پرسش: در آموزه‌های اسلامی چه شاخص‌هایی برای فعالیت‌های اقتصادی پربرکت معرفی شده است؟
پاسخ: در پاسخ به این سوال با نگاهی کوتاه به سیره نظری و عملی علی(ع) برخی شاخص‌های یک فعالیت اقتصادی سالم و پردرآمد را مطرح می‌کنیم:
1- توصیه و تشویق به کار و حرفه
علی(ع) در گفتار و سلوک خود توصیه و تشویق به کار و حرفه و تخصص نموده و عنایت خداوند متعال را نسبت به افرادی که دارای شغل و حرفه معینی هستند بیان فرموده و آن را بهتر از مال و ثروتی می‌داند که از طریق گناه و ستم به دیگران به دست آمده باشد.
علی(ع): ان الله عزوجل یحب المحترف الامین،
خداوند انسان دارای شغل و حرفه‌ای را که امانتدار باشد، دوست می‌دارد. (الحیاه ، ج3، ص 163)
آن حضرت در بیانی دیگر می‌فرماید:
الحرفه مع العفه خیر من الغنی مع الفجور.
پیشه با پاکدامنی بهتر از توانگری با گناه است. (غررالحکم، ج1، ص 942)
2- تاکید بر حضور در محل دادوستد و تجارت
علی(ع) در حدیثی از قول پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود:
«مرالنبی(ص) علی رجل معه سلعه یرید بیعها فقال: علیک باول السوق.
پیامبر(ص) بر مردی گذر کرد که متاعی داشت وی خواست آن را بفروشد، آن حضرت فرمود: اول بازار برو و آن را بفروش. (جامع احادیث الشیعه، ج 81، ص 92)
در این حدیث شریف حضرت صاحب کالا را توصیه و راهنمایی می‌کند تا جهت کسب و کار به بازار برود زیرا بازار محل کار و تلاش و دادوستد و تامین هزینه‌های زندگی انسان است.
3- تاکید بر تجارت و داد و ستد
علی(ع) در این زمینه می‌فرماید:
«اتجروا بارک الله لکم فانی سمعت رسول الله(ص) یقول ان الرزق عشره اجزاء تسعه فی التجاره و واحده فی غیرها»
کسب و تجارت کنید، خداوند برای شما برکت قرار داده است، زیرا من از رسول خدا شنیدم که می‌فرمود: رزق و روزی ده قسمت است که نه قسمت آن در تجارت و کسب است و یک جزء آن در کارهای دیگر است. (جامع احادیث الشیعه، ج 22، ص 951)
در این روایت حضرت ضمن توصیه به کسب و تجارت و تحسین آن در مقایسه با سایر فعالیت‌های اقتصادی، دیدگاه رسول گرامی اسلام(ص) را در این زمینه بیان فرموده که آن حضرت نیز چنین کارهایی را بسیار دارای ارزش و اهمیت و با برکت دانسته است.
4- تاکید بر پشتکار و پرهیز از تنبلی
حضرت علی(ع) در ضمن خطبه‌ای می‌فرماید:
«و بالعمل فی النشاط والکسل...»
بر شما باد که دست از کار و تلاش برندارید چه در حال نشاط و چه در حال کسالت (نهج السعاده ، ج1، ص16).
در این کلام حضرت مردم را در هر حال به تلاش و پشتکار رهنمون می‌سازد. همچنین در بیانی دیگر حضرت می‌فرماید:
«بالعمل یحصل الثواب لابالکسل»
به وسیله کار و کوشش، ثواب و پاداش به دست می‌آید نه با کسالت و تنبلی. (غررالحکم، ج 2، ص 3401)
در این بیان حضرت افراد تنبل و بی کار را محروم از ثواب و پاداش اخروی توصیف می‌نماید و ثواب و پاداش دنیوی و اخروی را بر کار و تلاش مترتب کرده است نه بر تنبلی و بیکاری.