نقدی بر مقاله «یوسف در قرآن» (2) (رفتار یعقوب با یوسف و شواهدی بر فضیلت وی)

نویسنده: احمد رضا تحیری

چکیده

نوشتار پیش رو ناظر به مقاله «یوسف در قرآن» است. نویسنده در بخشی از مقاله خود نوع رفتار حضرت یعقوب با فرزندانش و برتری و فضیلتی که این سوره مبارکه برای یوسف نسبت به سایر برادران قائل می‌باشد را به چالش کشیده است. نوشتار حاضر سعی دارد با توجه به متن آیات و روایات پیرامون، اولا نوع رفتار حضرت یعقوب با فرزندان و علت آن را بررسی نموده و این مسأله را تبیین نماید که یعقوب در ابراز محبت نسبت به فرزندان خود تبعیض قائل نشده و یوسف را به حق و به دلیل تقوا و فضیلت برترش گرامی‌تر داشته و این برادران بودند که به‌واسطه هوای نفس، به یوسف حسادت نابجا می‌کردند، در حالیکه خودشان هم به قبح عملشان واقف و معترف بودند. ثانیا ادعای نویسنده مبنی بر اینکه تنها فضیلت یوسف(ع) دیدن خواب مورد اشاره در سوره بوده است را ابطال نموده و موارد متعددی از نشانه‌های عظمت و علوّ روحی وی که در خود سوره آمده است را بیان نماید.

مقدمه

نوشتار حاضر در صدد نقد و بررسی مقاله‌ای ضد دین با عنوان «یوسف در قرآن» می‌باشد. در بخش اول از نوشتارمان به بررسی محور اصلی مقاله پرداختیم و حکمت و چرایی کراهت آموختن سوره یوسف به زنان و دختران را تبیین نمودیم.

در این بخش به پاسخگوئی از محور دوم (حکمت محبت مضاعف حضرت یعقوب به یوسف در میان سایر فرزندان و بیان محسنات و خصوصیات روحی و اخلاقی منحصر به فرد حضرت یوسف) می‌پردازیم و در ضمن متعرض بعضی از شبهات نویسنده به محتوای سوره و نیز بعضی از اشتباهات ایشان در فهم و تبیین آیات این سوره مبارکه می‌شویم.

محبت ویژه حضرت یعقوب(ع‌) نسبت به یوسف(ع) به واسطه ته تغاری بودن او! یا سایر امور دنیوی نبوده و اساسا محبت همراه با تبعیض لایق عظمت روحی و مقام نبوت حضرت یعقوب نمی‌باشد؛ بلکه این محبت ویژه به واسطه علو روحی و خصوصیات اخلاقی منحصر به فرد یوسف بوده است. بنابراین عمل حضرت یعقوب در تکریم خاص یوسف بجا و صحیح و یوسف نیز سزاوار این محبت و اکرام بود،اما نفس اماره و وسوسه شیطان آتش حسد را در ضمیر برادران برافروخته، چشم بصیرت ایشان را کور کرده و مانع از دیدن حق توسط آنان گردید در حالی که به زشتی عمل خود حتی در حین انجام آن واقف و معترف بودند.

مطالب مرتبط:
• نقدی بر مقاله «یوسف در قرآن» (1)
• نقدی بر مقاله «یوسف در قرآن» (3)

فهرست منابع
• 1) طباطبائی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ دوم،1391ق.
• 2) بحرانی، سیدهاشم؛ البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ سوم.
• 3) مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ یازدهم، 1373ش.
• 4) فیض کاشانی، مولی محسن؛ تفسیر الصافی، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
• 5) عروسی حویزی، علی بن جمعه؛ تفسیر نورالثقلین، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم،1370ش.
• 6) مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، چاپ اول،1431ق.

• [1] . المیزان، ج11، ص93،92،90، با تلخیص و تغییر.
• [2] . سوره حجرات: آیه 13.
• [3] . المیزان،همان،ص78-79.
• [5] . [4] . المیزان، ج11، ص78- 79، علامه بزرگوار آیت الله طباطبایی اعلی الله مقامه الشریف در ذیل آیه 8 این سوره مبارکه توضیح نسبتاً مفصل و جامعی در مورد محبت ویژه حضرت یعقوب به یوسف(ع) و علت آن بیان نموده و نکات بسیار مفیدی را ذکر فرموده‌اند. خواننده جهت مزید اطلاع می تواند به تفسیر ایشان مراجعه نماید.
• [6] . همان، ص100، با تغییر و تلخیص.
• [7] . سوره یوسف: آیه 18.
• [8] . آیات 83، 86 و 87 این سوره و نیز روایات وارده ذیل آیه 18و سه آیه مذکور دلالت بر این مطلب دارند. ر.ک تفسیر نور الثقلین،ج3، ص339، ح17و ص343، ح28 و 29
• [9] . سوره کهف: آیه 65 .
• [10] . المیزان، همان، ص73-74 و 87-88، با تلخیص و تغییر.
• [11] . المیزان ج11، ص 108- 109 و 171، با تغییر و تلخیص.
• [12] .سوره یوسف: آیه 36