دانشنامه پژوهه بزرگترین بانک مقالات علوم انسانی و اسلامی

بلند پروازی

امام علی(ع): آرزوهای دراز عقل انسان را می برد و وعده آخرت را دروغ می شمرد و انسان را به غفلت وا می دارد و سرانجام آن، حسرت و ندامت است.
بلند پروازی
بلند پروازی قال علی(ع): «ان الامل یذهب العقل و یکذب الوعد و یحث علی الغافلهٔ و یورث الحسرهٔ؛ آرزوهای دراز عقل انسان را می برد و وعده آخرت را دروغ می شمرد و انسان را به غفلت وا می دارد و سرانجام آن، حسرت و ندامت است. (میزان الحکمهٔ، جلد ۱، صفحه ۱۰۳ ذیل ماده آمل)
ابن بابویه، الخصال اترجمه جعفری، ۱۳۸۲، ج۱، ص ۲۵۹.
شریف الرضی، نهج البلاغهٔ اترجمه دشتی، ۱۳۷۹، ص ۶۷۹
کراجکی، نزهه النواظراترجمه معدن الجواهر، ص ۱۲۰.
 
بلند پروازی
طول آمل یا آرزوهای دور و دراز از مهمترین رذایل اخلاقی است که انسان را به انواع گناهان آلوده می کند. سبب این صفت خبیثه دو چیز است: یکی جهل و نادانی است؛ چون جاهل بر جوانی خود اعتماد می کند و مرگ خود را بعید می شمارد.
پیوند عمر بسته به موئی است هوش دار
غمخوار خویش باشی، غم روزگار چیست
سبب دوم برای طول أمل محبت دنیا و انس به لذات فانیه است؛ چنین انسانی از تصور مرگ نفرت دارد، بلکه دل خود را پیوسته به فکر زندگانی دنیا می اندازد و به امید و آرزو آن را تسلی می دهد؛ همین امر او را از تو به ی کردار زشت خود باز می دارد و به خود وعده تو به در پیری می دهد، تا اینکه سالخوردگی هم گذر می نماید و دست مرگ یقه ی او را می گیرد. هین مگو فردا که فرداها گذشت تا بکلی نگذرد ایام کشت هین و هین ای راهرو بی گاه شد آفتاب عمرت اندر چاه شد این قدر عمری که ماندستت بتاز تا بزاید زین دو دم عمر دراز
. نراقی، معراج السعاده، صص ۵۳۵-۵۳۶.

در این حدیث گوهربار تبعات مترتب بر بلندپروازی و آرزوهای رنگارنگ به تصویر کشیده شده است و مخاطب را از آن برحذر می دارد؛ تبعاتی چون از بین رفتن عقل سلیم و تکذیب آخرت که روی دیگر سکه ی خوش رنگ و لعاب محبت دنیا است، و همچنین غفلتی که به موجب آن بر انسان مستولی می گردد که دیگر به تدریج به حلال یا حرام بودن کسب و روزی حاصل شده خود توجهی نمی کند، بلکه تنها چیز مهم برای وی انباشته نمودن پول بر روی پول هست، حال به هر طریقی که ممکن است؛ در همین رابطه حضرت امیر(ع) می فرمایند: «من طال امله ساء عمله؛ کسی که آرزویش دراز باشد، عملش بد می شود.»
با کمی دقت در اقوال معصومین و تفکر در معنا و عمق گفتارشان می توان به حکمت آنها دست یافت. در انتهای حدیث مورد بحث عصاره حاصل از بلندپروازی را حسرت و تأسفی میداند که دیگر دیر شده و فرصتهای از دست رفته ای که دیگر قابل برگشت نیست.
امید و آرزو که خمیرمایه تلاش انسانهاست اگر از حد بگذرد، به صورت سیلابی ویرانگر در می آید و همه چیز را با خود میبرد، و سرانجام انسان را غرق دنیاپرستی و گناه می کند. آرزوی دور و دراز سبب می شود که انسان دائماً خود را نیازمند ببیند و دست نیاز به سوی هر کسی دراز کند و شخصیت انسانی خود را به خاطر اموری که هرگز به آن نمی رسد بشکند؛ به همین دلیل پیامبر اکرم(ص) «طول آمل» را یکی از دو دشمن بسیار خطرناک برای انسانها شمرده و فرموده است:
. مجلسی، بحارالانوار، ۱۴۰۴ ه.ق، ج ۱، ص ۱۵۶.
 
وخصلتان اتباع الهوى و طول الأمل، فاما اتباع الهوى فانه يعدل عن الحق، أما طول الامل فانه یحب الدنیا؛ شدیدترین چیزی که از آن بر شما میترسم دو خصلت است: پیروی از هوا و آرزوی طول و دراز و زیرا هوا پرستی شما را از حق باز می دارد و اما آرزوی دور و دراز شما را حریص بر دنیا می کند.»
خداوند متعال در آیات متعددی این خصلت ناپسند را در بین اقوام گذشته بیان می نماید؛ آنجا که می فرماید: «ذرهم یا کلوا ویتمتعوا ویلههم الامل فسوف یعلمون؛ " بگذار آنها بخورند و بهره گیرند و آرزوها آنان را غافل سازد، ولی به زودی خواهند فهمید.» تعبیر به «ذرهم» (آنها را رها کن) نشان میدهد که امیدی به هدایت این گروه نیست، وگرنه خداوند متعال به پیامبر اکرم(ص) هرگز امر نمی کرد که آنها را رها سازد. چگونه می توان امید به هدایت گروهی داشت که هدف نهایی آنها خور و خواب، همچون حیوانات است و آرزوهای دراز به آنها اجازه نمی دهد که لحظهای به پایان زندگی و به آفریدگاری که این مواهب حیات را به آنها بخشیده بیندیشند و درباره هدفی که برای آن آفریده شده اند لحظه ای فکر کنند."
البته اصل «آرزو» و «امید» نه تنها نکوهیده نیست، بلکه نقش بسیار مهمی در تعالی روحی و معنوی انسان دارد. اگر امید و آرزو در دل «مادر» نباشد، هرگز فرزندش را شیر نمی دهد، زحمات گوناگون را برای پرورش او تحمل نمی کند، همان گونه که در حدیث معروف نبوی آمده است: «الامل رحمهٔ لامتی و لولا الامل . کاشانی، المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، ج ۸، ص ۲۴۵.
سوره حجر، ایه ۳. . طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص ۹۹.

ما رضعت والدهٔ ولدها و لا غرس غارس شجرها؛ امید و آرزو، رحمت برای امت من است، و اگر امید و آرزو نبود هیچ مادری فرزندش را شیر نمی داد و هیچ باغبانی نهالی نمی کاشت.»
أ. علامه ی مجلسی، محمدباقر؛ بحار الانوار، بیروت، الوفاء، ۱۴۰۴ ه.ق، جلد ۷۴، صفحه ۱۷۳.

این موضوعات را نیز بررسی کنید:

جدیدترین ها در این موضوع

رزق حلال

رزق حلال

امام صادق (ع) قرمودند: «ترک یک لقمه‌ حرام‌ نزد خدا، محبوب تر است از هزار رکعت نماز مستحبی.» (بحار الأنوار (ط ـ بیروت)، ج‌90، ص373)
نفاق

نفاق

امیرالمؤمنین علی (ع):«از نفاق دوری کن، به درستی که فرد دو رو نزد خداوند متعال دارای جایگاه و منزلت نیست.» (شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم، ج‌2، ص304)
عفت در کلام امیرالمومنین(ع)

عفت در کلام امیرالمومنین(ع)

حضرت علی(ع) فرمودند: «هرکس اعضا و جوارح خویش را از حرام بازدارد، اخلاقش نیکو می گردد.» (شرح آقا جمال خوانساری بر غررالحکم و دررالکلم، ج‌5، ص432).
دوری از موضع تهمت

دوری از موضع تهمت

امام صادق (ع) فرمودند: هرگاه مؤمن به برادر [دینی] خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می‌رود، هم چنان که نمک در آب، ذوب می‌شود. (مشکاةالأنوار فی غررالأخبار، طبرسی، علی بن حسن، ص319)
قناعت

قناعت

حضرت علی (ع) فرمودند: «به جستجوی بی‌نیازی برخاستم، آن را جز در قناعت نیافتم؛ همواره قناعت کنید، تا بی‌نیاز باشید.» (جامع الأخبار (للشعیری)، محمد بن محمد،ص123)

پر بازدیدترین ها

No image

امام حسین (ع): «الناسُ عبیدُ الدنیا و الدین لعق علی السنتهم یحوطونه مادرَّت معایشُهم فاذا مُحَّصوا بالبلاء قَلَّ الدَیّانون»

«مردم بندۀ دنیایند و دین بر زبانشان می‌چرخد و تا وقتی زندگی‌هاشان بر محور دین بگردد، در پی آنند، امّا وقتی به وسیلۀ «بلا» آزموده شوند، دینداران اندک می‌شوند.»
قال علیٌ (علیه‌السّلام): «الفُرصَه تمُّر مرِّ السَحاب فانتَهِزوا فُرَصَ الخَیّر» (نهج‌البلاغه فیض، ص 1086)

قال علیٌ (علیه‌السّلام): «الفُرصَه تمُّر مرِّ السَحاب فانتَهِزوا فُرَصَ الخَیّر» (نهج‌البلاغه فیض، ص 1086)

امام علی (علیه‌السلام) فرمود: «فرصت مانند ابر از افق زندگی می‌گذرد، مواقعی که فرصت‌های خیری پیش می‌آید غنیمت بشمارید و از آن‌ها استفاده کنید»
«وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد» (بقره/207)

«وَمِنَ النَّاسِ مَن یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاء مَرْضَاتِ اللّهِ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَاد» (بقره/207)

«افرادی هستند (امیر مؤمنان علی (علیه‌السّلام)) که جان خویش را با خداوند معامله می‌کند به خاطر به دست آوردن رضایت او، و خداست که نسبت به بندگانش مهربان است».
صله رحم در کلام پیامبر اکرم(ص)

صله رحم در کلام پیامبر اکرم(ص)

حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند: «ثواب صله رحم را از ثواب همه اطاعات زودتر میدهند» الکافی، ج 4 ص 68، ح 2(
عن ام البنین (علیها السلام): «أخبِرنی عَن أبِی عَبدالله الحُسَین، …أولادی وَمَن تَحتَ الخَضراء کُلُّهُم فداءُ لأبی عَبدِاللهِ الحُسین»

عن ام البنین (علیها السلام): «أخبِرنی عَن أبِی عَبدالله الحُسَین، …أولادی وَمَن تَحتَ الخَضراء کُلُّهُم فداءُ لأبی عَبدِاللهِ الحُسین»

حضرت ام البنین (علیها السلام): «از ابا عبدالله الحسین (ع) به من خبر بده! …فرزندانم و تمام کسانی که زیر آسمان کبودند، همه به فدای ابا عبدالله الحسین (ع) باد!» (منتهی المقال، ج 2، ص 70؛ تذکره الشهداء، ص 443)
پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام
پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام سال هاست که با تلاش علمی برای تحقق ماموریت پاسخ گویی به نیازهای رو به رشد سازمان تبلیغات اسلامی وجامعه ایران اسلامی برای تامین محتوا در حوزه دین و ارائه برنامه های راهبردی در تبلیغ دین اشتغال دارد .
لینک های مرتبط
تماس با ما
پربازدید ها
 
کلیه حقوق این تارنما متعلق به پژوهشکده باقرالعلوم علیه السّلام می باشد.
 
Powered by TayaCMS