حجّی Haggai

كلمات كليدي : حجّي، كتاب مقدس، عهد قديم، بازسازي هيكل

نویسنده : هادی جهانگشای

لفظ حجی یعنی مسرور[1] است که برخی آنرا جشن معنی کرده‌اند. وی که یکی از انبیای بنی‌اسرائیل بود، در سنت آمده است که در بابل در اسارت متولد شد.[2] معنی اسم این نبی نشان می‌دهد، که در طی یکی از سه جشن مذهبی سال به دنیا آمده است؛ فطیر، پنطیکاست، و یا خیمه‌ها.[3] دربارۀ وی نوشته‌اند که احتمال دارد در بازگشت اول بنی‌اسرائیل از بابل، به همراهی “زروبابل” مراجعت نمود و در سال 520 قبل از میلاد مسیح، مطابق با سال دوم سلطنت "داریوش هستس پیس"، نبوت‌(پیش گویی) می‌نمود و هم‌قومی‌های خود را به بازسازی هیکل ترغیب می‌نمود. مدت چهارده سال بود که تعمیر و بازسازی هیکل به تعویق افتاده بود؛ بلکه تماماً متروک شده بود. یهودیان هم در بنای هیکل بی‌میل شده بودند و 70 سال بود که در تعمیر آن بهانه‌جویی و تعلل می‌کردند. اما ملامت حجی آنها را بیدار و تنبه کرد؛ با اینکه به زودی خسته و مأیوس شدند.[4] در این صورت او باید در هنگام خدمت خود 70 یا 80 ساله بوده باشد.[5]

بعد از کتاب عوبدیا کتاب حجی کوتاه‌ترین کتاب است. این کتاب سی ‌و هفتمین کتاب از سری کتب، کتاب مقدس به شمار می‌رود؛ که در ردیف کتاب‌های عهد عتیق قرار گرفته است و طبق نسخ عبری از کتاب مقدس و تقسیم‌بندی سنت یهودی، این کتاب تحت عنوان کتاب‌های انبیاء قرار دارد. قابل ذکر است این کتاب دارای دو باب می‌باشد.

نویسنده و تاریخ نگارش

نظریه سنتی بر این است که این کتاب را حجی نبی، در حدود 520 ق.م نوشته است.[6] به ادعای برخی، پیغام حجی در یک دوره چهار ماهه در سال 520 قبل از میلاد، در سال دوم پادشاهی داریوش ارایه گردید. اولین پیغام حجی در اولین روز از ماه ششم(29 آگوست) و آخرین پیغام او در روز 24 از ماه نهم (18 دسامبر) بیان گردید.[7] بنابر ادعای منابع معتبر مسیحی چنانکه اشاره شد، نگارش این کتاب در زمان بازگشت یهودیان از تبعید بابل، به سرزمین خود و زمانیکه در اورشلیم مشغول بازسازی خانه خدا بود، انجام گرفته است. اما پیش از آنکه بازسازی خانه خدا تکمیل شود، مردم آنرا نیمه‌کاره رها کردند و به مسایل دیگر پرداختند. همسایگان بداندیش یهودیان نیز با سخنان دروغ خود، سعی می‌کنند آنان را دلسرد کنند و بترسانند. از طرف دیگر اردشیر پادشاه نیز دستور می‌دهد تا بازسازی خانه خدا متوقف شود؛ چون بنی‌اسرائیل به فکر ساختن خانه‌های زیبا برای خود می‌افتند و ساختمان خانه خدا را نیمه‌کاره می‌گذارند. در نتیجه، خداوند خشک‌سالی می‌فرستد و محصول زمین‌های آنان را از بین می‌برد مردم فقیر می‌شوند. در این زمان حجی نبی با پیامی از جانب خداوند ظاهر می‌شود و یهودیان را ترغیب و تشویق می‌کند تا کار بازسازی هیکل را دوباره شروع کنند.[8]

محتوا

کتاب با دعوت حجی به بازسازی هیکل آغاز می‌گردد؛ که با عذر غیر موجه قوم روبرو می‌شود. این قوم می‌گویند: «وقت آمدن ما یعنی وقت بنا نمودن خانه خداوند نرسیده است».[9] در نتیجه این عدم توجه به بازسازی هیکل، قوم، گرفتار عذاب و فقر می‌شوند. در ادامه خداوند، دلایل لعنت خویش را در مورد قوم بیان می‌کند. تا اینکه سخنان حجی در آنها تأثیر می‌گذارد و متاثر می‌شوند و شروع به بازسازی هیکل می‌نمایند و به کسانیکه سخنان خدا را گوش فرا دهند وعده سلامتی و پیروزی می‌دهد. آیات 15 تا 17 می‌گویند، خداوند به دلیل نااطاعتی و نافرمانی، نعمت و محصول ناچیزی را به بنی‌اسرائیل عطا می‌کند؛ اما بعد از بازسازی هیکل به آنان نعمت فراوان می‌دهد. «از روزی که بنیاد هیکل خداوند نهاده شد ... برکت خواهم داد».[10]