صلوات بر پیامبر(ص)
قال رسولُ الله: «صَلُوّا عَلَیّ حَیثُ کُنتُم، إنّ صَلاتَکم تَبلُغُنی وَ تَسلِیمَکُُم یَبلُغُنِی»(بحارالانوار، ج34، ص332)
یکی از سنّت‌های پسندیده و رایج در میان انسان‌ها، تجلیل و تکریم از شخصیت‌های برجسته است و در این جهت، فرقی بین زنده و مرده نیست. تفاوت مراتب این تجلیل و تکریم‌ها به‌عللی از جمله قدر و منزلت آن شخصیت و ... بستگی دارد. به‌همین دلیل، تجلیل و تکریم در هر فرهنگی، متناسب با همان فرهنگ است. مسلمانان به‌خاطر بینش توحیدی، هنگام یاد کردن از رهبران دینی برای آنان ترفیع مقام معنوی طلب می‌کنند و عالی‌ترین تحیّات را برای رهبران دینی خود، یعنی پیامبر عظیم‌الشّأن اسلام و اهلبیت او(ص) از خداوند، درخواست می‌کنند. منفعت این تحیّت و سلام، دوجانبه است. یعنی هم تجلیل‌شوندگان از آن بهرمند می‌شوند و هم تجلیل‌کنندگان.[1] به‌همین جهت در قرآن کریم، خداوند به مؤمنان دستور می‌دهد که بر پیامبر اسلام(ص) بهترین تحیّات خود را نثار کنند. خداوند در قرآن می‌فرماید:
«إنَّ اللهَ و ملائکتَهُ یُصَّلُونَ علی النَّبِیّ یا أیّهاالذینَ آمنُوا صلُّوا علیه و سَلِّمُوا تَسلِیماً»[2]
خدا و فرشتگانش بر پیامبر درود می‌فرستد، اى کسانى که ایمان آورده‌اید، بر او درود فرستید و سلام گویید.
معنای صلوات و تحیّت این است که خدایا رحمت و تحیّت خود را برپیامبر و آل او نازل فرما! وقتی رحمت بر حضرت نازل شد، به دیگران هم می‌رسد؛ چون او مجرای فیض است و اگر خیری بخواهد به دیگران برسد، باید به رحمت خاصّه، نخست بر حضرت نازل شود و سپس به دیگران برسد.[3] بر همین اساس، حضرت علی(ع) در مورد کیفیت دعا و درخواست از خدا در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: هرگاه از خدای سبحان، حاجتی و درخواستی داری، ابتدا بر پیامبر(ص) درود بفرست، سپس حاجت خود را بخواه، زیرا خداوند بزرگوارتر از آن است که از دو حاجتِ درخواست شده، یکی را برآورده کند و دیگری را ردّ کند.[4]
تحیت و صلوات بر پیامبر و اهلبیت(ص) دارای آثار مادی و معنوی فراوانی است که شخص تجلیل و تکریم‌کننده را دربرمی‌گیرد. امام رضا(ع) می‌فرمایند:
«مَن لَم یَقدِر علی ما یُکَفِّر بِهِ ذُنوبَهُ فلیُکثِر مِن‌الصَّلاهِ علی محمدٍ و آلِ محمدٍ فإنّها تَهدِمُ الذُّنُوبَ هَدماً»[5]
کسی که قدرت ندارد بر چیزی که به واسطه آن از گناهانش کفاره بدهد، زیاد بر محمد و آل محمد صلوات بفرستد که صلوات، گناهان را از بین می‌برد.
صلوات و تحیّت بر پیامبر نه تنها گناهان را از بین می‌برد، بلکه در روایات از برترین اعمال شمرده شده است.
در حدیثی از رسول خدا(ص) روایت شده که عمویم حمزة‌بن‌عبدالمطلب و برادرم جعفربن‌ابیطالب را در رؤیا دیدم که در پیش آنها طبقی از سِدر است. پس مقداری از آن‌را خوردند. سپس آن سِدر به انگور تبدیل شد و بعد از آن مقداری از آن انگور را خوردند و سپس آن انگور به رطب تبدیل شد و آنها مقداری از آن را نیز خوردند. من نزدیکِ آنها رفتم و به آنها گفتم: پدرم فدایِ شما باد! چه عملی یافتید که از همه اعمال افضل باشد؟ گفتند: پدران و مادران ما فدایِ شما باد، ما افضل اعمال را صلوات بر تو، سقایتِ آب و محبتِ علی(ع) یافتیم.[6]
پی نوشت:
-
[1]. جوادی آملی، عبدالله؛ ادب فنای مقربان، قم، اسراء، چاپ سوم، 1385، ج2، ص269.
-
-
[3]. جوادی آملی، عبدالله؛ حکمت عبادات، قم، اسراء، چاپ پنجم، 1381، ص242.
-
[4]. نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، لقمان، 1379، چاپ سوم، حکمت 361.
-
[5]. حر عاملی، محمدبن یعقوب؛ وسائل‌الشیعه، قم، آل‌البیت، 1409هق، ج7، ص194.
-
[6]. گنجینه معارف، محمد رحمتی شهرضا، قم، صبح پیروزی، 1387، چاپ ششم، ج1، ص588 به‌نقل از: منازل الآخره، ص101.