فعالیت های فرهنگی میرزا محمّد تهرانی

فعالیتهاى عمرانى

1 - بازسازى عتبه مقدسه سامراء و ساختن بارگاه امام زاده سید محمد در شهر بلدمیرزا محمد تهرانى که تولیت عتبه مقدّسه سامراء را به عهده داشت، براى بازسازى و فراهم آوردن وسائل آسایش زوّار حرم امام هادى و امام عسکرى(علیهما السلام) تلاش فراوانى کرد. در آن ایام خادمان حرم عسکریین(علیهما السلام) براى تکدى به زوّار فشار وارد مى آوردند. میرزا آنان را تشویق کرد تا باغهایى کنار شطّ دجله ایجاد کنند.

از جمله کارهاى برجسته میرزا بازسازى زیارتگاه امام زاده سید محمد فرزند امام هادى(علیهما السلام) بود که در 24 کیلومترى شهر سامراء و کنار شهر بلد قرار دارد. این امام زاده مورد توجه بسیار شیعیان عراق مى باشد. میرزا با یک برنامه کوتاه مدت و یک برنامه دراز مدت به بازسازى و توسعه صحن و حرم و گنبد و گل دسته هاى امام زاده پرداخت و وسائل آسایش زوّار ـ مسکن، آب، شرب، برق و... ـ فراهم آورد. میرزا محمد تهرانى هر سال یکى دو بار پیاده به زیارت امام زاده مى رفت. فرزند آیت الله محلاتى مى گوید: «من خود در یکى از این سفرها پیاده همراه آن بزرگوار به زیارت امام زاده مشرف شدم.»^[30]

میرزا محمّد خود شاهد معجزاتى از امامان معصوم(علیهم السلام) بود که یکى از آنها به شرح زیر است:

از جمله کرامات حضرت حجّت (عجل الله تعالى فرجه الشریف) که در سرداب مقدس ظاهر شد، شفا یافتن شخص لالى به نام آقا محمد مهدى تاجر بود. به این مناسبت جمعى از زوار، چراغانى با شکوهى در حرمین عسکریین(علیهما السلام)انجام دادند. آقا میرزا محمد تهرانى در این مورد مى فرمود:

«در شب اوّل چراغانى که مرحوم آیت الله مجاهد مرحوم میرزاى شیرازى نیز حضور داشتند، طنابى که از گلدسته شرقى به گلدسته غربى بسته بودند و تعداد زیادى فانوس شیشه اى به آن آویخته شده بود، گُسسته شد، ولى فانوسها چه آنها که روى پشت بام ایوان افتادند و چه آنها که روى هم ریختند، از اعجاز ائمّه عسکریّین(علیهما السلام) هیچ آسیبى ندیدند.»^[31]

2 - کتاب و کتابخانه

میرزا محمد تهرانى براى گردآورى کتاب و تأسیس کتابخانه اى جامع و پر بار تلاش بسیار کرد که حاصل آن تأسیس کتابخانه در منزل وى بود. از سوى دیگر چون فصل الخطاب کار علمى او حدیث بود، لذا در گردآورى مجامع حدیثى تلاش بسیار مى کرد.

کتابخانه او مراجعان بسیارى داشت و مؤلفان و محققان و طلاب علوم دینى بخصوص فرزند بزرگش میرزا نجم الدین و همچنین نوه دخترى اش علاّمه سید مرتضى عسکرى از این کتابخانه بهره هاى بسیارى مى بردند.

امکان دسترسى آسان به کتابخانه بزرگ میرزا براى علاّمه سید مرتضى عسکرى، تا حدود زیادى عطش او به کتاب و کتابخوانى را برطرف مى کرد.

سید مرتضى هر گاه مى خواست کتابهاى مورد علاقه اش را مطالعه کند، سراغ کتاب خانه پدر بزرگش مى رفت. علامه عسکرى مى گوید:

«کتابخانه مرحوم جدّم در دسترس من بود و هرچه کتاب مى خواستم، مى گرفتم و به خانه مى بردم و مى خواندم، حتى شبها روى پشت بام هم کتاب مى خواندم و گاهى تا کتاب را تمام نمى کردم، نمى خوابیدم در حالى که خانواده ام خیال مى کردند من خوابم و بعد از طلوع فجر، براى بیدار کردنم مى آمدند. اینها اوّلین مطالعات من بود و من تا جوان بودم، هیچ وقت مطالعه را رها نکردم.»^[32]

دانشمندانى از نقاط مختلف از جمله مستشرقان انگلیسى و رومى براى تحقیق به این کتابخانه رجوع مى نمودند.

کتابهاى بسیار با ارزشى در این کتابخانه یافت مى شد که قدمت برخى از آنهابه بیش از 200 سال مى رسید^[33] همچنین مجموعه نفیس مستدرک البحار، جزئى از این کتابخانه بزرگ به شمار مى رفت.

میرزا کتابخانه اش را وقف آستانه مقدّسه امام رضا(علیه السلام) کرد. در یکى از سالها ورثه میرزا محمد تصمیم به انتقال کتب به آستان قدس رضوى گرفتند، اما به علت اشتباه سفیر وقت ایران، حکومت بعث عراق از جریان انتقال کتب مطلع شد و بیش از هزار کتاب با ارزش را مصادره و جزء اموال ملّى ثبت کرد. بنابر نقلى، خیلى از آنها به موزه منتقل شد. علامه عسکرى در این باره مى فرماید:

«شنیدم کتابخانه آن مرحوم در مکتبه اوقاف در بغداد موجود است.»^[34]

منبع:فرهیختگان تمدن شیعه