داوران Judges

كلمات كليدي : داوران، كتاب مقدس، عهد قديم، كتاب دوم انبياي متقدم، عهد عتيق

نویسنده : هادی جهانگشای

داور به معنای حاکم شرع یا عرف است که مجری حکمی است که خداوند در روز جزا بر مردم خواهد فرمود.[1]

کتاب داوران هفتمین کتاب «عهد قدیم» و دومین کتاب «انبیای متقدم» است. این کتاب در بردارنده رویدادهای قبل از دوران سلطنت اسرائیل است. بیش از آنکه «شائول» به عنوان نخستین پادشاه اسرائیل، حکومت این قوم را عهده دار شود، رهبرانی، اسرائیل را اداره می‌کردند. واژه «داوران» در عنوان این کتاب، به همین رهبران اشاره می‌کند.[2] عنوان کتاب، شرح رهبران بنی‌اسرائیل از زمان یوشع تا آغاز سلطنت است.[3]

تاریخ نگارش و نویسنده

درباره تاریخ نگارش و نویسنده این کتاب، در خود کتاب اشاره‌ای نشده است. با این حال، از برخی فقرات، تأخر آن استفاده می‌شود. عالمان یهود در تلمود به سموئیل نبی نسبت داده‌اند و آباء اولیه کلیسای مسیحی همین رأی را پذیرفته‌اند؛ اما در این‌باره تردید جدی وجود دارد و هیچ دلیل قاطعی بر این امر وجود ندارد.[4] باروخ اسپنیوزا می‌گوید: «اما کتاب داوران که گمان نمی‌کنم شخص عاقلی بپذیرد که خود داوران آنرا نوشته باشند؛ زیرا نتیجه کل داستان در باب دوم، به وضوح نشان می‌دهد که مورخ واحدی این کتاب را نوشته است. به علاوه از آن جهت که نویسنده مکررا اظهار می‌دارد که در زمان او هیچ پادشاهی در اسرائیل نبوده است، آشکار می‌شود که این کتاب بعد از تأسیس حکومت پادشاهی نوشته شده است. محققان می‌گویند: این کتاب، طی مراحلی جمع‌آوری شده است؛ که درباره زمان گردآوری نهایی آن 600 تا 400ق.م را ترجیح می‌دهند».[5]

محتوای کتاب

باب اول این کتاب ادامه جنگ‌های بنی‌‌اسرائیل می‌باشد که ده‌ها هزار نفر از کنعانیان و فرزیّان را می‌کشند. پس از درگذشت نسل دوره زمانی یوشع، نسل جدیدی رشد کردند که یهوه و اعمال قبلی او را فراموش نمودند. آنها به شرارت روی آورده و بعل و عشتاروت[6] را خدمت کردند و یهوه را به غبرت تحریک کردند و خدا نیز اجازه داد تا همسایگان آنها را چپاول کنند.

از اولین داورانی که در متن از آنها نام برده شده، عتنئیل است که علیه پادشاه آرام جنگید. شخص چپ‌دستی بنام ایهود، عجلونِ فربه، پادشاه موآب را کشت. در ادامه این جنگ و خونریزی‌ها نیز شمجر، که نامش عبرانی نیست، 600 نفر فلسطینی را با چوب گاورانی کشت. دبوره زن نبیه و نیز موعون که خدا توسط آنها مدیانیان را پیروز کرد، از جمله این داوران بودند. یکی دیگر از داوران ابیملک است. وی مردی است با ماجرایی متفاوت. او مرد فرصت‌طلبی بود که سودای پادشاه شدن را در سر داشت.

پس از یادکرد کوتاهی از دونفر از داوران، بنامهای تولع و یائیر، نویسنده کتاب، داستان یفتاح را شرح می‌دهد. به نوشته کتاب مقدس پسر فاحشه‌ای بود یکی از داوران بنی‌اسرائیل که موجب پیروزی بنی‌اسرائیل در جنگ‌های این قوم می‌شود. طبق نقل کتاب مقدس، وی به خاطر پیروزی در جنگ نذر می‌کند که اولین کسی که به استقبال من بیاید، جهت قربانی خداوند آنرا خواهم سوزاند. بعد از پیروزی و برگشتن از جنگ، تنها فرزند وی که اقترش بود به استقبال وی می‌آید و او هم به خاطر نذرش، او را در آتش می‌سوزاند.

از باب 13 به بعد درباره داوری به نام شمشون سخن می‌گوید. یکی از داوران شجاع بنی‌اسرائیل که نام پدرش مانوح و از قبیله دان بود، در این باب آمده است. در باب 14 چگونگی قرار گرفتن روح خدا بر او آمده است: «و روح خداوند بر او مستقر شده، آن را درید بطوریکه بزغاله‌ای دریده شود» با اینکه به نوشته کتاب مقدس قدرت جسمانی عظیمی به او داده شده بود، وی با زنان فاحشه و دلیله روابط غیر اخلاقی داشت. ماجرای زندگی شمشون در ارتباط با 3 زن فلسطینی نقل شده است. کتاب مقدس نیروی فوق‌العاده او را به خاطر گیسوانش می‌داند؛ که با تراشیدن آن، این نیرو هم از بین رفت.[7] این داور، تمامی کشتزارهای فلسطینان و باغات زیتون آنها را به آتش می‌کشاند؛ آنهم به خاطر اینکه یک زن را به ازدواج خود در آورد.[8]

باقیمانده کتاب داوران به چندین داستان می‌پردازد که به این ترتیب دیدی را درباره کیفیت زندگی در اسرائیل باستان ارائه می‌کند.

در سرتاسر کتاب، موضوع اصلی، حاکمیت و خداوندی خدا در بنی‌اسرائیل است. یعنی شناخت قوم اسرائیل از خدا و وفاداری به حکومت او. نویسنده در کتاب بارها و بارها قوم اسرائیل را به رد پادشاهی خداوند متهم می‌کند: «آنها در نبرد خداوند دست از جنگ کشیدند، برای اطینان از برکت یافتن خانواده گله‌ها و مزارع خود متوسل به خدایان کاذب کنعان شده و قوانین خدا را در زندگی روزانه خود ترک کردند».[9]

می‌توان در داوران (11:2-9) خلاصه تمام کتاب را دید؛ فراز و نشیب‌های قوم اسرائیل، یکی پس از دیگری، به صورت هفت دوره در این کتاب ثبت شده است. به نظر می‌رسد که قوم اسرائیل متوجه نمی‌شود که گناه، همیشه مجازات دارد. بارها می‌خوانیم که قوم اسرائیل هر چه دلشان می‌خواست، انجام می‌دادند و با این کار، راه را برای مشکلات بیش‌تر باز می‌کردند.[10]