كلنگ اولين راه آهن دولتی ايران

همين که عمليات ابتدايی مساحی و نقشهبرداری و قسمتی از نقشههای قطعی در شمال و جنوب تمام شد و مقدمات کار برای شروع ساختمان فراهم گرديد، در روز يکشنبه ۲۳ مهرماه ۱۳۰۶ش رضاشاه در ميان شليک توپ، کلنگ نقرهای را که حاج مخبرالسلطنه رئيس الوزرا و وزير فوايد عامه به دست او دادند در صحرای بيرون دروازه محمديه که بعداً ايستگاه راه آهن شد به زمين زد. آن روز هوا توفانی بود و باد به شدت میوزيد به طوری که چادرهای نمايندگان سياسی و هيأت دولت را از جا کند. در آن انقلاب هوا، کلنگ راه آهن زده و اجازه داده شد که در جنوب و شمال و مرکز شروع به ساختن راه شود. هفت ماه بعد در ۳۰ فروردين ۱۳۰۷ ساختن راه آهن در شمال به دست آلمانها شروع شد و در جنوب به دست آمريکايیها.

اولين کشتی حامل وسايل راه آهن که از آمريکا خواسته شده بود در تاريخ ۱۸ آذر ۱۳۰۷ وارد بندر خورموسی شد و عبارت از يک ماشين پلسازی، ۲۰ هزار متر تراورس آهنی و مقداری اشيای ديگر بود. از طرف اداره مرکزی سنديکا دستور داده شد که فوراً شروع به ريلگذاری کنند و از فردای آن روز شروع شد... اشکال کار يکی دوتا نبود. نداشتن وسايل لازم و نبودن عده کافی مهندس و کارگر بصير مطلع، کار در نواحی باتلاقی و ناسالم ساحل دريای خزر، مالاريا و بيماریهای ديگر و احياناً حمله و مزاحمت وحوش. بريدن و صاف کردن جنگلها و پر کردن باتلاقها از دشواریهای ساختمان راه آهن شمال بود. گرمای طاقتفرسای نواحی خليج و سرمای سخت مناطق کوهستانی، نبودن آب و آذوقه در غالب نقاط، مشکل بزرگ عبور از کوهستانهايی که تاکنون چندان پای بشر به آنجا نرسيده بود، انتظار کشيدن و صرف وقت برای تهيه غذا و مايحتاج در بيابانها، تهيه اسباب و ادوات کار حتی اسبابهای جزئی و خرد و ريز مثل پيچ و مهره و وسايل مختصر نقشهبرداری و نقشهکشی که بايد به خارج سفارش داده شود و از خارج فراهم شود. همه اينها از موانع پيشرفت کار به شمار میرفت.

منبع: حسين محبوبی اردکانی، تاريخ مؤسسات تمدنی جديد در ايران، انتشارات دانشگاه تهران، ۱۳۷۰.

روزنامه دنيای اقتصاد، شماره 4394 به تاريخ 16/5/97، صفحه 30(تاريخ و اقتصاد)

روزنامه دنیای اقتصاد

تاریخ انتشار: 16 مرداد ماه 1397