راه های شناخت انسان ها

براي شناخت آدم ها به سبب پيچيدگي و بازيگري و نهان کاري شان، بايد آنان را در شرايط سخت و خاصي قرار داد. مي گويند افراد را مي توان در جاهاي سخت و خطرساز شناخت (غرر الحکم، حديث شماره 6472)؛ زيرا در اين موارد است که خود واقعي شان را نشان می‌دهند. از جمله شرايط سخت مي توان به سفر، معامله، هم خانه و هم سفره و هم غذا شدن اشاره کرد.

از بزرگي نقل است که گفت: اگر مي خواهي کسي را بشناسي يکي از اين سه کار را انجام بده: 1. مسافرت کن؛ 2. هم سفره باش؛ 3. معامله و تجارت کن.

از آنجا که کبوتر با کبوتر، باز با باز مي پرد، انسان مي تواند با نگاهي به دوستانش نيز او را بشناسد؛ زيرا دوستان نيز يکي از مهمترين ملاک هاي سنجش آدمي هستند.

از قديم گفته اند چند چيز عيب نما است و نهان شخص را آشکار مي کند: سفر و سفره و معامله. انسان ها در اين امور باطن خودشان را نشان مي دهند.

حتماً شنيده ايد که مي گويند اگر مي خواهي کسي را بشناسي، يا او را عصباني کن و يا با او به سفر برو. مسافرت رفتن، راهي است تا آدمهاي اطرافمان را بشناسيم. سفر رفتن، يعني همراه بودن با همسفران در همه لحظه ها و حالتها. آدمها هرچقدر هم که اهل فيلم بازي کردن و ادا و اطوار در آوردن باشند، بالاخره در اين شرايط، خود واقعي شان را نشان مي دهند. زيرا سفر، سختيهاي خاص خودش را دارد و اصولاسختيها، معيار مردي است! امام علي (ع) فرموده اند: «سفر، ترازوي اخلاق است»( شرح ابن ابي الحديد بر نهج البلاغه، ج 2، ص296)

از همين رو در ضرب المثل ها آمده است: هر که را مي خواهي بشناسي، يا با او معامله يا سفر کن. (امثال و حکم ج 4 ص 1963).

يکي از فايده هاي سفر همسفر شدن و يا پيدا کردن آدمهايي است که بودنشان در زندگي، گاه مي تواند مسير زندگي مان را تغيير دهد. در روايت است: «مسافرت کنيد که در آن پنج فايده است: اندوه زدايي، در آمدزايي، دانش افزايي، ادب آموزي و همراهي با شرافتمند» (مفاتيح الحيات، ص 179، به نقل از مستدرک الوسايل، ج 8، ص 115).

پس پيش از سفر نيز انسان مي بايست بگردد بهترين ها را براي سفر انتخاب کند؛ زيرا همسفر نقش بسيار تعيين کننده اي براي آدمي و سرنوشت او دارد. امام صادق(ع) مي فرمايد: إصْحَب مَن تَتَزَيَّنُ بِهِ ولاتَصحَب مَنْ يَتَزَيَّنُ بِکَ؛ با کسي سفر کن که زينت و افتخار تو باشد، نه آنکه تو زينت او باشي(من لايحضره الفقيه، ج2، ص182؛ المحاسن، ص 357).

اميرمؤمنان علي(ع) مي فرمايد: سل عن الرفيق قبل الطريق و عن الجار قبل الدار؛ قبل از حرکت براي سفر، درباره همسفرت و پيش از خريدن منزل درباره همسايه ات، سوال و تحقيق کن.(نهج البلاغه، نامه 31، شماره 115).

انسان در آينه دوست

از ديگر راه هاي شناخت افراد، نگاه به دوستان اوست. پس اگر مي خواهي کسي را بشناسي به دوستانش نگاه کن. رسول خدا(ص) مي فرمايد: المرء علي دين خليله فلينظر احدکم من يخالل؛ انسان در دين خود از دوستش تاثير مي‌پذيرد پس لازم است هر يک از شما درباره ‌انتخاب دوست، دقت کند(الکافي :ج 2، ص 375، حديث 3 و ص 642، ح 10 ؛ بحار الانوار: ج 74، ص 201، حديث 40 ).

امام علي (ع) نيز مي فرمايد: لاتَصحَبِ الشريرَ، فانَّ طبعَكَ يسرَقُ مِن طبعِهِ شرّاً و انتَ لاتَعلَم؛ با انسان شرور و فاسد رفاقت مكن،زيرا شخصيت و طبع تو از شرارت هاي او الگوگيري مي كند، بدون آنكه خودت بفهمي. (ابن ابي الحديد، شرح نهج البلاغه،ج 20، ص 272).

در اين راستا مثلي حکيمانه مي گويد: الصاحب ساحب؛ دوست، انسان را به هر طرف که بخواهد مي کشد.

روزنامه كيهان، شماره 21152 به تاريخ 17/6/94، صفحه 8 (معارف)