23 فروردین 1396, 5:50
تا دوست خود را امتحان نكنيم نبايد به او اعتماد و اطمينان كنيم. تنها ديدن روي خوش و زبان بازي افراد براي ايجاد ارتباط و گزينش دوستي كفايت نمي‌كند. حضرت علي (ع) مي‌فرمايد: اعتماد به ديگري قبل از آزمايش نشانه كم‌عقلي است. بنابراين با هر كسي نميشود ايجاد دوستي و رفاقت كرد و هركسي براي دوستي لياقت و شايستگي ندارد. براي آدمي لازم و ضروري است كه دوستان خود را از قبل آزمايش و امتحان كند و پس از آزمايش چنانچه از بوته امتحان به خوبي بيرون آمدند دوستي ايجاد نمايد تا دوست خود را امتحان نكنيم نبايد به او اعتماد و اطمينان كنيم. تنها ديدن روي خوش و زبان بازي افراد براي ايجاد ارتباط و گزينش دوستي كفايت نمي‌كند. امام علي (ع) مي‌فرمايد: از رفيقت ايمن مباش تا اينكه او را امتحان كني براي انسان پسنديده نيست كه با هر كسي مصاحبت دارد و به او اعتماد كند مگر آنكه پيش از اين او را بيازمايد و حقيقت او را بداند. براي هركسي در زندگي دوستاني است كه در هنگام وحشت و تنهايي با آنها انس ميگيرد و در زمان شدت و سختي به آنان پناه ميبرد و در برابر حوادث روزگار و پيشامدهاي ناگوار از آنها كمك ميگيرد اسرار خود را به آنها ميسپارد و اخبار و انديشه‌هاي خود را با آنها در ميان ميگذارد. پس آيا راههايي وجود دارد كه آنها را بيازمايد و حقيقت آنها را مكشوف سازد تا درست از نادرست و پاك از ناپاك شناخته و راستگو از دروغگو دانسته شود. راههايي وجود دارد كه آنها را بيازمايد و حقيقت را كشف كند، كه به شرح مختصري از آن ميپردازيم:
محبت مانند رمز«تلگراف» است، پس هرگاه در ضربان قلب نسبت به شخصي احساس محبت و دوستي كردي بدان كه او نيز نسبت به تو نظير همان حالت را در قلبش احساس ميكند. اما اين كار نيازمند آن است كه روان و عواطف و وجدان خويش را به خوبي بشناسيم تا اشارههاي غريزي را از انگيزه‌هاي راستين عاطفي باز‌شناسيم. در هر حال، پيوستگي ميان دوستان از سنخيت و همگوني روحي آغاز ميشود و قبل از آن كه بدن‌ها روح‌ها را كشف كنند اين روح‌ها هستند كه خود يكديگر را كشف مي‌كنند. بنابراين آزمايش روحي نخستين وسيله آزمودن دوست است. در حديث شريف آمده است: محبت قلبي برادرت را نسبت به خود از محبت قلبي خودت نسبت به او بشناس (بحارالانوار ج ۴۶ ص ۲۹۱).
شكي نيست كه دوستان «گيرنده» بسيارند اما دوستان «دهنده» اندك. اينان هستند كه شايسته دوستي هستند زيرا اين عده دوست انسانند نه دوست جيب او! براي شناخت هر انساني او را به گاه نيازمندي بيازماي و ببين كه آيا به نيازت بهايي مي‌دهد يا نه؟ آيا هنگامي كه نيازمندي به تو اعتنا و اهتمامي مي‌ورزد؟ مردم معمولاً دو دسته هستند: كساني كه نيازهاي مردم را حتي المقدور برآورده مي‌سازند اما حاضر نيستند در اين راه فداكاري و از خود گذشتگي نشان دهند ۲- كساني كه به تعبير قرآن ديگران را بر خود ترجيح ميدهند هر چند خود نيازمند باشند (سوره حشر آيه ۹). البته انتظار اينكه افراد هميشه از نوع دوم باشند انتظاري نابجاست اما دست كم بايد از دسته اول بود. اما كساني كه به هنگام نياز دست رد به سينه نيازمند بزنند چنين افرادي شايسته دوستي در زندگي نيستند.
امام صادق (ع) مي‌فرمايد: به محبت دوستت اعتماد مكن تا آنگاه كه سه بار او را به خشم درآوردي، يعني كساني را نمي‌توان دوست انگاشت تا اينكه آن را خشمگين كرد و سخن ناپسند و زشت بر زبان نياورد زيرا چنين دوستي تحت هيچ شرايطي دوست خود را ترك نمي‌كند و براي دوستي و پايه‌ها و پيوندهاي آن ارزش و احترام خاصي قائل است و آن را سست و ويران نمي‌كند و بسيار بخشنده و مهربان است. در نظر خداوند، بخشش معيار انسانيت انسان است. هر انساني در حالت خشم ماهيت خود را بروز مي‌دهد و چهره واقعي خود را براي ديگران آشكار ميكند. گاه فردي در حالت عادي با انسان خوشرويي و خوشرفتاري ميكند و سخنان محبت‌آميز بر زبان ميراند اما چون او را به خشم آوري حقيقت را كه مدت‌ها از تو پنهان ميداشت بر زبان مي‌آورد. امام صادق (ع) مي‌فرمايد: اگر برادرت سه بار بر تو خشمگين شد و سخن ناخوشايندي درباره‌ات نگفت او را براي خود بيندوز (بحارالانوار ج ۷۸ ص ۲۵۱).
دوست خوب كسي است كه در سختي‌ها و گرفتاري‌ها ياري‌ات رساند هنگامي كه ديگران رهايت مي‌كنند او در كنار تو باشد و آنگاه كه ديگران تو را تكذيب مي‌كنند او تصديقت كند. درست آنگونه كه حضرت خديجه با پيامبر خدا (ص) بود. خديجه دوست هنگام سختي‌ها بود نه دوست زمان رفاه و نعمت به همين علت بود هميشه رسول خدا پيوسته از او ياد ميكرد و از خداوند برايش آمرزش ميخواست. امام صادق (ع) مي‌فرمايد: دوست خود را بر هنگامي كه نعمت تازه‌اي روزيت شود يا مصيبتي به تو رسد بيازماي.
آدمي در سفر لباس تكلف و ريا را از تن خود ميكند و آن طور رفتار ميكند كه واقعاً ميانديشد اينجاست كه ميتواني او را به سادگي بيازمايي. اگر انساني در حالت خشم در مسافرت و در زمان آزمودن به درهم و دينار در دوستي با تو پايداري نشان داد چنين كسي دوست خوبي است و گرنه... نه. بنابراين انسان بايد با ديده دقت و تفحص و با بصيرت و آگاهي دوستان خود را گزينش و امتحان كند و دوستي‌ها بايد صادقانه و در زمان سختي‌ها و بعدها نيز با يكديگر مشاركت داشته باشند و بر دوستي بايد پايدار و استوار ماند. همنشيني با دوستان تأثير بسزايي بر خلق و خوي انسان ميگذارد. اين همنشيني چه خوب و يا بد باشد تأثير خود را ميگذارد پس قبل از گزينش دوستان بايد به درستي دوست خود را مورد آزمايش و امتحان قرار داد كه به ويژگی‌های اخلاقي او واقف شويم و خود ما نيز بايد اين شايستگي‌ها را از خود نشان دهيم كه ديگران با ما دوستي ورزند و سعي كنيم در برابر خداوند و دوستان از امتحان سربلند بيرون آييم. پيامبر(ص) هشدار مي‌دهد: در آخرالزمان گروهي مي‌آيند كه در ظاهر دوستند و در نهان دشمن.
کتابخانه هادی
پژوهه تبلیغ
ارتباطات دینی
اطلاع رسانی
فرهیختگان