قریب یکصد و هفتاد سال قبل ایران سرزمین پاکان شاهد ادعای دروغین و بی اساس یکی دیگر از مکذّبین و سوءاستفاده کنندگان از احساسات و عواطف بسیط جامعه بشری بود. در کتاب «دید» از کتب مقدس هندوان آمده: « در آخر الزمان ملکی ظهور خواهد کرد که پیشوای مردم و مقتدای آنها خواهد بود و نامش منــــصــور است بر تمام اهل عالم چیره خواهد شد و تمام انسانهای مؤمن و کافر را میشناسد.»[1] و ما نیز با این نام حضرت را در دعای زیارت عاشوراء مینامیم.
در کتاب «جاماسب » شاگرد زرتشت آمده: مردی ظهور خواهد کرد که بر دین جدش میباشد و زمین را پراز عدل وداد خواهد کرد و از شدت عدالت او گرگ و میش با هم در یک ظرف تناول خواهند کرد.[2] نظیر همین تعابیر در کتاب «زند» نیز موجود میباشد.[3]
در کتاب آسمانی «تورات» متعلق به امت یهود آمده است: « در بارهی نسل اسماعیل نیز شنیدم و من نیز مبارک و خجسته میدانم واز نسل آن پیامبر دوازده امام و سید بزرگوار میآیند و آنها را امتی بزرگ قرار میدهم.»[4] در قرآن کریم نیز آیات و روایات فراوانی دال بر این موضوع وجود دارد(سو ره مبارکه:انبیاء-آیه شریفه :۱۰۵)(سو ره مبارکه :نور- آیه شریفه :۵۵) (سو ره مبارکه: قصص-آیه شریفه :۵) (سو ره مبارکه :توبه - آیه شریفه :۳۳). در کتب برادران شریف اهل سنت نیز اشارات زیادی شده است که از باب اختصار به چند کتاب اشاره میشود:( تفسیرابن کثیر دمشقی –ج۲-ص۴۵///ج۳-ص۴۰۱) (تفسیر قرطبی –ج۸-ص۱۱۱) (الدر المنثور – سیوطی –ج۷-ص۴۸۳-۴۸۴) (روح المعانی –آلوسی-ج۷-ص۱۱۱///ج۱۲-ص۱۴///ج۱۳-ص۱۷۱) (المنار المنیف –محمد ابن ابی بکر ایوب الزرعی-ج۱-ص۱۵۵) (فتح الباری –ابن حجر العسقلانی-ج۷-ص۱۶۹) (ابن حجر هیثمی – الصواعق المحرقه-ج۲-ص۴۸۰) (الفتوحات الاسلامیه-احمد زینی دحلان –ج۲-ص۲۹۹-۳۰۰)(التاج الجامع للاصول-شیخ منصور علی ناصف-ج۵-ص۳۴۱-۳۶۰) (نور الابصار –محمد شبلنجی-ص۱۸۹) و ... که ذکر همهی آنها در حوصلهی این مقال نمیگنجد. این اسناد و کتب گواه و شاهدی بر ظهور سیدی مطهر از ذریهی غضنفر و از احفاد ابی قاسم طوبی و سقر و نسل ابی شبیر و شبر حضرت صاحب العصر و القدر میباشند.
نکتهای که در بحث و گفتگوی محترمانه با اتباع فرقهی معدود بهاییت به ذهن هر انسان ساده اندیشی خطور میکند آن است که :کدام کتاب آسمانی و الهی مژ ده و بشارت به ظهور "بهاءالله "داده است؟ "قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین. بدون تردید در کتب عهد عتیق موجود نمیباشد . و شاید درآینده با کمک بنی اسراییل زمان در این کتب ارجمند دستبردی شود و آیاتی مفتریه ساخته شود که جای تعجب نیز نمیباشد چون محصول خود شان میباشد.
جالب است کج فهمی و عدم درایت مبررین این فرقه را در فهم بعضی از آیات کریمه الهی اشاراتی داشته باشم.
1- سوء برداشت از کریمه ۵ از سوره مبارکه "سجده":
بسیار تلاش نمودند تا بتوانند آیهی شریفه پنجم از سوره مبارکه سجده را سند قرآنی در بشارت به ظهور پیامبر!! خود قرار دهند
یدبّر الأمر من السماء إلی الأرض ثم یعرج إلیه فی یوم کان مقداره ألف سنه مما تعدّون صد ق الله العلی العظیم
"اوامر عالم را (نظام اکمل و احسن) از آسمان تا زمین تدبیر میکند سپس روزی که مقدارش به حساب شمابندگان هزار سال است باز به سوی او بر میگردد(ترجمه ی مرحوم الهی قمشه ای).
فرقه بهاییت معتقد است با شهادت امام حسن عسکری علیه السلام به سال ۲۵۹ قمری با استناد به این کریمه عدد۱۲۵۹حاصل میگردد که به زعم آنها سال ظهور طلعت باب است. چرا با این همه غفلت دوران ولایت امام زمان(ع) را نادیده انگاشتید؟ حال آنکه این موضوع چنانکه پیشتر اشاره شد بر کسی جز جناب بهاءالله پوشیده نیست و بشارت به ظهور کسی دادید که در هیچ کتاب آسمانی و معتبر ارضی وجودش قابل اثبات نیست. البته نگارنده در سطور بعدی وجودش را ثابت خواهد کرد.
در کتب تعلیمی فرقهی بهاییت در شرح و بررسی کریمه ۱۰۵و۱۰۶از سوره مبارکه "انبیاء"که مژده به ارث بردن زمین توسط عباد صالح خداست آوردهاند: از امام باقر علیه السلام نقل شده است مقصود از بندگان در این آیه همان یاران مهدی موعود است و دلیل درستی این روایت اتفاق عامه و خاصه از فرق شیعی و سنی است.[5]
چگونه است در کتب سماوی بطور مباشر و غیر مباشر به ظهور حضرت در آخر الزمان اشاره شده و لی فرقه بهاییت معتقد است تدبیر و تنظیم عرش الهی بوسیله محمد بن عبدالله و یازده وصی او کامل شد و حال آنکه در دیگر کتب آورده اند: پیغمبر گفت: اگر نماند از دنیا مگر یک روز خدای آن روز را چنان درازش گرداند تا برانگیزد مردی صالح از اهل بیتم و آن مرد از اولاد فاطمه سلام الله علیها است.[6]
کدام مفسر و عالم علوم قرآن از صدر اسلام تا کنون از این آیه کریمه برداشت بشارت به ظهور داشته که وی چنین برداشت نمود.؟؟!! نگارنده این مقال که خداوند او را توفیق مطالعه هفتاد و نه دوره از کتب ارجمند تفسیری شیعه وسنی داده تاکنون به چنین موضوعی برخورد نکرد.
۲- سوء استفاده از واژهی" خاتَم " و اراده باطل از این سخن حق.
در کریمهی چهل از سوره مبارکهی احزاب این واژه شریف آمده در فرهنگهای لغت عربی مانند لسان العرب ابن منظور آمده است: "ختَم یختِم ختماً و ختاماً و الختَم و الخاتِم و الخاتَم و الخاتام : من الحلی کأنّه اوّل وهله خُتم به : به معنی :از زیبایی است گویا آن نخستین مرتبه چیزی است که بدان نیز پایان یافته است ( لسان العرب ابن منظور ماده ختم ) این معنی را قوامیس ذیل نیز آوردهاند:
( العین – خلیل بن احمد // النوادر –ابوزید انصاری //جمهره اللغه –ابن درید // تهذیب اللغه-– ازهری //الصحاح – جوهری //اساس البلاغه – زمخشری // القاموس المحیط – فیروز آبادی //تاج العروس -- زبیدی // مفردات القرآن – راغب اصفهانی ) و بسیاری از کتب لغت عربی و تفسیری که این معنی را تایید نمودند . با این معنی فرقه بهاییت که معتقد است این واژه اسم فاعل نیست و معنی پایان بخشی از آن اراده نمیشود نه تنها اثبات ظهور نیست بلکه اثبات ختم نبوت است چون معتقدیم پیامبر اعظم (ص) اول و آخر نبوت است و سایر انبیاء و رسل از نور وجودی ایشان بهرهمندند .
در صورتی که این معنی را نپذیرند و این واژه را به معنی مهر و انگشتر بدانند بازهم چنانکه بر جامعه بشری و مناسبات انسانی و اجتماعی حاکم است مهر را در پایان و ختم هر قرار داد و قانون میزنند و سطو ر و مطالب بعد از آن فاقد هر گونه اعتبار است. چگونه است خط دهندگان فرقه بهاییت این آیات الهی را در قرآن نمیبینند:
«إنَّ الدین عند الله الاسلام[7] رضیت لکم الاسلام دینا[8] من یبتغ غیر الاسلام دیناً فلن یقبل منه و هو فی الآخره من الخاسرین[9] الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی[10]».
عوام فریبی در نزد فرقه بهاییت:
۱- سوره مبارکه بقره آیه شریفه ۱۱۳ به اختلافات دو گروه یهود و نصاری اشاره دارد:
«و قالت الیهود لیست النصری علی شیء و قالت النصری لیست الیهود علی شیء و هم یتلون الکتاب صد ق الله العلی العظیم».
این دو گروه در حالی که صاحب شریعت الهی میباشند یکدیگر را تحقیر مینمودند . فرقه بهاییت معتقد است:
« بدیهی است حل این اختلافات و بیان حقیقت مسائل بایستی در این جهان شود تا شاید سبب هدایت شود. این کیفیت در ظهور اعظم الهی و نزول آیات محکمه شریعت بهایی به تمام معنی تحقق یافت.»[11]
و گفته اند حل این مشکلات در قرآن به قیوم قیامت موکول شد در حالی که در شریعت بهایی حل شد.
جناب بهاء!
پیروان شما شاهد جنگهای جهانی اول و دوم و سوزاندن سه میلیون یهود در کورههای آدم سوزی نبودند؟ و همین امروز شاهد هتاکی و بی حرمتی یهود و نصاری نسبت به هم نمی باشند. در یک اندیشه عقلانی این اختلاف موجود چگونه در فرقه بهاییت حل شده و کشور غاصب اسرائیل که به لحاظات مختلف مورد توجه این فرقه است قادر به حل مشکلات فیمابین نمیباشد؟ چگونه همین رژیم غاصب از تفکرات شما استفاده نمیکند ؟ پس همان پیش بینی قرآنی صحیح میباشد.
2- عرفان در نزد فرقه بهاییت:
«برای شناخت آن مراحل شما را به مطالعه کتاب "هفت وادی "نازله از قلم حضرت بهاءالله
توصیه میکنیم:
وادی اول: طلب
دوم: عشق
سوم: معرفت
چهارم: توحید
پنجم: استغناء
ششم: حیرت هفتم: فناء فی الله
جناب بهاء !
اگر قریب ۱۷۰سال قبل این موضوعات در دیدگاه شما بکر و جدید و با استعانت حق با قلم شما نازل گردید بهتر است بدانید و به اتباع خود بگویید ۱۲۰۰سال قبل از ولادت خودتان عرفاء و حکماء اسلام شکل کاملتر آنرا بیان نمودند که ازباب اختصار نام چند تن از این بزرگان را که هرگز مانند..ادعایی ننمودند یاد آور میشوم:
رابعه عدویه – سفیان ثوری – فضیل عیاض – معروف کرخی – با یزید بسطامی – سری سقطی – سهل بن عبدالله تستری – جنید بغدادی – شبلی – ابونصر سراج - ابوعلی دقاق - شیخ ابوالحسن خرقانی – شیخ ابوسعید ابوالخیر – خواجه عبدالله انصاری – امام محمد غزالی – احمد غزالی – شیخ احمد جام – سنایی غزنوی – عبدالقادر گیلانی – شیخ شهاب الدین سهروردی – ابوحفص سهروردی – شیخ عطار - ابن عربی صدر الدین قونیوی – مولوی – حافظ – سعدی – محمود شبستری – صفی الدین اردبیلی –علاءالدوله سمنانی - اوحدی - عماد فقیه – سیدقاسم انوار- جامی – شمس الدین لاهیجی و عثمان هجویری و...
۳- نوروز در نزد بهاییان است ؟!!!
در کتاب "اقدس "آمده:« یا قلم الاعلی قل یا ملأالانشاء ....وجعلنا النیروز عیداً لکم بعد اکما لها»[12] قطعاً ایرانیان پاک سرشت و فرخ نهاد و صاحب بیش از ۷۰۰۰ سال تمدن و فرهنگ میدانند چنانکه تمام ایران شناسان فرهیخته همچون پروفسور گوستاولوون و پروفسور آرتور کریستن سن و ریچارد و ... نیک میدانند نوروز و رسوم وآداب وابسته به آن قبل از ظهور بسیاری از ادیان الهی وحتی دین مبین اسلام در ایران اجراء میشد و اینک نیز میشود و در آینده نیز خواهد شد.
آیا نوروز متعلق به تمام جهانیان است یا متعلق به پارسی زبانان خوش گفتار؟ آیات و احکام یک دین متعلق به بشریت است یا یک قوم خاص؟؟. اسلام نیز با آشنایی کامل از نوروز و این سنت حسنه ایرانی آنرا تصدیق نمود و بدان سفارش نمود .این موضوع چه ارتباطی با اقدس دارد جای بسی اندیشه است. و اگر قرار باشد این آیه الهی باشد باید برای تمام آداب و سنن کشورهای جهان آید و در آن صورت اقدس و کتب مشابه آن باید چند صد جلد باشد و این از خصایص کتب الهی دور به نظر میرسد.
4- ایرادات ادبی " اقدس":
اشکالات صرفی و نحوی و زبان شناسی و بلاغی در کتاب "اقدس "که در دیدگاه آنان منزل الهی است.
بسیار دیده میشود. چگونه تاکنون ابناءالبشر حتی یک اشتباه قابل اثبات از قرآن مطرح ننمودهاند ولی هرکسی تنها با مطالعه یک دوره زبان و ادبیات عربی متوجه بسیطترین اشکالات مذکور در این کتاب خواهد شد. اگر آسمانی است چگونه این همه اشکال وجود دارد ؟! آیا دانش خداوند به هنگام نزول این کتاب دچار نوسان میشده؟؟؟!!! بنا براین خلاف این مدعی به سهولت ثابت است.
۵- زبان " اقدس":
در قرآن کریم بیان شده:
و ما أرسلنا من رسول الا بلسان قومه لیبّین لهم صدق الله العلی العظیم.[13]
خداوند میفرماید: هر پیامبری را با زبان قوم خود فرستادیم..
آقا میرزا حسینعلی خـــان نـــوری مازندرانی از توابع مازندران-که افتخار علوی بودن و اولین نژاد ایرانی در محبت وعشق به اهل البیت علیهم السلام را دارند-میبایست کتاب منزلش یا به لهجه مازندرانی باشد یا به زبان فارسی. ولی چنانکه مشهود است به زبان عربی میباشد. نیک میدانیم تورات به زبان (عبری ) و انجیل به زبان (سریانی ) و قرآن به زبان (عربی) و اقدس به زبان (عربی)!!! شاید شما نیز مانند نگارندهی این مقال گمان کنید "مردم مازندران وبه دیگر تعبیر ایرانیان پارسی گوی در ۱۶۹ سال قبل عربی صحبت مینمودند و دوباره ایرانی گشتند؟؟!!! و یا باید و به ناچار به بطلان این کتاب و.. معتقد باشیم.
۶- رد نبوت بهاء از زبان فرزندش:
عبد البهاء غصن اکبر بهاءالله به میرزا حسن نامی اطلاع داده است:«ما داعیه نداریم ما که دعوی نبوت و امامت و رسالت نکردهایم چه سؤالی وچه جوابی ؟من بندهای از بندگان جمال مبارکم. ودر راه محبت در بین بشر خدمت میکنم. آقای میرزا حسن اگر سؤ الی دارد علماء و فقهاءو حکماءدر عالم بسیارند مشکل غامضه و مطالب معضله حل میکنند و ما که دعوی علم و دانش نکردهایم وبه ما چه کار دارد؟»[14]( نوشته های عبد البهاء ویارانش تناقض دارد و آنانکه سخن او و پدرش را وحی میدانند حکم دلسوزان مشفق تر از مادر دارند.
ادعای شگفت انگیز " خدا بودن ( الوهیت ) "جناب بهاءالله در کتب فرقهی بهاییت:
قبل از بیان این بخش استعاذه میکنم و گویم :اعوذبالله من الشیطان الرجیم و شبهه
۱-میرزا حسینعلی خان نوری معروف به "بهاءالله"در کتاب "بدیع"گفته:"«اننی انا الله لا اله الا انا کما قال النقطه (میرزا علی محمد الشیرازی) من قبل و بعینه یقول من یأتی من بعد» .بدون تردید من خدا هستم و خدایی جز من نمیباشد چنانکه میرزا علی محمد شیرازی هم گفت خداست و بعد از این افرادی مدعی این مقام خواهند شد.!!![15]
۲- عباس افندی در کتاب " تاریخ صدر الصدور گفته:«مقام حضرت اعلی میرزا علی محمد الو هیت شهودی و مقام جمال اقدس و اقدم (میرزا حسینعلی)احدیت ذات هویت وجودی ورتبه این عبد (عباس افندی)عبودیت حقیقی وهیچ تفسیر و تاویلی ندارد.!!!![16]
۳- جمال مبارک (میرزا حسینعلی) در قصیده ورقاییه میگوید:«کل الالوه من رشح امری تالهت کل الربوب من طفح حکمی تربت» همه خدایان از اثر من به خدایی میرسند وتمام پروردگاران از ریزش حکم من به مقام ربوبیت رسیدند.!!!![17]
۴- یکی از بهاییان از عبد البهاء پرسید:مقصود ا زمالک دنیا در انجیل چیست؟ پاسخ داد: مالک دنیا جمال مبارک (میرزا حسینعلی) است.!!!![18]
۵- عباس افندی وخواهرش (ورقه علیا) بهاییان را به پرستش وبندگی و ستایش بهاءالله تشویق میکردند و عبودیت اغنام در برابر بهاءرا میستودند و بهاییان را "بندگان جمال مبارک ابهی و بندگان صادق جمال مبارک "خطاب میکردند.!!!![19]
۶- «اسجدوا الله ربکم العلی الاعلی الذی کان فی جبروت البقاء باسم البهاء و فی ملکوت السماء بالعلی مذکورا.»
در برابر پروردگار علی اعلی سجده کنید که در جبروت بقا آسمانها با نام بهاء است ودر ملکوت اسما با نام علی خوانده میشود.!!!![20]
هویت جناب بهاءالله با استفاده از کتب فرقهی بهاییت:
۱- صفت ونعت " عِلّیه " از آن دولت ایران و صفت"فخیمه"از آن دولت بریطانیا و صفت و نعت "بهیه"از آن دولت روسیه بود. با پناهندگی جناب بهاء به سفارت روس قول داد دینش را به پاس داشت خدمات آنها به وی "بهایی" نامد. و دخترش را "بهیه "نامید. و آواره مینویسد: طاهره اولین کسی بود که میرزا حسینعلی خان را "بهاء"لقب داد.[21]
۲- مورخان بهایی معتقدند: لقب "بهاءالله"از روی قرعه در دشت بدشت انتخاب گردید.!!![22]
۳- شوقی افندی میگوید:هدف ما در تلاشهای روس بهیه و انگلیس فخیمه ایجاد دین و مذهب نبود.[23]
۴- بهاء مشوق معاشرت بهاییان با تمام ادیان با روح و ریحان است الا دربارهی مسلک خود که هیچ بهایی حق تحری حقیقت را ندارد.
بنده مخلص جناب میرزا حسینعلی (بهاءالله) و آقای عبد البهاء که در عوامفریبی دست اسلافش را بسته گوی سبقت را از ایشان ربود افتخار کشور انگلستان بود و در ازای خدمات صادقانهاش!! مورد توجه دولت انگلیس قرار گرفت و مفتخر به لقب "سر عبد البهاء" گردید.[24]
۵- سخن تاریخی بهاء پیامبر ادب و عرفان!!!!
هرکس بهاءرا منکر شود سزاوار است از مادرش وضع خود را بپرسد و هر کس دشمن او با شد قطعا شیطان در بستر و رختخواب مادرش رفته است.[25]
جناب بهاء!
عزت قلمم را بیش از آن مدانم که ادامه دهم و شرمندهی خوانندهی محترم این مقال گردم. شما که با وحی ارتباط داشتید نپرسیدید " ادب نبوت چیست؟"
یک حرکت خزنده و فریبنده در فرقهی بهاییت:
بهاییان در یک حرکت خزنده و حالتی حق به جانب قصد انتخاب دوست برای "بهاءالله"دارند و با تعابیر خدعه آمیز "اعراض از آیات الهی ظلم است و معرضین به علت انکار آیات دلهایشان مختوم و گوش هایشان نا شنوا است و هرگز راه هدایت را نخواهند یافت. جملات در ظاهر زیباست وبدون ایراد. اما نیت آنها در زیر نهفته است و میگویند یهودیان کتب بسیاری را در رد عیسی بن مریم علیهما السلام و عیسویان آثار زیادی را در رد پیامبر اسلام نگاشتند و مسلمین نیز دیباجه هایی در رد بهاییت به زیور طبع رساندند. به هوش باشیم:
اولا: میان پیامبران هیچ اختلافی نیست و هرچه هست متعلق به افراد کم دانش و متعصب آنهاست. و به فرموده خداوند در سوره مبارکه "بقره"لا نفرق بین احد منهم.
ثانیا: شما نخست "نبوت "بهاءالله را با کتب آسمانی ثابت کنید سپس وارد این تظلم و دادخواهی شوید. و بقول عامه:اول برادری را به اثبات برسان بعد ادعای ارث نما.
ثالثا: هیچ پیامبری رسول قبل از خود را رد نکرده و پیامبر بعد از خود را نیز معرفی نمود و در ختم رسل بودن پیامبر عظیم الشأن اسلام و ختم اوصیاء بودن حضرت صاحب العصر و الزمان نه تنها شکی نیست که مجال برای بحث نمی ماند. و از باب یاد آوری به چند کتاب دگر باره مراجعت مینماییم.
۱- در جزء دوم از کتاب پنجم ( سفر خامس ) تورات آمده:
«نابی أقیم لاهیم مقارب اجئهیم کاموخا ایلا وشیما عون»ترجمه عربی آن:نبیا أقیم لهم من وسط اخوتهم مثلک به فلیؤمنوا. یعنی: از میان خودتان پیامبری برای آنها انتخاب شده مانند خودت پس به او ایمان آورید.[26]
۲- در کتاب مقدس "کتاب دانیال" ص۱۵۶۷-فصل ۱۲ –بند ۳۱/// و کتاب اشعیای نبی -باب ۵۹- کتاب حیقوق نبی -فصل ۲ –بند ۳ /// وهمان کتاب ص۱۲۲۰ –فصل ۱۱ –بند ۱۰۱ اشاره مستقیم به ظهور امام زمان سلام الله علیه در آخر الزمان دارند.
۳- در کتاب مقدس "انجیل"(متی) باب ۲۵- ص۶۰-بندهای ۳۱/۳۳/// در کتاب مقدس "انجیل"(لوقا)باب ۱۲- ص۱۵۴-بندهای ۳۵/۳۷//// در کتاب مقدس "انجیل"(مرقس) باب ۱۳- بندهای ۳۲/۳۷////
در کتاب مقدس "انجیل"(یوحنا) باب ۵- -بندهای ۲۶/۲۸ نیز به ظهور آقا صاحب الامر در آخر الزمان اشاره دارند.
۴- در کتاب "زند بهمن یسن" ص۱۹ و جاماسب نامه ص۲۵ و بشارت ظهور ص ۲۰نیز با چنین مفاهیمی برخورد میکنیم.
در مکتب ارجمند اهل البیت علیهم السلام نیز ۱۴۸ روایت پیرامون ذریه امام حسین بودن و ۱۴۷ روایت در فرزند امام حسن عسکری بودن و ۳۹ روایت در اقتدای حضرت عیسی بن مریم پیامبر محبت به وجود نازنین امام زمان در زمان ظهور موجود میباشد. این کتب موجود است و فنا وری اطلاعات نیز پیشرفته است. حال نوبت شماست که جناب "بهاءالله"را در کتب پیشین ثابت کنید. ولن تفعلوا.
نگارنده قصد تبیین تاریخ پنهان را داشته و بنا بر تعالیم زیبای قرآنی " لا اکراه فی الدین " نیت دعوت نداشته و رجای واثق دارد که با مطالعه وکنکاش رهِ گم کردهی خویش را بیابید.
پی نوشت:
-
[1]. بشارات العهدین –ص۲۴۵.
-
[2]. بشارات العهدین –ص۲۵۸.
-
-
[4]. کتاب التکوین -۲۰: ۱۷.
-
[5]. گلگشتی در قرآن مجید –ص۶۰- چاپ:کانادا.
-
[6]. مسند احمد حنبل –ج۱ص۳۷۶ // ص۴۳۰ //ص ۹۹، المستدرک علی الصحیحین – ج ۴-ص ۵۵۷.
-
-
-
-
-
[11]. گلگشتی در قرآن مجید –ص۱۳۹- چاپ:کانادا.
-
[12]. اقدس –ص ۱۵- بند ۴۳.
-
-
[14]. خاطرات نه ساله /ص۱۰۷.
-
-
[16]. تاریخ صدر الصدور –ص۲۰۷.
-
[17]. مکاتیب –ج۲-ص ۲۵۴/۲۵۵.
-
-
[19]. مکاتیب –ج۲-ص۵۶/ ص۱۲//۱۴//۳۳//۳۷.
-
-
[21]. کواکب –ج۱-ص۲۵۷//۲۷۱//۲۷۲.
-
[22]. ظهور الحق –ص۱۱۰-؛کتاب حضرت بهاءالله-ص۳۹.
-
[23]. کتاب خصایل اهل بهاء –ص۹۱، نظر اجمالی –ص۱۱۵.
-
-
[25]. گنج شایان -ص۷۸//۷۹؛مائده آسمانی –ج۴-ص۳۵۵.
-
[26]. افحام الیهود –سموأل المغربی – ج۱-ص۱۱۳-تحقیق د. شرقاوی.