پرسش:
مشورت با ديگران چه آثار و فوايدي در حيات فردي و اجتماعي انسان دارد؟
پاسخ:
مشورت که از پشتوانه وحياني و عقلاني برخوردار است، فوايد زيادي دارد.
آثار و برکات فراواني که از مشورت کردن نصيب انسان مي شود، هرگز از تفکر فردي و امکانات و منابع فراوان مادي به دست نمي آيد. اينک اهم آثار و فوايد مشورت را به شرح زير بيان مي کنيم:
1- کمک گرفتن از افکار ديگران
مشورت به انسان کمک مي کند تا افکار و انديشه هاي ديگران، به ويژه صاحب نظران و متخصصان را به ياري طلبد و با قرار دادن افکار و انديشه هاي آنان در کنار فکر و نظر خود، بر قدرت، وسعت و عمق انديشه و بينش خود بيفزايد و از درخشش افکار و انديشه هاي ديگران بهره مند شود.
حضرت علي(ع) مي فرمايد: «کسي که با خردمندان و عاقلان مشاوره کند به نور عقلها و خردها روشني يابد.» (غررالحکم و دررالکلم، ص589)
«هر کس با ديگران مشورت نمايد، از انديشه هاي آنان بهره گرفته است.» (نهج البلاغه - حکمت 161)
2- شناسايي خطاها
يکي ديگر از آثار مثبت مشورت اين است که مشورت کردن و استفاده از نقطه نظرهاي ديگران به انسان کمک مي کند تا خطاها و اشتباهات را بشناسد. امام علي(ع) فرمودند: «کسي که از نظرات و آراء گوناگون استقبال نمايد، موارد خطا و اشتباه را مي شناسد. (نهج‌البلاغه، حکمت 173)
3- دستيابي به راهکار مناسب
مشورت باعث مي شود تا تصميم معقول و مناسبي اتخاذ شود و راه درستي انتخاب گردد. حضرت علي(ع) مي فرمايد:
«هر کس با صاحبان انديشه و خرد مشورت نمايد، به راه درست رهنمون مي شود. (بحارالانوار، ج75، ص105)
4- پيشگيري از پشيماني
معمولاً بعد از هر تصميمي که بدون مشورت اتخاذ شود و جوانب و زواياي مختلف آن به خوبي سنجيده نشده باشد، پشيماني و ندامت از اينکه چرا اين تصميم بدون سنجش جوانب مختلف مسئله اتخاذ شده، طبيعي است. اميرمؤمنان حضرت علي(ع) اين نکته را يادآور مي‌شود و مي فرمايد:
«با افراد عاقل و صاحب خرد مشورت کن تا از لغزش و پشيماني ايمن گردي.» (غررالحکم و دررالکلم، ص587)
و نيز فرمودند:
«رسول خدا(ص) مرا به يمن فرستاد، سفارشات لازم را کرد و فرمود: اي علي! کسي که استخاره کند سرگردان نخواهد شد و کسي که مشورت کند پشيمان نمي شود. (بحارالانوار، ج75، ص100)
5- مبارزه با تکبر و استبداد نظر
آنگاه که با غفلت از مشورت، خوي استبداد و تکبر در جامعه تقويت شود و جامعه از پشتوانه فکري و عملي مشاوران محروم گردد، رکودي مرگبار رخ مي نمايد و جامعه را از پيشرفت و شکوفايي بازمي دارد. اين واقعيت در زبان پيامبر اکرم(ص) چنين جاري شده است که فرمود: «آن گاه که فرمانروايان شما از بدانتان و ثروتمندان شما از تنگ چشمانتان باشند و مشورت و رايزني از ميانتان رخ بربندد، به زمين فرو رفتن شما بهتر از زندگي در آن است.» (بحارالانوار، ج74، ص139)
همچنين امام علي(ع) فرمودند: «کسي که به رأي خود استبداد بورزد هلاک مي گردد.» (نهج البلاغه(ع)- حکمت 161)
«هيچ تنهايي ترسناک تر از خودپسندي و خودبيني و هيچ پشتيباني مطمئن تر از مشورت نيست.» (نهج البلاغه- حکمت113)
6- هدايتگري
نبي مکرم اسلام(ص) فرمودند:
«هر که بخواهد کاري کند و درباره آن مشورت کند خدا او را به خردمندانه ترين کارها توفيق دهد.» (نهج الفصاحه، ص433، ح2962)
7- کامروايي
مشاوره فرآيندي سودمند است که مي تواند زمينه چيرگي بر مشکلات و رشد فکري و افزايش تشخيص و تصميم گيري را فراهم کند. بنابراين، کامروايي و پويايي فرد و جامعه در گرو مشورت دهي و مشورت خواهي است. امام علي(ع) فرمودند:
«مشورت کننده کامياب و رستگار خواهد شد. (غررالحکم و دررالکلم، ص585)
دستاوردهاي ديگر مشورت عبارتند از: پيروي از روش ائمه معصومين، روشن بيني و بصيرت، ازدياد عقل (رشد انديشه، قدرت تدبير)، نوعي مشارکت فکري و تشويق به کار جمعي، قدرت تصميم گيري واقع بينانه، احترام به افکار و آراء، موجب اطمينان نفس و راحتي، پي بردن بر قدرت فکري و ميزان دلسوزي ديگران (شناسايي افراد شايسته از ديگران)، موجب شکوفايي استعدادها و رشد ذوق ها و در نتيجه موجب گشايش راه هاي نوين، افزايش ميزان مطلوبيت و درجه مقبوليت (جلوگيري از بدگماني و جلب نظر مردم)، موجب دوري از انتقادهاي مغرضانه و انتقادهايي را که براشخاص خود محور و تک رو مي باشد، تضمين تداوم کار در سايه مشورت، موجب افزايش آگاهي ها و معلومات ديگران.
روزنامه كيهان، شماره 21598 به تاريخ 26/1/96، صفحه 8 (معارف)