كلمات كليدي : پیدایش، کتاب مقدس، تورات، تکوین، کتاب‌های قانونی، عهد عتیق
نویسنده : هادی جهانگشای
عهد عتیق به سه بخش تقسیم می‌شود.[1] تورات، نبییم(انبیاء) و کتوبیم(مکتوبات) «تورات» مشتمل بر 5 سفر پیدایش، خروج، لاویان، اعداد و تثبیه است. اولین کتاب از عهد عتیق پیدایش است.
پیدایش یعنی، کتاب موجود شدن و یا خلقت ممکنات.[2] در متن عبری اولین عبارتی که آیه اول کتاب با آن آغاز می‌گردد. «Bereshit»(در ابتدا) است که عنوان عبری کتاب نیز می‌باشد (معمولاً در زمان قدیم، نام کتاب از کلمه اول یا دوم متن گرفته می‌شد). عنوان انگلیسی کتاب «Genesis» از کلمه یونانی «geneseos» ریشه گرفته که در ترجمه یونانی «سپتواجنت» نیز در دو قسمت (2:4) و (5 : 1). با توجه به متن، این کلمه را «تولد»، «شجره‌نامه» یا از آنجا که «کتاب آغازها» است، «تاریخ آغازها» می‌توان ترجمه کرد.[3]
اعتقاد سنتی بر این است که موسی (ع) اسفار پنج‌گانه تورات را نوشته است[4](کتاب پیدایش جزئی از این 5 کتاب است).[5]
کتاب پیدایش از آغازها سخن می‌گوید. آغاز زمین و آسمان، نور و تاریکی، دریا و آسمان و خشکی و نباتات، خورشید و ماه و ستارگان، حیوانات خشکی، آبها، پرندگان، نژاد بشری و ... . کتاب پیدایش فقط خدای واحد را که خدای حقیقی و شایسته پرستش است معرفی می‌کند و عقایدی مانند پرستش خدایان متعدد (polytheism) ، الحاد (Atheism) و همه خدایی (pantheism) را رد می‌کند. این کتاب به وضوح تعلیم می‌دهد که فقط خدای حقیقی است که بر تمام موجودات سلطنت می‌کند.
کتاب پیدایش به ده قسمت اصلی تقسیم می‌شود و هر کدام از این قسمت‌ها با عبارت در این است پیدایش» شروع می‌گردد. (2 : 4)، (5: 1)، (6: 9)، (10:1)، (11، 10)، (11، 27)، (25: 12)، (25: 19)، (36: 1) قسمت‌های اول کتاب پیدایش نقش پیش‌گفتار را برای این نگارش ایفا می‌کند. به عبارت دیگر این قسمت آغاز داستانی که خدا و انسان را به یکدیگر مربوط می‌کند.
از دیدگاه الهیاتی، پیدایش به دو قسمت اصلی تقسیم می‌شود: قبل از دعوت ابراهیم (1 – 11) و بعد از دعوت ابراهیم (13 – 50)
در قسمت اول پیدایش، داستان کلی با طرح 4 داستان مستقل از هم اما مربوط به هم(از طریق نسب نامه‌ها) پیش می‌رود داستان‌ها بر مرکزیت موارد زیر دور می‌زنند.
1- آدم و حوا(پیدایش 3)؛
2- هابیل و قائن(قابیل)(پیدایش 4)؛
3- نوح(پیدایش 6 – 9)؛
4- برج بابل(پیدایش 11: 1 – 9)؛
پنج قسمت اول که معرفی کلی از کتاب است را می‌توان در یک دسته قرار داد. این قسمت که می‌توان آن را «تاریخ نخستین جهان» نامید دوره زمانی از پیدایش آدم تا ابراهیم را شامل می‌گردد (1: 1 – 11: 26) پنج قسمت آخر کتاب که طولانی‌تر و مربوط به عمل خدا در زندگی ابراهیم، اسحق، یعقوب، یوسف و خانواده‌های آنها است، به تاریخ پاتر یا رخ‌ها معروف است (11: 27 – 50: 26). این بخش شامل گزارش سه دوره زندگی ابراهیم – اسحق (11: 27 – 25 : 11) و اسحق – یعقوب (25 : 19 – 35 : 29، 37: 11) یعقوب – یوسف (37: 20 – 50: 26) همراه با شجره‌نامه اسماعیل (20: 12 – 18) و عیسو (باب 36) است.[6] با اهمیت‌ترین قسمت در پیدایش را می‌توان پیدایش (12: 1 – 3) دانست در این قسمت یهوه از ابرام دعوت کرد و او را فرا خواند تا سرزمین خود و مردمان خود و خانواده‌اش را ترک کند و به سوی سرزمینی که خود یهوه به او نشان می‌دهد برود.
در پیدایش، 20 داستان فرعی دیگری را تعریف می‌کند؛ جایی که ابراهیم برای محافظت از منافع خود درباره همسر خود ساره دروغ گفت و او را خواهر خود معرفی کرد. پیدایش 37، داستان یوسف را آغاز می‌کند. این قسمت تا پایان کتاب ادامه می‌یابد تا اینکه شرح می‌دهد که سرانجام چگونه خانواده یعقوب(اسرائیل ) در مصر ساکن شدند.
در باب سوم این سفر بحث گناه آدم و حوا مطرح شده است. در اینجا خداوند عالم و مصریان، دانش و معرفت و علم را گناه آدم قلمداد می‌کند: «و (خدا) گفت که تو را آگاهانید که عریانی؟ آیا از آن درختی که تو را قدغن کردم که از آن نخوری خوردی؟ آدم گفت: این زنی که قرین من ساختی وی از میوه درخت به من داد که بخورم» پیدایش(3: 11-212).
در بین ینج سفر تورات، سفر پیدایش کم‌ترین حکم و دستور را دارد؛ با این حال احکام متعددی در این کتاب بیان شده که یکی از آنها «ختنه» است که خداوند برای ابراهیم (ع) و نسل او صادر کرد(پیدایش 17: 9 – 14).[7] عمل ختنه نماد دین حضرت موسی(ع) و نماد عمل به شریعت موسوی است. از باب‌های 18 و 19 برمی‌آید که نزدیکی با همجنس و محارم و نیز ازدواج با زن همسردار، حتی در میان اقوام دیگر، حرام بوده است.[8]