دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

عقائد معتزله و نقد آن (بهشت و جهنم)

No image
عقائد معتزله و نقد آن (بهشت و جهنم)

نویسنده : سيد حسين ميرنور الهي

كلمات كليدي : معتزله، عقل گرائي، عدليه، قدريه، اصحاب العدل

یکی از آسیبهای عقل­گرائی، تحلیل عناوین معرفتی با توهمات غیر علمی است. نتیجه این روش نادرست، انکار برخی معارف را به دنبال دارد. انکار وجود بهشت و جهنم از جمله مسائلی است که اکثر معتزله به سبب اتخاذ این روش به آن دچار شده اند.

موجودیت بهشت و جهنم

تمام مسلمانان و حتی برخی از معتزله مانند بشر بن المعتمر و ابوحسین بصری بر این باورند که بهشت و جهنم دو مخلوقی می­باشند که موجودیتشان ثابت است. دلیل ایشان آیات و روایات مختلفی است که از بهشت و جهنم به عنوان یک موجود حقیقی حکایت نموده است. بنابراین اعتقاد به موجودیت کنونی بهشت و جهنم، عقیده ای اتفاقی بین اکثر فرق مختلف اسلام است.[1]

تشیع نیز به پیروی از قرآن و معصومین(ع) بر این عقیده بوده و به لزوم و ضرورت این اعتقاد پایبند بوده و منکران بهشت و جهنم را خارج از دین می­دانند.[2]این انکار در مورد فعلیت کنونی بهشت و جهنم از سوی معتزله به حدی در جامعه اسلامی پراکنده شده بود که شیعیان از امام رضا(ع) در این باره بطور مشخص سوأل می­نمودند، که آیا هم اکنون بهشت و جهنم وجود دارد؟[3]

انکار وجود بهشت و جهنم

بزرگان مشهور از معتزله[4]بر این باورند که بهشت و جهنم روز قیامت برای حساب و جزاء خلق می­شود و اکنون وجود خارجی ندارند. زیرا وجود کنونی بهشت و جهنم لغو است و خداوند کار لغو انجام نمی­دهد.[5]

ابوهاشم جبائی از سران فرق معتزلی در این باره می­گوید: محال است که بهشت و جهنم وجود داشته باشند زیرا قبل از قیامت عالم فانی می­شود و لازمه این فناء محال بودن وجود کنونی بهشت و جهنم است.[6]هشام بن عمرو فوطى از سران معتزله و بنیانگذار فرقه هشامیه، انکار وجود بهشت و جهنم را با فتوی به کفر معتقدین به وجود آن بیان می­کرد.[7]

این مطالب تنها استدلالاتی است که معتزله با تمسک به آن به انکار وجود فعلی بهشت و جهنم معتقد شده­اند. مغالطه موجود در این کلمات این است که:

1.غرض از ایجاد بهشت و جهنم حتی اگر منحصر در جزاء و پاداش باشد موجب لغو بودن وجود کنونی نمی­شود.

2.لازمه فناء عالم قبل از قیامت حتی اگر منجر به فناء بهشت و جهنم شود باعث محال بودن وجود کنونی بهشت و جهنم نمی­شود.

رد نظر معتزله از سوی امام رضا(ع)

امام رضا(ع) اعتقاد به وجود کنونی بهشت و جهنم را به نبوت و امامت پیوند می­زند و منکر این عقیده را منکر و تکذیب کننده نبوت و امامت معرفی می­کند.[8] زیرا اخبار مربوط به بهشت و جهنم از لسان پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) صادر شده است و واضح است که تکذیب کننده این اخبار تکذیب کننده خبردهنده نیز می­باشد. از سوی دیگر معراج را زمینه باور به این اعتقاد بیان می­نماید و می­فرماید: وقتی که پیامبر(ص) به معراج رفتند وارد بهشت شدند و جهنم را دیدند.

امام رضا(ع) با این بیان به بنیانهای سست اعتقادی کسانی اشاره می­کند که وجود بهشت و جهنم را انکار می­کنند. در واقع معتزله و همکیشان این فرقه با این اعتقاد، عدم ایمان خود را به نبوت و امامت و معراج ابراز داشته­اند. اسفراینی از عالمان اهل سنت انکار معراج را به معتزله نسبت می­دهد.[9]گرچه این نسبت به معتزله بخصوص متاخرین ایشان محل بحث است، اما قرائن و شواهد نشان­دهنده صحت این انتساب به پیشینیان معتزله است.

مقاله

جایگاه در درختواره عقائد فرق

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 16 (پاسخ حضرت زهرا(س) به ابوبکر)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 16 (پاسخ حضرت زهرا(س) به ابوبکر) در موضوع شرح خطبه فدكیه آورده شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 15 (پاسخ ابوبکر)

در این متن به شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 15 (پاسخ ابوبکر) با موضوع شرح خطبه فدكیه پرداخته شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیها السلام 12 (سخن حضرت(س) با انصار)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان شرح خطبه حضرت زهراعلیها السلام 12 (سخن حضرت(س) با انصار) در موضوع شرح خطبه فدكیه آورده شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها 10(غصب فدک)

در این متن به شرح خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها 10(غصب فدک) با موضوع شرح خطبه فدكیه پرداخته شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 9 (فتنه سقیفه)

در این متن به شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 9 (فتنه سقیفه) با موضوع شرح خطبه فدكیه پرداخته شده است.

پر بازدیدترین ها

No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام3 (شهادت بر وحدانیت خداوند)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام3 (شهادت بر وحدانیت خداوند) در موضوع شرح خطبه فدكیه آورده شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام5 (وضع مردم قبل از بعثت پیامبرص)

در این متن به شرح خطبه حضرت زهرا علیهاالسلام5 (وضع مردم قبل از بعثت پیامبرص) با موضوع شرح خطبه فدكیه پرداخته شده است.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام2 (حمد الهی و شکر نعمتها)

متن سخنرانی شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام2 (حمد الهی و شکر نعمتها) در موضوع شرح خطبه فدكیه در این بخش قرار دارد.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام8 (توجّه مردم به رفاه و راحت‏ طلبی)

متن سخنرانی شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام8 (توجّه مردم به رفاه و راحت‏ طلبی) در موضوع شرح خطبه فدكیه در این بخش قرار دارد.
No image

شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 16 (پاسخ حضرت زهرا(س) به ابوبکر)

در این بخش متن سخنرانی با عنوان شرح خطبه حضرت زهراعلیهاالسلام 16 (پاسخ حضرت زهرا(س) به ابوبکر) در موضوع شرح خطبه فدكیه آورده شده است.
Powered by TayaCMS