الله، محمد رسول الله» و «صدق الله» عبارت هایی است که طبق روایات بر روی انگشترهای ایشان حک شده بود. همچنین ایشان از این که دیگران چنین نقشی را بر انگشتر خود حک نمایند نهی فرموده بودند.[6]

استفاده از نگین انگشتری به عنوان مهر حکومتی

پیش از توضیح در این مورد لازم به یادآوری است که در گذشته صرف نظر از استفاده از انگشتر به عنوان زینت، کسانی که صاحب مقام و منصبی بودند نوشته‌ای را بر روی انگشتر خود حک نموده و برای مهر نمودن نوشته‌های رسمی از آن استفاده می نمودند که در مورد پیامبر(ص) نیز چنین امری مصداق پیدا می کند.

در روایات تاریخی آمده است که ایشان پس از تشکیل حکومت اسلامی در مدینه، زمانی که قصد نمودند برای دعوت پادشاهان سایر کشورها به اسلام، نامه نگاری نمایند، به ایشان اطلاع دادند که پادشاهان عجم، نامه هایی را که بدون مهر باشد نمی پذیرند، لذا ایشان به منظور تهیه مهر، فرمان دادند که انگشتری از جنس نقره تهیه نمایند که بر روی آن، عبارت "محمد رسول الله" که هر کدام در یک سطر جای داشت نقش بسته بود و گفته می‌شود، آن را به انگشت نمی کردند.

همچنین آمده است که پس از رحلت پیامبر(ص) انگشتری که به عنوان مهر حکومتی استفاده می‌شد در اختیار خلفا بود و در زمان عثمان به چاه اریس افتاده و دیگر پیدا نشد و اما نکته‌ای که در پایان لازم به ذکر می‌باشد این است که ایشان از نقش همه انگشترها به عنوان مهر استفاده نمی‌کردند، بلکه تنها از همان انگشتر خاص به عنوان مهر حکومتی استفاده می‌نمودند. [7]

مقاله

نویسنده منيره شريعت جو

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

مطلب مکمل

سلسله کتب موسوعه كلمات الرسول الاعظم (ص) ⠕ جلدي)

سلسله کتب موسوعه كلمات الرسول الاعظم (ص) (15 جلدي)

پيامبر اعظم (صلي الله عليه و آله) روح همه انبياء اولياء و شهدا بوده و جان اين جهان است. شريعت او كامل ترين و جامع ترين شريعت ها و در بردارندة همة جنبه هاي فردي و اجتماعي آنان مي باشد، از اين رو چون خود، اعظم رسولان است شريعت او نيز اعظم شرايع است و سيره هاي رفتاري و سلوك هاي فردي و اجتماعي او آيينة تمام نماي انبياي الهي است و سخنان او پيام رسان عظيم ترين مفاهيم الهي و راهنماي كمال و سعادت براي انسان ها است؛ فهم سخنانش انسان ها را از ظلمت ها جهل به نور هدايت مي كشاند و فرموده هايش با فطرت انسان ها هموار بوده و به دل و جان آنها روح عبوديت و ذكر حق القا مي كند.

جدیدترین ها در این موضوع

No image

خطبه 236 نهج البلاغه : ياد مشكلات هجرت

خطبه 236 نهج البلاغه موضوع "ياد مشكلات هجرت" را مطرح می کند.
No image

خطبه 237 نهج البلاغه : سفارش به نيكوكارى

خطبه 237 نهج البلاغه موضوع "سفارش به نيكوكارى" را بررسی می کند.
No image

خطبه 238 نهج البلاغه بخش 1 : وصف شاميان

خطبه 238 نهج البلاغه بخش 1 موضوع "وصف شاميان" را مطرح می کند.
No image

خطبه 240 نهج البلاغه : نكوهش از موضع گيرى‏ هاى نارواى عثمان

خطبه 240 نهج البلاغه موضوع "نكوهش از موضع گيرى‏ هاى نارواى عثمان" را بررسی می کند.
No image

خطبه 241 نهج البلاغه : تشويق براى جهاد

خطبه 241 نهج البلاغه به موضوع "تشويق براى جهاد" می پردازد.

پر بازدیدترین ها

No image

خطبه 113 نهج البلاغه بخش 3 : نكوهش از غفلت زدگان

خطبه 113 نهج البلاغه بخش 3 موضوع "نكوهش از غفلت زدگان" را بررسی می کند.
No image

خطبه 228 نهج البلاغه : ويژگى‏ هاى سلمان فارسى

خطبه 228 نهج البلاغه موضوع "ويژگى‏ هاى سلمان فارسى" را مطرح می کند.
No image

حکمت 139 نهج البلاغه : علمى، اخلاقى، اعتقادى

موضوع حکمت 139 نهج البلاغه درباره "علمى، اخلاقى، اعتقادى" است.
No image

خطبه 200 نهج البلاغه : سياست دروغين معاويه

خطبه 200 نهج البلاغه موضوع "سياست دروغين معاويه" را بیان می کند.
No image

نامه 45 نهج البلاغه : نامه به عثمان ابن حنيف انصارىّ حاکم بصره

نامه 45 نهج البلاغه "به عثمان ابن حنيف انصارىّ حاکم بصره" می باشد.
Powered by TayaCMS