بهترين دعا برای والدين

رضايت والدين در سرنوشت دنياي انسان باعث گشايش روزي، افزايش عمر و دفع مرگ‌هاي بد است. اگر پدر و مادر از انسان راضي باشند، نخستين هديه‌اي كه نصيب شخص مي‌شود، حصول رضايت خداست و در مرحله بعد، اين رضايت والدين نقش و تأثير مثبت و سازنده‌اي در زندگي دنيوي داشته است. يكي از راه‌هاي به‌دست‌آوردن رضايت والدين اين است كه در حق آنها، چه زنده و چه مرده، دعا كنيم. بنابراين بايد بدانيم كدام دعاها بهترين دعا براي پدر و مادر است و بهترين فرزند بعد از فوت پدر و مادر كيست و چه وظايفي بعد از مرگ والدين بر عهده فرزند است؟ كه در اين نوشتار كوتاه سعي بر پاسخ به اين سؤالات را داريم: الف) دعا براي عموم مؤمنان و پدر و مادر به ويژه، به هر زبان و هر شكلي كه باشد پسنديده است؛ فرزندان مي‌توانند به تناسب معلومات خود هر نوع دعايي را در حق والدين خود داشته باشند. در قرآن و روايات نيز نمونه‌هایی براي آن بيان شده است؛ مانند: ۱- پروردگارا، همان‌گونه كه آنها مرا در كوچكى تربيت كردند، مشمول رحمتشان قرار ده. خداوند در اين آيه كه درباره پدر و مادر است، مي‌فرمايد كه تنها به رحمت و مهرباني خود اكتفا نكن؛ بلكه براي آنان، رحمت واسعه الهي را بخواه و بگو: پروردگارا! همان‌گونه كه آنها مرا در كودكي تربيت كردند، به آنان رحم و عطوفت خويش را فرو فرست. ۲- پروردگارا، من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز كه حساب برپا می‌شود، بيامرز. ۳- پروردگارا مرا، و پدر و مادرم را بيامرز. ۴- امام سجاد (ع) در يكي از دعاهاي خود در صحيفه سجاديه، توصيف جامعي از موقعيت برجسته پدر و مادر، منزلت والاي ايشان و حقوق و تكاليفي كه فرزندان نسبت به آنان دارند، بيان نموده اند. يكي از نكات ارزشمندي كه از اين دعاي شريف به دست مي‌آيد، اين است كه بايد در حق والدين خود دعا كنيم. حضرتش در فرازي از اين دعا چنين مي‌فرمايد: خداوندا، پس از هر نماز من و در هر وقت ديگر از اوقات شب و در هر ساعت از ساعات روز، پدر و مادرم را از ياد من مبر. بار خدايا، درود فرست بر محمد و خاندانش و مرا به سبب دعايى كه در حق ايشان می‌كنم بيامرز و آن دو را به سبب نيكى و مهربانى كه در حق من كرده‌اند از مغفرت خويش بهره مند فرما و به شفاعت من از ايشان خشنود شو و نيك خشنود شو و آنان را گرامى‌دار و به جاهاى امن و آسايش بهشت رسان. خداوندا، آن دو را شفيع من گردان اگر آنها را پيش از من آمرزيده‌اى، و مرا شفيع ايشان گردان اگر مرا پيش از ايشان آمرزيده‌اى، تا من و پدر و مادرم در سايه لطف و رأفت تو، در سراى كرامت و جايگاه مغفرت و رحمت تو، همنشين هم گرديم، كه تو را بخشايش بزرگ است و نعمت قديم. و تو مهربان ترين مهرباناني. ب) در وجوب نيكي به والدين و دعاي خير براي آنان فرقي بين زنده بودن و بعد از مرگشان نيست؛ يعني فرزند وظيفه دارد هميشه از درگاه پروردگار براي آنان دعا و استغفار نمايد. امام صادق (ع) در زمينه نيكى به پدر و مادر می‌فرمايند: چه چيز مانع از آن می‌شود كه به پدر و مادرتان در دنيا و پس از مرگ نيكى كنيد؟! براى آنها نماز بخوانيد، صدقه دهيد، حج بگذاريد، روزه بگيريد و...؛ زيرا خداوند به نيكى شما خير زياد می‌دهد. در روايت آمده است، روزى فردى به پيامبر(ص) گفت: مرا نصيحت كنيد. پيامبر(ص) فرمودند: تو را به پدر و مادرت سفارش می‌كنم كه به آنان در زنده بودن و بعد از مرگشان نيكى كنى و اگر به تو امر كردند كه از خانواده و مالت بگذرى، چنين كن؛ زيرا اين جزئى از ايمان است. علامه مجلسى(ره) در شرح نيكى به پدر و مادرى كه از دنيا رفته‌اند، می‌گويد: «با طلب مغفرت و آمرزش براى پدر و مادر و پرداخت ديون و قرض هاى آنان و به جا آوردن قضاى عباداتشان و انجام كارهاى خير و صدقه براى آنان و تمام كارهايى كه باعث رسيدن ثواب به ايشان می‌شود، به آنان نيكى كن». بنابراين به ‌طور خلاصه از جمله بهترين كارهايي كه فرزند مي‌تواند براي پدر و مادر خويش بعد از مرگشان انجام دهد، عبارتند است از: ۱- انجام واجباتي كه آنها در حال زنده بودنشان از انجام آن بازمانده‌اند؛ مانند حج، نماز، روزه و پرداخت بدهي مالي كه داشته‌اند. ۲- عمل به آنچه وصيت نموده اند. ۳- فراموش نكردن آنها تا آخر عمر؛ يعني به نيابت از آنها صدقه دهد و اعمال مستحبي را به قصد ايشان انجام دهد و تا مي‌تواند برايشان خيرات بفرستد و... يكي از راه‌هاي به ‌دست‌آوردن رضايت والدين اين است كه در حق آنها، چه زنده و چه مرده، دعا كنيم. بنابراين بايد بدانيم كدام دعاها بهترين دعا براي پدر و مادر است و بهترين فرزند بعد از فوت پدر و مادر كيست و چه وظايفي بعد از مرگ والدين بر عهده فرزند است؟

۴- طلب مغفرت براي والدين يكي ديگر از وظايف مهم فرزند در قبال پدر و مادر بعد از مرگ آنهاست. فرزند بايد در حق آنها دعاي خير كند و طلب مغفرت نمايد، به ويژه در صورتي كه انسان بداند كه پدر و مادرش در زندگي خود از نظر اعمال، رفتار و انجام عبادات خداي نكرده، نواقصي داشته‌اند، در اين صورت طلب عفو و مغفرت مي‌تواند بسيار مفيد باشد. ۵- به نيكي ياد كردن از پدر و مادر: انسان وظيفه دارد كه احترام پدر و مادر را حتي بعد از مرگشان حفظ كند و هميشه از آنها به خوبي ياد كند. ۶- نگه داشتن حرمت آنها بعد از مرگشان؛ فرزند با رفتار و كردار شايسته در جامعه باعث دعاي خير مردم براي پدر و مادر خويش شده و وجود خود را صدقه جاريه‌اي براي والدينش قرار مي‌دهد. ج) امام باقر (ع) فرمود: همانا بنده‌اي نسبت به پدر و مادر خويش در زمان حياتشان نيكوكار است، سپس آنها مي‌ميرند و او بدهى آنها را نمي‌پردازد و براى آنها آمرزش نمي‌خواهد؛ لذا خدا او را عاق و نافرمان مي‌نويسد. اما بنده ديگر در زمان حيات پدر و مادر خود، عاق آنهاست و نسبت به آنها نيكى نمي‌كند، ولى چون از دنيا رفتند بدهى آنها را مي‌پردازد و براى آنها آمرزش مي‌خواهد و خداى عز و جل او را نيكوكار می‌نويسد. رسول خدا(ص) درباره فرزندان نيكوكار فرمود: سرور نيكان در روز قيامت مردي است كه بعد از مرگ پدر و مادرش به آنان نيكي كرده باشد. بنابراين فرزند خوب فرزندي است كه هر آنچه در توان دارد نسبت به پدر و مادرش انجام دهد، اعم از دعا و خيرات.