دیدگاه امام على(ع)نسبت به وحدت امت اسلام چگونه است؟

پرسش:

دیدگاه امام على(ع)نسبت به وحدت امت اسلام چگونه است؟

پاسخ:

وحدت و یکپارچگى امت اسلام نزد امیر مؤمنان(علیه السلام) از جایگاه و اهمیت ویژه اى برخوردار است و اهتمام آن حضرت در حفظ یکپارچگى مسلمانان بر کسى پوشیده نیست. على(علیه السلام) را بى گمان مى توان بزرگ ترین منادى وحدت امت رسول الله(صلى الله علیه وآله) نامید و پژواک وحدت خواهى را از کلام و رفتار او شنید. آن حضرت در تبیین جایگاه ارزشى و اهمیت فوق العاده وحدت و نقش مخرّب تفرقه و جدایى، خطاب به مردم کوفه مى فرماید: «آگاه باشید که شما اکنون دست از رشته اطاعت کشیدید و با زنده کردن ارزش هاى جاهلیت، دژ محکم الهى را در هم شکستید، در حالى که خداوند بر امت اسلامى با وحدت و برادرى منت گذارده بود تا در سایه آن زندگى کنند; نعمتى بود که هیچ ارزشى را همانند آن نمى توان تصور کرد...». [1] آن حضرت اعتقاد به خداى سبحان و تمسک به کتاب، شریعت و پیامبر واحد را محور گردهمایى مسلمانان و عروة الوثقاى آنان مى داند، و اجراى صحیح قوانین شریعت و پیروى از رهبرى را عامل تداوم و بقاى آن مى شمرد، و سرپیچى و تمرد از دستورات رهبرى را عامل تضعیف و متلاشى شدن آن معرفى مى کند. [2] آن حضرت در یکى از خطبه هاى خود مى فرماید: «پیروزى و شکست اسلام، به فراوانى و کمى طرفداران آن نبود. اسلام، دین خداست و هموست که آن را پیروز ساخت... . جایگاه رهبر، چونان ریسمانى محکم است که مهره ها را متحد ساخته، به هم پیوند مى دهد. اگر این رشته از هم بگسلد، مهره ها پراکنده و هر کدام به سویى افکنده خواهند شد... . عرب امروز، گرچه از نظر مقدار اندکند، اما به نعمت اسلام فراوان اند و با اتحاد و هماهنگى عزیز و قدرتمند مى باشند». [3] وحدت طلبى، در سیره عملى و رفتار آن حضرت نیز به راحتى مشاهده مى شود; چنان که در مقابل حق به غارت رفته ى خویش 25 سال سکوت کرد و با آن که خار در چشم و استخوان در گلو خانه نشین شده بود، از هیچ تلاشى براى اتحاد مسلمانان دریغ نورزید. امام على(علیه السلام) آن زمان که سستى مسلمانان را در جنگ با مرتدان مشاهده کرد، با خلیفه اول بیعت نمود. شاهد این مطلب، گفتار عثمان خطاب به امام(علیه السلام) است که گفت: «اگر تو بیعت نکنى، مسلمانان متفرق شده و کسى به دستور خلیفه براى جنگ با مرتدان نخواهد رفت». [4] آن حضرت در جواب نامه ابوموسى اشعرى درباره حکمیت مى نویسد: «پس بدان در امت اسلام هیچ کس وجود ندارد که به وحدت امت محمد(صلى الله علیه وآله) و به انس گرفتن آنان به یکدیگر از من دلسوزتر باشد. من در این کار پاداش نیک و سرانجام شایسته را از خدا مى طلبم و به آنچه پیمان بسته ام وفادارم». [5] کوتاه سخن آن که على(علیه السلام) بزرگ ترین منادى وحدت امت اسلامى بوده است که در راه تحقق و تداوم وحدت از هیچ تلاشى دریغ نورزیده است. پاورقی:: 1:نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتى، خطبه 192 2:همان، خطبه 18 3:همان، خطبه 146. 3:ر.ک: امام على و زمامداران، على محمد میرجلیلى، ص 79، (انتشارات وثوق). به نقل از انساب الاشراف، بلاذرى، ج 1، ص 587، (نشر دارالمعارف، مصر). 4:نهج البلاغه، نامه 78. مرکز پاسخگو: موسسه آموزشی پژوهشی مذاهب اسلامی http://www.mazaheb.com